Vô sinh nam là tình trạng lượng tinh trùng của người nam sản xuất ra không đủ hoặc sản xuất với số lượng thấp khiến quá trình thụ tinh không xảy ra sau một năm chung sống, quan hệ tình dục trung bình 2- lần/tuần, không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào. Vô sinh nam chiếm khoảng 20% các cặp vợ chồng vô sinh.
Vô sinh nam được chia làm 2 loại chính:
Vô sinh nam nguyên phát:
Vô sinh nam nguyên phát là tình trạng mà vợ chồng từng sinh con và không sử dụng bất kì biện pháp phòng tránh nào khác, nhưng nhiều năm liền không thể sinh được con bởi nguyên nhân chính do người nam.
Vô sinh nam thứ phát:
Vô sinh nam thứ phát là trường hợp cặp vợ chồng đã sinh con ít nhất 1 đến hơn 2 lần, hoặc có thai nhưng sảy thai, nạo phá thai. Tuy không sử dụng bất kì biện pháp phòng tránh nào khác nhưng không thể có con. Nguyên nhân chính do người nam.
Vô sinh nam chiếm khoảng 20% các cặp vợ chồng vô sinh. Ảnh minh họa.
1. Nguyên nhân dẫn đến vô sinh nam
Vô sinh nam do bệnh lý
- Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Do các tĩnh mạch dẫn lưu cho tinh hoàn bị kéo giãn bất thường, dẫn đến giảm chất lượng tinh trùng.
- Do nhiễm trùng: Bao gồm cả các bệnh lây truyền qua đường tình dục như bệnh lậu hoặc HIV, có thể làm cản trở khả năng sản xuất tinh trùng, sức khỏe tinh trùng hoặc có thể gây ra sẹo làm cản trở sự di chuyển của tinh trùng trong các ống tinh hoàn.
- Vấn đề xuất tinh: Xuất tinh ngược dòng xảy ra khi tinh dịch đi vào bàng quang khi đạt cực khoái thay vì cần phải phóng thích ra khỏi đầu dương vật. Tình trạng này có thể là biến chứng của các bệnh lý tại chỗ hay toàn thân khác như chấn thương cột sống, phẫu thuật tại bàng quang, tuyến tiền liệt, niệu đạo, đái tháo đường, dùng thuốc.
- Kháng thể không tinh trùng: Đây là các tế bào của hệ thống miễn địch xác định nhầm tinh trùng là kháng nguyên xâm lược có hại và cố gắng tiêu diệt chúng.
- Khối u: Ung thư và có khối u bướu lành tính có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cơ quan sinh sản ở nam giới. Một số trường hợp cần phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị để điều trị khối u có thể làm khả năng sinh sản ở người đàn ông suy giảm đáng kể.
- Tinh hoàn không di chuyến xuống: Trong quá trình phát triển của bào thai nếu một hoặc cả hai tinh hoàn không đi xuống từ bụng vào bìu, tinh hoàn sẽ bị tiêu hủy và khả năng sinh sản bị hạn chế.
- Mất cân bằng nội tiết tố: Vô sinh có thể là do rối loạn chức năng nội tiết của tinh hoàn hoặc hệ thống nội tiết bao gồm vùng dưới đồi, tuyến yên, tuyến giáp và tuyến thương thận. Nếu đo nồng độ testosterone thấp cần tìm các bệnh lý suy sinh dục nam tiềm ẩn.
- Tắc nghẽn ống dẫn tinh: Ống dẫn tinh có thể bị tổn thương và tắc nghẽn do chấn thương, tai nạn, phẫu thuật, nhiễm trùng hoặc các phát triển bất thường như trong bệnh xơ nang, bệnh di truyền. Sự tắc nghẽn có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào, từ trong tinh hoàn, ống dẫn lưu tinh hoàn, mào tinh, ống dẫn tinh cho đến cả niệu đạo.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến vô sinh nam.
- Khiếm khuyết nhiễm sắc thể: Các rối loạn di truyền như hội chứng Klinefelter, hội chứng Kallmann, hội chứng Kartagener, xơ nang, gây ra những bất thường trong sự phát triển của cơ quan sinh sản nam.
