5 "sát thủ thầm lặng" là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tim mạch

Bệnh tim mạch hiện vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, cướp đi sinh mạng của hơn 18 triệu người mỗi năm.

Điều đáng sợ không nằm ở những cơn đau tim đột ngột, mà nằm ở quá trình tích tụ tổn thương kéo dài hàng chục năm từ chính những thực phẩm chúng ta ăn hàng ngày. Nguy hiểm hơn, nhiều loại trong số đó đang được ngụy trang dưới lớp vỏ bọc "lành mạnh" hoặc "tiện lợi".

Bạn có thể không hút thuốc, chăm chỉ tập thể dục nhưng nếu 5 loại thực phẩm dưới đây vẫn xuất hiện thường xuyên trong thực đơn, trái tim của bạn vẫn đang phải chịu áp lực rất lớn mỗi ngày.

1. Dầu thực vật tinh luyện giàu omega-6 khi dùng sai cách cũng có thể gây bệnh tim mạch

Dầu đậu nành, dầu ngô, dầu hướng dương từng được ca ngợi là tốt cho tim mạch hơn mỡ động vật. Tuy nhiên, quan điểm này đang dần thay đổi khi các nhà khoa học xem xét kỹ hơn về tỷ lệ omega-6/omega-3 và quá trình oxy hóa.

Các loại dầu hạt tinh luyện chứa hàm lượng omega-6 (acid linoleic) cực cao. Mặc dù cơ thể cần omega-6 nhưng chế độ ăn hiện đại đang cung cấp lượng omega-6 gấp 15 - 20 lần so với mức cần thiết, trong khi lại thiếu hụt omega-3. Sự mất cân bằng này kích hoạt phản ứng viêm mãn tính trong lòng mạch máu - gốc rễ của xơ vữa động mạch. Nguy hiểm hơn, khi dùng các loại dầu này để chiên rán ở nhiệt độ cao, chúng dễ dàng bị oxy hóa và tạo ra các gốc tự do (aldehyde) tấn công trực tiếp vào tế bào tim.

Một phân tích tổng hợp đăng trên tạp chí Open Heart (BMJ) đã chỉ ra rằng việc thay thế chất béo bão hòa bằng dầu thực vật giàu omega-6 không thực sự làm giảm nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch vành như quan niệm cũ, thậm chí có thể làm tăng nguy cơ viêm nếu không cân bằng được omega-3.

Vì vậy nên ưu tiên dầu ô liu, dầu quả bơ cho các món trộn/xào nhẹ. Hạn chế tối đa các món chiên ngập dầu bằng dầu hạt tinh luyện.

2. Thực phẩm "không đường - zero sugar" tưởng tốt nhưng lại làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch

Trong nỗ lực cắt giảm đường để bảo vệ sức khỏe, hàng triệu người đã chuyển sang sử dụng các sản phẩm "không đường", nước ngọt ăn kiêng hay đường ăn kiêng. Tuy nhiên, các nghiên cứu chấn động gần đây cho thấy đây có thể là một nước đi sai lầm.

Nhiều sản phẩm không đường sử dụng erythritol hoặc aspartame để tạo vị ngọt. Nghiên cứu chỉ ra rằng các chất này có thể làm tăng độ nhạy của tiểu cầu, khiến máu dễ đông vón hơn. Cục máu đông là nguyên nhân trực tiếp gây ra nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Nghiên cứu mang tính đột phá được công bố trên tạp chí y khoa danh tiếng Nature Medicine (2023) bởi các nhà khoa học tại Cleveland Clinic (Mỹ) đã phát hiện ra mối liên hệ trực tiếp giữa erythritol và các biến cố tim mạch. Những người có nồng độ erythritol trong máu cao có nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ cao gấp đôi so với người bình thường. Ngoài ra, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) gần đây cũng đã đưa ra khuyến cáo hạn chế sử dụng chất tạo ngọt nhân tạo để kiểm soát cân nặng lâu dài, do những lo ngại về tác động tiêu cực đến sức khỏe tim mạch và chuyển hóa.

Hãy dùng hợp lý các vị ngọt tự nhiên từ trái cây, mật ong hoặc cỏ ngọt nguyên bản.

3. Lượng đường ẩn trong sữa chua hương vị và nước ép đóng hộp làm gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch

Nhiều người tin rằng uống một ly nước ép hoặc ăn một hộp sữa chua vị dâu là thói quen lành mạnh. Thực tế, có thể đang nạp vào cơ thể một lượng đường tương đương một lon nước ngọt có gas.

