Nhiều trẻ mang thai khi 15-16 tuổi
Chỉ từ tháng 7/2024 đến nay, xã Môn Sơn, huyện Con Cuông (Nghệ An) đã có đến 5 trường hợp mang thai ngoài ý muốn và sinh con. Đáng chú ý, các em đều sinh năm 2008, một số em đã nghỉ học để đi làm, có em vẫn đang đi học, có em đã lập gia đình.
Chị Vi Thị Loan, viên chức dân số của xã, cho biết: "Hàng năm, chúng tôi cũng vào các trường học, bản làng để tuyên truyền về vấn đề tảo hôn và sức khỏe sinh sản vị thành niên. Tuy nhiên, các em ở độ tuổi tò mò, một số phải học xa gia đình hoặc bị rủ rê đi làm. Dù biết mang thai sớm sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy, nhưng các em lại thiếu kiến thức và biện pháp tự bảo vệ bản thân".
Giờ ra chơi của Trường phổ thông dân tộc nội trú Tiểu học và THCS ở huyện miền núi Nghệ An.
Mặc dù đã có nhiều giải pháp, nhưng tình trạng tảo hôn và mang thai ở độ tuổi vị thành niên vẫn tiếp diễn tại huyện miền núi Con Cuông. Theo thống kê của Trung tâm Y tế huyện Con Cuông, trong 8 tháng đầu năm 2024, ghi nhận 28 trường hợp tảo hôn hoặc mang thai ở tuổi vị thành niên. Đáng chú ý, phần lớn các trường hợp mang thai đều chưa lập gia đình và đang trong độ tuổi 15 - 16.
Bà Nguyễn Hồng Nhung, Trưởng phòng Dân số, Trung tâm Y tế huyện Con Cuông, chia sẻ: "Với đặc thù đông đồng bào dân tộc thiểu số, cùng với đó điều kiện kinh tế, nhận thức của bà con còn hạn chế. Ngoài ra, do ảnh hưởng của phong tục tập quán, việc lấy chồng sinh con thường diễn ra sớm, thậm chí có những trường hợp tảo hôn và hôn nhân cận huyết. Điều này tạo ra không ít khó khăn trong công tác tuyên truyền, vận động. Gần đây, nhiều em đang trong độ tuổi đi học nhưng đã bỏ học để đi làm xa. Vì vậy, khi các em lập gia đình và sinh con, địa phương rất khó nắm bắt và hỗ trợ kịp thời".
Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Hồng, Phòng Truyền thông - Giáo dục - Chi cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình Nghệ An cho biết, chúng tôi đã từng đến một trường miền núi và khám sức khỏe cho các học sinh nữ. Đáng tiếc là qua siêu âm các bác sĩ đã phát hiện được một số trường hợp học sinh mang thai và chính các em cũng không biết . Khi đó, bản thân các em rất hoang mang, lo lắng.
Mang thai ở tuổi vị thành niên để lại nhiều hệ lụy về sức khỏe.
Lý giải về nguyên nhân, bà Hồng cho rằng, hiện nay, việc giới trẻ sớm được tiếp cận nhiều nguồn thông tin (trong đó có cả những thông tin không lành mạnh) qua mạng xã hội đã ảnh hưởng khá đến suy nghĩ lối sống của các học sinh. Điều này khiến giới trẻ ngày nay yêu sớm, dễ dãi trong các mối quan hệ và tình dục không an toàn. Đây cũng là con đường để dẫn đến việc mang thai sớm khi đang ở độ tuổi vị thành niên, thanh niên.
Những hệ luỵ
Theo BSCKI Nguyễn Thị Hồng, Phó Trưởng khoa Sức khỏe sinh sản- Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Nghệ An, ở lứa tuổi vị thành niên, khi mang thai, sinh đẻ sẽ gặp nhiều khó khăn và áp lực, có rất nhiều nguy cơ gây nguy hiểm cho sản phụ và thai nhi. Về sức khỏe, mang thai ở tuổi vị thành niên khiến người mẹ dễ bị thiếu máu, tiền sản giật, đẻ non, sẩy thai, thai lưu, bất tương xứng thai khung chậu, tâm lý sợ hãi, trầm cảm và tăng can thiệp thủ thuật, phẫu thuật khi sinh. Tỷ lệ trẻ em sinh ra có nguy cơ bất thường cao, nguy cơ sinh non, trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng nên hay ốm đau, thậm chí bệnh tật khiến chi phí cho khám, chữa bệnh nhiều hơn...