- Vấn đề trong quan hệ tình dục: Đây là những cản trở gặp phải trong việc duy trì sự cương cứng đủ cho quan hệ tình dục (rối loạn cương dương), xuất tinh sớm, giao hợp đau, bất thường về giải phẫu như mở lỗ niệu đạo bên dưới dương vật hoặc cả các vấn đề về tâm lý khi quan hệ.
- Bệnh celiac: Bệnh celiac có thể gây vô sinh nam. Khả năng sinh sản có thể cải thiện sau khi áp dụng chế độ ăn không có gluten.
- Sử dụng liệu pháp thay thế testosterone, sử dụng steroid dài ngày, hóa trị liệu, thuốc chống nấm… có thể làm giảm sản xuất tinh trùng và giảm khả năng sinh sản của nam giới.
- Tiền căn phẫu thuật: Một số phẫu thuật có thể để lại di chứng hạn chế khả năng xuất tinh như phẫu thuật thoát vị bẹn, phẫu thuật bìu, tinh hoàn, tuyến tiền liệt cũng như phẫu thuật lớn trong ổ bụng.
Vô sinh nam do tiếp xúc với môi trường nhiệt độ cao, độc tố và hóa chất
Vô sinh nam do tiếp xúc với môi trường nhiệt độ cao, độc tố và hóa chất có thể làm giảm sản xuất hoặc suy yếu chức năng của tinh trùng. Các yếu tố này bao gồm:
- Hóa chất công nghiệp: benzenes, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, vật liệu sơn....
- Tiếp xúc với kim loại năng: chì, thủy ngân…
- Bức xạ hoặc tia X
- Nhiệt độ cao: Môi trường làm việc quá nóng, mặc quần áo bó sát, thường xuyên xông hơi, tắm nước nóng có thể làm giảm số lượng tình trùng.
Vô sinh nam do thói quen, lối sống
- Sử dụng ma túy: Sử dụng cocaine hoặc cần sa có thể làm giảm số lượng lẫn chất lượng tinh trùng.
- Uống rượu: Rượu làm giảm nồng độ testosterone, gây rối loạn chức năng cương dương và giảm sản xuất tinh trùng. Bệnh gan do uống rượu quá nhiều cũng có thể dẫn đến các vấn đề về sinh sản.
- Hút thuốc: Khiến số lượng và chất lượng tinh trùng thấp hơn những người không hút thuốc. Hút thuốc thụ động cũng có thể ảnh hướng đến khả năng sinh sản của nam giới.
- Thường xuyên lo âu, căng thẳng, rối loạn tâm lý ở nam giới: Có thể gây ra rối loạn chức năng tình dục do giảm ham muốn, rối loạn cương dương, chậm xuất tinh hoặc bị ức chế. Nhiều nghiên cứu cho thấy khả năng mang thai có thể thấp hơn nếu nam giới bị trầm cảm nặng.
- Béo phì: Có thể làm giảm khả năng sinh sản theo nhiều cách, bao gồm cả tác động trực tiếp đến tinh trùng và gián tiếp gây ra các thay đổi hormone.
Tùy vào từng trường hợp cụ thể mà phương pháp điều trị vô sinh nam sẽ khác nhau. Ảnh minh họa.
2. Dấu hiệu vô sinh ở nam giới
Vô sinh ở nam giới thường không có những triệu chứng, dấu hiệu rõ ràng. Nam giới có vấn đề về khả năng sinh sản vẫn sinh hoạt và xuất tinh bình thường. Bằng mắt thường, cũng không thể nhận biết được số lượng và chất lương tinh trùng. Do vậy, kiểm tra y tế là điều cần thiết để nhận biết kết quả có bị vô sinh hay không. Tuy nhiên, cũng có thể chú ý một số dấu hiệu vô sinh nam sau:
- Quy đầu dương vật có cảm giác sưng, tấy đỏ, đau, mọc mụn, viêm nhiễm lở loét.