Lượng đường bổ sung trong các sản phẩm này thường là fructose corn syrup (siro ngô). Khi nạp vào cơ thể dưới dạng lỏng, đường hấp thụ cực nhanh, làm đường huyết tăng vọt. Tình trạng này kéo dài dẫn đến kháng Insulin, tăng triglyceride trong máu và tích tụ mỡ nội tạng - những yếu tố nguy cơ hàng đầu của bệnh tim.

Nghiên cứu đăng trên tạp chí JAMA Internal Medicine cho thấy những người hấp thụ hơn 25% tổng lượng calo hàng ngày từ đường bổ sung có nguy cơ tử vong vì bệnh tim mạch cao gấp đôi so với những người hấp thụ dưới 10%. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cũng liên tục cảnh báo về "đường lỏng" trong các sản phẩm ngụy trang lành mạnh.

Nên ăn trái cây nguyên quả để lấy chất xơ cản đường và chọn sữa chua không đường như sữa chua Hy Lạp thêm chút trái cây tươi.

4. Thịt chế biến sẵn - "quả bom nổ chậm" gây bệnh tim mạch

Đây là món ăn sáng yêu thích của nhiều gia đình vì tính tiện lợi. Tuy nhiên, giới y khoa gọi đây là "quả bom nổ chậm" đối với hệ tim mạch.

Thịt chế biến sẵn không chỉ chứa nhiều chất béo bão hòa xấu mà còn chứa lượng lớn natri (muối) và các chất bảo quản gốc nitrat/nitrit. Lượng muối cao làm tăng huyết áp, buộc tim phải làm việc quá sức. Trong khi đó, nitrat khi vào cơ thể có thể chuyển hóa thành nitrosamine, gây tổn thương mạch máu và làm cứng động mạch.

Theo nghiên cứu quy mô lớn từ Đại học Harvard (Harvard T.H. Chan School of Public Health) phân tích dữ liệu của hơn 100.000 người trong 28 năm đã kết luận, việc tiêu thụ thịt chế biến sẵn có liên quan mật thiết đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tử vong sớm cao hơn nhiều so với thịt đỏ chưa qua chế biến. Cụ thể, mỗi 50 g thịt chế biến sẵn ăn hàng ngày làm tăng 42% nguy cơ mắc bệnh tim.

Do đó, hãy thay thế bằng ức gà luộc, cá, hoặc thịt tươi tự chế biến tại nhà với lượng muối gia giảm.

5. Ngũ cốc ăn sáng và Granola công nghiệp - tinh bột tinh chế và đường ẩn làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch

Được quảng cáo là "giàu năng lượng", "tốt cho tim" nhưng đa số các loại ngũ cốc ăn liền và thanh granola thực chất là tinh bột tinh chế tẩm đường.

Chúng thường được làm từ bột mì trắng hoặc yến mạch đã qua chế biến kỹ, loại bỏ gần hết chất xơ tự nhiên. Để tăng độ ngon miệng, nhà sản xuất thêm vào rất nhiều đường, dầu thực vật và hương liệu. Tiêu thụ nhóm thực phẩm này làm tăng chỉ số viêm trong cơ thể và gây rối loạn mỡ máu.

Nghiên cứu đăng trên The Lancet đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa chế độ ăn nhiều tinh bột tinh chế (high glycemic index) với nguy cơ mắc các biến cố tim mạch lớn và tử vong, đặc biệt ở những người đã có sẵn yếu tố nguy cơ.

Hãy thay thế bằng yến mạch nguyên hạt hoặc tự làm Granola tại nhà để kiểm soát lượng đường. Kết hợp thêm các loại hạt như hạnh nhân, óc chó… để bổ sung chất béo tốt cho tim.

Quy tắc vàng để bảo vệ tim mạch được các chuyên gia đồng thuận là: Ăn thực phẩm toàn phần. Hãy ăn thực phẩm gần với trạng thái tự nhiên nhất của nó: rau củ tươi, thịt cá tươi, các loại hạt thô và uống nước lọc. Đó là cách rẻ nhất và hiệu quả nhất để trái tim bạn luôn khỏe mạnh.

Thường xuyên ăn thực phẩm giàu vitamin C giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch

SKĐS - Một nghiên cứu mới cho thấy vitamin C từ sản phẩm tươi - không phải thực phẩm bổ sung - có thể giúp bảo vệ những người mắc bệnh đái tháo đường type 2 khỏi bệnh tim, định hình lại cách chúng ta suy nghĩ về chế độ ăn uống và phòng ngừa bệnh mạn tính.