Buổi truyền thông về vấn đề sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên cho học sinh trên địa bàn huyện Con Cuông.
Mặt khác, khi mang thai ngoài ý muốn, trẻ vị thành niên có xu hướng tìm đến những địa chỉ, dịch vụ phá thai không an toàn để bỏ thai, từ đó gây ra những biến chứng nặng nề, gây nhiễm khuẩn bộ phận sinh dục dưới dẫn đến tắc vòi trứng gây vô sinh. Ảnh hưởng đến sức khỏe và chức năng sinh sản về sau, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng.
Về mặt kinh tế - xã hội, khi có thai ở tuổi vị thành niên, trẻ phải gián đoạn việc học hành, khó khăn về kinh tế ảnh hưởng đến tương lai của trẻ vị thành niên. Tỷ lệ ly dị cao, dễ bị phân biệt đối xử. Làm mẹ sớm dễ bị căng thẳng và khủng hoảng tâm lý.
Cũng theo bác sĩ Hồng, nguyên nhân trẻ vị thành niên mang thai, sinh con ngày càng gia tăng là do những trẻ này thiếu tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính. Bên cạnh đó, trở ngại tâm lý, khoảng cách, kiến thức của vị thành niên khiến quá trình tiếp cận, sát sao đến các nhu cầu hay các hoạt động của lứa tuổi này còn khó khăn, thầy cô và cha mẹ chưa đủ tin cậy để trẻ vị thành niên chia sẻ về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục.
Mặc dù tỉnh Nghệ An hàng năm đều tổ chức các buổi truyền thông về chăm sóc sức khỏe sinh sản và sức khỏe cho vị thành niên, thanh niên, nhưng do kinh phí hạn chế, các hoạt động chủ yếu chỉ tập trung vào một số trường học. Điều này chưa thể đáp ứng được nhu cầu lớn trong thực tế. Các hoạt động truyền thông chỉ mang tính đơn lẻ, chưa tạo thành một hệ thống xuyên suốt tại các cấp cơ sở. Do đó, chưa thể cung cấp các dịch vụ đặc thù cần thiết để đáp ứng nhu cầu đa dạng và lớn của nhóm đối tượng này.
Hiện nay, xu hướng yêu và quan hệ tình dục ở lứa tuổi vị thành niên quá sớm, trong khi các kiến thức về sức khỏe sinh sản còn hạn chế dẫn tới việc mang thai, nạo phá thai và sinh con... Việc sinh con ở tuổi vị thành niên để lại rất nhiều hệ lụy về sau cho trẻ. Không chỉ khiến trẻ nghỉ học, làm mẹ sớm mà quá trình quan hệ tình dục không an toàn còn khiến trẻ vị thành niên mắc nhiều căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như: giang mai, sùi mào gà, HIV, viêm gan B, nhiễm HPV có nguy cơ gây ra ung thư cổ tử cung...
Theo TS.BS. Nguyễn Văn Thương, Phó giám đốc Sở Y tế Nghệ An, để hạn chế tình trạng mang thai ở tuổi vị thành niên điều quan trọng là cần tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục sức khỏe sinh sản cho vị thành niên, giúp các em học sinh biết được nhiều kiến thức về sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên để tự chăm sóc sức khoẻ, có kỹ năng ứng xử trước sự thay đổi tâm sinh lý, biết cách phòng tránh bị lạm dụng tình dục, phòng tránh việc mang thai ngoài ý muốn.
Việc ngày càng có nhiều đối tượng thành niên, vị thanh niên mang thai ngoài ý muốn là tiếng chuông cảnh báo đối với các bậc làm cha, làm mẹ, cũng như đối với các cấp, các ngành liên quan. Nếu quan hệ tình dục an toàn và chủ động phòng tránh thai mang lại rất nhiều lợi ích như hạn chế được những nguy cơ mang thai ngoài ý muốn, giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, chủ động trong việc thực hiện Kế hoạch hóa gia đình.