- Tinh hoàn có các triệu chứng bất thường như đau tinh hoàn, nổi khối u, tinh hoàn quá nhỏ.
- Đau khi xuất tinh, nếu quan sát kỹ tinh trùng sẽ có màu đục hoặc màu bất thường.
- Bìu bị sưng phồng, tấy đỏ hoặc bị đau bất thường, có biểu hiện của bệnh viêm mào tinh hoàn, xoắn tinh hoàn là nguyên nhân gây vô sinh nam.
- Rối loạn cương dương khiến dương vật không có khả năng cương cứng để thực hiện giao hợp.
- Xuất tinh sớm làm giảm về số lượng và chất lương tình trùng hoặc số ít chưa quan hệ đã xuất tinh khiến cho nam giới gặp phải tình trạng vô sinh.
- Khi nam giới đi tiểu nhiều lần trong ngày kèm theo cảm giác buốt rát sau mỗi lần đi tiểu là dấu hiệu của bệnh viêm tuyến tiền liệt, viêm bàng quang. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời thì khả năng cao sẽ mắc chứng vô sinh nam.
- Ngoài ra nam giới thiếu ham muốn tình dục, tâm lý căng thẳng gây ra cảm giác lo lắng, ra nhiều mô hồi và xuất hiện nhiều nốt đỏ, nóng ran…
3. Vô sinh nam có lây không?
Vô sinh không phải là bệnh truyền nhiễm, không thể lây từ người này sang người khác.
4. Các biện pháp điều trị vô sinh nam
Tùy vào từng trường hợp cụ thể mà phương pháp điều trị vô sinh nam đưa ra khác nhau. Mục đích chính là giải quyết nguyên nhân gây ra vô sinh nam, cải thiện được số lượng, chất lượng tinh trùng. Các phương pháp điều trị vô sinh nam đang được áp dụng phổ biến trong các bênh viện bao gồm:
Điều trị tự nhiên:
Phương pháp này thường được áp dụng cho những bệnh nhân nam tinh trùng yếu và nam giới không có bệnh lý rõ ràng. Bác sĩ sẽ theo dõi điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt, uống thêm thuốc hỗ trợ. Phương pháp này có tỷ lệ thành công tương đối cao.
Điều trị nội khoa:
Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp với tình trạng, nguyên nhân của từng bệnh nhân để điều trị nhằm tăng chất lượng, số lượng tinh trùng, tăng tỷ lệ đậu thai. Phương pháp này chi phí tốn kém và đòi hỏi sự theo dõi sát sao của các bác sĩ.
Các phương pháp hỗ trợ sinh sản:
Bơm tinh trùng vào tử cung (IUI); Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Phương pháp điều trị ngoại khoa thường được chỉ định cho các bệnh nhân vô sinh nam có bệnh lý về bộ phận sinh dục gây cản trở quá trình xuất tinh, thụ thai. Hiệu quả phương pháp phụ thuộc rất lớn vào tay nghề của bác sĩ phẫu thuật.
5. Phòng ngừa vô sinh nam
Vô sinh nam là căn bệnh nguyên phát hoặc thứ phát ở nam giới. Để tránh mắc các bệnh đường sinh dục, làm tăng nguy cơ ảnh hưởng tới chức năng sinh sản, nam giới cần có chế độ lao động, sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý, giữ gìn sức khoẻ tổng thể như:
- Duy trì cân nặng ở mức bình thường, tránh thừa hay thiếu cân.
- Chế độ ăn uống khoa học, hợp lý, tăng cường ăn rau xanh, hoa quả tươi, bổ sung vitamin và đậu nành cho cơ thể.
- Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, các chất kích thích.
- Giảm áp lực, căng thẳng, luôn giữ tinh thần được thoải mái, vui vẻ để nâng cao chất lượng cuộc sống tình dục.
- Khám sức khỏe định kỳ, phát hiện sớm bệnh để điều trị kịp thời và ngăn ngừa ảnh hưởng xấu đến tình trạng sinh sản.
Xem thêm bài viết được quan tâm:
