
ThS.BS. Nguyễn Thu Yên
Chuẩn bị trước bữa ăn là một quy trình bao gồm thời gian dùng thuốc, lựa chọn thực phẩm và thói quen ăn uống, sinh hoạt. Đây là yếu tố quyết định sự ổn định của đường huyết sau ăn và chất lượng cuộc sống lâu dài của người bệnh đái tháo đường.
Khi mức đường huyết trước bữa ăn ở trong ngưỡng an toàn, cơ thể sẽ dễ dàng hơn trong việc xử lý lượng carbohydrate nạp vào, tránh được các đỉnh đường huyết nguy hiểm.
Điều này giúp ngăn chặn tình trạng đường huyết tăng vọt đột ngột sau khi ăn, một trong những nguyên nhân chính gây tổn thương mạch máu và các cơ quan trong cơ thể theo thời gian.
Theo ThS.BS. Nguyễn Thu Yên, chuyên gia Nội tiết - Đái tháo đường và Dinh dưỡng, để kiểm soát được lượng đường trong máu hiệu quả sau ăn, trước bữa ăn người bệnh nên lưu ý một số vấn đề sau:
Người đái tháo đường cần duy trì thói quen ăn đúng giờ
Ăn đúng giờ là thói quen rất quan trọng giúp duy trì nhịp sinh học ổn định, hạn chế tình trạng hạ đường huyết do nhịn lâu hoặc tăng vọt sau khi ăn quá đói.
Khi ăn theo lịch trình, cơ thể sẽ sản xuất insulin hiệu quả hơn giúp ổn định đường huyết. Ăn đúng bữa cũng ngăn ngừa tình trạng đói quá mức, tránh ăn nhiều và ăn vội vàng trong bữa tiếp theo. Điều này giúp người bệnh chọn thực phẩm lành mạnh hơn và kiểm soát khẩu phần tốt hơn. Một kế hoạch ăn uống đều đặn còn giúp tăng độ nhạy insulin, hỗ trợ cơ thể sử dụng đường hiệu quả.

Ăn đúng giờ giúp duy trì nhịp sinh học ổn định.
Vận động nhẹ trước bữa ăn góp phần kiểm soát đường huyết
Vận động ngắn (5 phút) khoảng 30 phút trước ăn sẽ giúp kích thích sự di chuyển của GLUT4 từ bào tương ra màng tế bào cơ mà không cần insulin dẫn đến tăng khả năng thu nhận glucose từ máu vào cơ và giảm tăng đường huyết sau ăn.
Một số bài tập gợi ý như:
- Đi bộ nhanh 5 phút
- Leo cầu thang 5 phút
- Nhảy dây 200-300 lần
Uống nước chanh/quế hoặc giấm táo pha loãng
Uống giấm táo pha loãng, nước chanh hoặc quế trước bữa ăn có thể giúp kiểm soát đường huyết do những đồ uống này có tính acid nhẹ và hoạt chất sinh học có thể làm chậm hấp thu tinh bột, giảm tốc độ tăng đường huyết sau bữa ăn.
Đây là phương pháp tự nhiên, đơn giản nhưng được nhiều nghiên cứu xác nhận hiệu quả. Mẹo này có thể linh hoạt sử dụng trước những bữa "cheat meal" (bữa ăn phá lệ) có chủ đích.
Tuy nhiên, để sử dụng an toàn cần tham khảo ý kiến bác sĩ và không nên lạm dụng để tránh ảnh hưởng đến dạ dày và men răng.
Dùng thuốc đúng thời điểm
Thuốc hạ đường huyết/insulin có thời gian tác dụng nhất định, nếu uống sai giờ dễ làm giảm hiệu quả hoặc gây hạ đường huyết.
Uống đủ nước
Nước giúp duy trì tuần hoàn máu, hỗ trợ thận đào thải đường dư thừa, hạn chế tình trạng khát nhiều ở người đái tháo đường. Mặt khác thiếu nước có thể khiến cơ thể nhầm lẫn giữa cảm giác khát và đói dẫn đến ăn nhiều hơn.
Người bệnh nên uống nước lọc thay vì các loại đồ uống có đường. Uống nước đều đặn, không đợi đến khi khát mới uống.

Uống đủ nước hạn chế tình trạng khát nhiều ở người đái tháo đường.
Kiểm soát căng thẳng và ngủ đủ giấc
Stress và thiếu ngủ làm tăng hormone cortisol và adrenaline gây tăng đường huyết khó kiểm soát.
Không bỏ bữa
Việc người bệnh đái tháo đường lo sợ ăn kiêng quá mức hay bỏ bữa dễ dẫn đến ăn nhiều hơn vào bữa sau làm đường huyết dao động thất thường.
Khi bỏ bữa, cơ thể có thể bị hạ đường huyết dẫn đến cảm giác đói dữ dội và khiến người bệnh ăn quá nhiều. Ăn quá nhiều trong một lần sẽ khiến đường huyết tăng vọt đột ngột.
Bỏ bữa khiến mức đường huyết giảm, làm tăng cảm giác thèm ăn các loại thực phẩm giàu đường và carbohydrate đơn giản vì cơ thể đang tìm cách để khôi phục năng lượng nhanh chóng.
Đây là một vòng luẩn quẩn: người bệnh bỏ bữa để giảm cân hoặc kiểm soát đường huyết nhưng lại dẫn đến việc ăn nhiều hơn, đặc biệt là những thực phẩm không lành mạnh khiến đường huyết càng thêm khó kiểm soát.