HIV là viết tắt của virus gây suy giảm miễn dịch ở người, gây hại cho hệ thống miễn dịch của cơ thể bằng cách phá hủy các tế bào CD4. Đây là một loại tế bào bạch cầu chống nhiễm trùng. Việc mất đi những tế bào này khiến cơ thể khó chống lại nhiễm trùng và một số bệnh ung thư liên quan đến HIV.
Nếu không điều trị, HIV có thể dần dần phá hủy hệ thống miễn dịch và tiến triển thành AIDS. AIDS là viết tắt của hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải. Đây là giai đoạn cuối của nhiễm HIV. Không phải ai nhiễm HIV cũng phát triển thành AIDS.
HIV phá hủy tế bào CD4 khiến cơ thể khó chống lại nhiễm trùng.
1. Các loại thuốc điều trị HIV
Điều trị HIV (điều trị bằng thuốc kháng virus hoặc ART) giúp ngăn chặn virus nhân lên. Việc có ít HIV hơn trong cơ thể giúp hệ thống miễn dịch có cơ hội sản xuất nhiều tế bào CD4 hơn, giúp bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng và bệnh tật.
- Các loại thuốc uống điều trị HIV
Các loại thuốc ART dùng để điều trị HIV được chia thành nhiều nhóm thuốc, dựa trên cách mỗi loại thuốc can thiệp vào vòng đời của HIV, bao gồm:
- Thuốc ức chế men sao chép ngược nucleoside (NRTI)
- Thuốc ức chế men sao chép ngược không nucleoside (NNRTI)
- Thuốc ức chế protease (PI)
- Chất ức chế kết hợp
- Thuốc đối kháng CCR5
- Chất ức chế sau gắn kết
- Thuốc ức chế chuyển sợi tích hợp (INSTI)
- Chất ức chế Capsid
HIV có thể biến đổi nên việc sử dụng kết hợp các loại thuốc kháng virus sẽ giúp các loại thuốc ngăn chặn HIV ở các giai đoạn khác nhau trong vòng đời tốt hơn. Thuốc kết hợp là hai hoặc nhiều loại thuốc điều trị HIV khác nhau được kết hợp trong một viên thuốc và chủ yếu ngăn chặn virus biến đổi và nhân lên. Đây cũng là phác đồ thuận tiện hơn vì bệnh nhân chỉ cần uống một viên/ngày.
Thuốc điều trị HIV không chỉ được sử dụng để điều trị mà còn dùng để dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP- dành cho những người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ mắc bệnh rất cao) hoặc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm (PEP - dành cho những người có thể đã phơi nhiễm với HIV.
Có nhiều loại thuốc điều trị HIV…
- Thuốc tiêm điều trị HIV
Bên cạnh thuốc uống, còn có dạng thuốc tiêm điều trị HIV. Thuốc tiêm điều trị HIV thường có tác dụng kéo dài, tiêm mỗi tháng một lần hoặc cách tháng một lần... tùy thuộc vào kế hoạch điều trị của từng cá nhân.
- Lợi ích của việc dùng thuốc điều trị HIV theo qui định
+ Điều trị HIV làm giảm lượng HIV trong máu (tải lượng virus) xuống mức thấp nhất và rất thấp (ức chế virus, nghĩa là có ít hơn 200 bản sao HIV trên mỗi mililit máu), có thể làm cho lượng virus thấp đến mức xét nghiệm không thể phát hiện được (tải lượng virus không thể phát hiện được).
Nếu tải lượng virus giảm xuống sau khi bắt đầu điều trị HIV, điều đó có nghĩa là việc điều trị đang có hiệu quả và tiếp tục điều trị HIV theo quy định. Đạt và duy trì tải lượng virus ở mức không thể phát hiện được (hoặc duy trì mức độ ức chế virus) là cách tốt nhất để giữ sức khỏe và bảo vệ người khác.
+ Điều trị HIV giúp ngăn ngừa lây truyền sang người khác. Nếu bạn có tải lượng virus dưới mức phát hiện, bạn sẽ không lây truyền HIV qua quan hệ tình dục (hay vòn gọi là Không phát hiện = Không thể truyền).
+ Dùng thuốc điều trị HIV theo quy định sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng kháng thuốc. Tình trạng kháng thuốc phát triển khi người nhiễm HIV không uống thuốc theo quy định hoặc bỏ lỡ mũi tiêm. Virus có thể thay đổi (biến đổi) và sẽ làm hạn chế các lựa chọn điều trị HIV thành công của bạn. Các chủng HIV kháng thuốc có thể lây truyền sang người khác, khiến cho việc điều trị trở nên khó khăn hơn.
- Điều trị HIV có gây ra tác dụng phụ không?
Điều trị HIV có thể gây ra tác dụng phụ ở một số người. Tuy nhiên, không phải ai cũng gặp phải tác dụng phụ. Các tác dụng phụ thường gặp nhất là:
- Buồn nôn và ói mửa
- Tiêu chảy
- Khó ngủ
- Khô miệng
- Đau đầu
- Phát ban
- Chóng mặt
- Mệt mỏi
- Đau tạm thời tại chỗ tiêm (khi tiêm)…
2. Lưu ý khi dùng thuốc điều trị HIV
Người nhiễm HIV nên dùng thuốc vào cùng một thời điểm mỗi ngày.
- Thời điểm uống thuốc: Luôn uống thuốc mỗi ngày theo hướng dẫn của bác sĩ và uống vào cùng một thời điểm (phù hợp với bạn). Nếu bạn bỏ lỡ liều hoặc không tuân theo lịch trình đều đặn, việc điều trị sẽ không hiệu quả và virus có thể trở nên kháng thuốc.
- Lưu ý tác dụng phụ của thuốc: Thuốc điều trị HIV có thể gây ra tác dụng phụ. Hầu hết các tác dụng phụ này đều có thể kiểm soát được, nhưng một số ít có thể nghiêm trọng. Hãy thông báo cho bác sĩ biết về bất kỳ tác dụng phụ nào bạn đang gặp phải. Không tự ý ngừng thuốc mà không cho bác sĩ biết. Có một số cách có thể thực hiện giúp quản lý các tác dụng phụ và trong một số trường hợp, bác sĩ có thể quyết định thay đổi thuốc…
- Tương tác thuốc: Để tránh tương tác thuốc bất lợi, người bệnh nên trao đổi với các sĩ về bất kỳ tình trạng bệnh lý hoặc loại thuốc nào khác mà bạn đang dùng.
