Sốt rét lây truyền bởi muỗi Anopheles Ảnh:AP
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong năm 2023 có tới 600 ngàn người tử vong do sốt rét, trong đó ¾ là trẻ em dưới 5 tuổi. Tiến sỹ, nhà di truyền học Nikolai Windbichler tại đại học Hoàng Gia Luân Đôn cho hay, muỗi biến đổi gen có thể hiệu quả ngay cả những nơi mà các nỗ lực kiểm soát sốt rét khác đã thất bại. Ưu điểm của phương pháp này là chúng ta không cần phải tác động gì cả…
Ví dụ, với màn phun tẩm, người dân cần tẩm thuốc diệt côn trùng và mắc màn khi ngủ, mọi người vẫn cần phải làm gì đó để có hiệu quả. Nhưng công nghệ mới này hoàn toàn là di truyền, do đó không ai cần phải tác động gì mà phương pháp vẫn hiệu nghiệm.
Những con muỗi được nuôi trong lồng tại phòng thí nghiệm.
Bước khởi đầu của quá trình tạo ra muỗi biến đổi gen là tiêm các gen vào trứng côn trùng từ các loài khác như ong mật, ếch móng vuốt Châu Phi, có khả năng tạo ra protein độc hại đối với ký sinh trùng sốt rét. Điều này sẽ làm chậm quá trình phát triển tự nhiên của ký sinh trùng trong dạ dày muỗi. Khi muỗi cái đốt ai đó để hút máu, ký sinh trùng giai đoạn này vẫn còn quá non để lây nhiễm và gây bệnh cho người.
Trong bước quan trọng thứ hai, các nhà nghiên cứu sử dụng kỹ thuật di truyền để đảm bảo rằng các thế hệ sau của muỗi biến đổi gen đều mang cùng đặc tính chống sốt rét. Với đặc điểm khả năng tự lan truyền này chỉ cần thả một lượng nhỏ muỗi biến đổi gen vào tự nhiên để toàn bộ quần thể muỗi có khả năng kháng bệnh sốt rét. Theo thời gian, quá trình này sẽ phổ biến hơn trong cộng đồng. Nó cũng lan truyền theo lãnh thổ để cuối cùng mọi con muỗi mang chủng sốt rét đều có thể nhiễm.
Hình ảnh ấu trùng muỗi biến đổi gen.
Hiện nay có 2 loại vaccine chống sốt rét tuy nhiên chỉ đạt hiệu quả ở mức trung bình. Trong khi ký sinh trùng đang gia tăng kháng thuốc, chi phí cho kỹ thuật di truyền này tương đối rẻ, an toàn và không gây bất kỳ tác hại không mong muốn nào cho cả con người và môi trường.
Sau khi tạo ra muỗi trong phòng thí nghiệm sẽ thả vào tự nhiên cho chúng giao phối với muỗi hoang dã. Nhờ đó thế hệ sau của chúng sẽ có khả năng chống ký sinh trùng sốt rét. Theo giáo sư George Christophides, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm Đại học Hoàng Gia, phải mất nhiều năm nữa muỗi biến đổi gen mới được thả vào tự nhiên, nhưng dẫu sao điều này cũng mở ra một hy vọng mới trong công cuộc thanh toán và loại trừ sốt rét.
