Thời gian qua, Việt Nam đạt được nhiều thành công nhất định trong chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục cho vị thành niên, thanh niên. Tuy nhiên, tình trạng quan hệ tình dục sớm, quan hệ tình dục không an toàn, mang thai ngoài ý muốn và phá thai không an toàn của vị thành niên, thanh niên vẫn chưa được cải thiện đáng kể, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, vùng sâu, các khu công nghiệp tập trung..
Các chuyên gia nhận định, mang thai, phá thai ở trẻ vị thành niên là một vấn đề đáng quan ngại nhưng có thể được giải quyết nếu có các giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Chẳng hạn, tăng cường giáo dục về sức khỏe sinh sản, cung cấp các biện pháp tránh thai an toàn, giảm thiểu áp lực từ gia đình và xã hội…
Theo các chuyên gia, cần nhân rộng các mô hình, can thiệp chăm sóc sức khỏe sinh sản cho vị thành niên tại các địa phương. Ảnh TL
Một trong những hành động thiết thực trong công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản cho vị thành niên, thanh niên là triển khai các mô hình, can thiệp tại các địa phương.
Trên thực tế, các mô hình và can thiệp phòng ngừa mang thai và phá thai ở trẻ vị thành niên đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn và phá thai. Bằng cách thực hiện các mô hình và can thiệp này, chúng ta có thể giúp trẻ vị thành niên có cơ hội phát triển toàn diện và có một tương lai tươi sáng.
Dưới đây là một số mô hình can thiệp đã được tổ chức thành công tại Việt Nam.
Mô hình góc thân thiện về sức khỏe sinh sản
Đây là một mô hình cung cấp thông tin và dịch vụ về sức khỏe sinh sản cho vị thành niên trong một môi trường thân thiện, riêng tư và an toàn. Mô hình này được thiết kế để tạo ra một không gian mà vị thành niên có thể tự tin tìm kiếm thông tin và dịch vụ về sức khỏe sinh sản mà họ cần, mà không phải lo lắng về sự phán xét hoặc kỳ thị.
Mô hình góc thân thiện về sức khỏe sinh sản vị thành niên thường được đặt tại các trường học, trung tâm cộng đồng hoặc các cơ sở y tế. Mô hình góc thân thiện về sức khỏe sinh sản vị thành niên bao gồm các hoạt động sau:
Cung cấp thông tin về sức khỏe sinh sản, bao gồm: Tuổi dậy thì và các thay đổi sinh lý trong tuổi dậy thì; quan hệ tình dục và các bệnh lây truyền qua đường tình dục; kế hoạch hóa gia đình; phòng tránh mang thai ngoài ý muốn; phòng tránh các bệnh phụ khoa; vệ sinh cá nhân.
Cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, bao gồm: Khám sức khỏe sinh sản; tư vấn sức khỏe sinh sản; xét nghiệm sức khỏe sinh sản; sử dụng các biện pháp tránh thai; phòng ngừa và điều trị các bệnh phụ khoa.
Mô hình truyền thông về chăm sóc sức khoẻ sinh sản cho vị thành niên trong nhà trường
Đây là một hoạt động quan trọng nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức, kỹ năng cần thiết về sức khoẻ sinh sản, giúp họ có thể đưa ra những quyết định đúng đắn về sức khoẻ của bản thân và phòng tránh các nguy cơ rủi ro.
Một số hình thức truyền thông về chăm sóc sức khỏe sinh sản cho vị thành niên trong nhà trường có thể được áp dụng bao gồm:
Tuyên truyền trực tiếp: Đây là hình thức truyền thông truyền thống và phổ biến nhất, bao gồm các hoạt động như tổ chức các buổi nói chuyện, sinh hoạt chuyên đề, phát tài liệu,...
Truyền thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng: Đây là hình thức truyền thông hiện đại và có phạm vi rộng lớn, bao gồm các hoạt động như phát sóng các chương trình truyền hình, quảng cáo, bài báo,...
Truyền thông qua các hoạt động ngoại khóa: Đây là hình thức truyền thông giúp học sinh có thể trải nghiệm và thực hành những kiến thức về sức khoẻ sinh sản một cách trực quan, sinh động, bao gồm các hoạt động như: các trò chơi, các cuộc thi,...
Mô hình tư vấn, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản
Mô hình này có nhiều ưu điểm như: Tạo môi trường thân thiện và an toàn để mọi người có thể trao đổi về sức khỏe sinh sản của mình; cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản chất lượng, bao gồm: khám và điều trị các bệnh phụ khoa, tư vấn về kế hoạch hóa gia đình, tư vấn về sức khỏe tình dục. Bên cạnh đó, cung cấp thông tin chính xác và khoa học về sức khỏe sinh sản. Giúp nhiều người nâng cao kiến thức và nhận thức về sức khỏe sinh sản.
Mô hình tư vấn và cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản đã được triển khai tại Việt Nam và đã mang lại những kết quả tích cực. Cụ thể, tỷ lệ phụ nữ có kiến thức về sức khỏe sinh sản đã tăng lên đáng kể, tỷ lệ phụ nữ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại đã tăng lên, tỷ lệ phụ nữ mắc các bệnh phụ khoa đã giảm...
Mô hình truyền thông về sức khỏe sinh sản/KHHGĐ lồng ghép vào các hoạt động của Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam
Việc lồng ghép truyền thông về sức khỏe sinh sản/KHHGĐ vào các hoạt động của Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là một cách hiệu quả để nâng cao nhận thức và kiến thức của thanh niên, phụ nữ về sức khỏe sinh sản.
Thông qua các hoạt động này, các đoàn thể có thể giúp thanh niên, phụ nữ, công nhân… hiểu biết về sức khỏe sinh sản, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của sức khỏe sinh sản, phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục, các bệnh phụ khoa và các vấn đề sức khỏe sinh sản khác góp phần thay đổi thái độ của xã hội về tình dục và sức khỏe sinh sản, qua đó xóa bỏ những định kiến cho rằng tình dục là điều xấu xa hoặc rằng trẻ vị thành niên không có khả năng đưa ra quyết định về sức khỏe sinh sản của mình. Điều này rất quan trọng để phòng ngừa mang thai và phá thai ở trẻ vị thành niên.
Mô hình dịch vụ lưu động lồng ghép truyền thông tại cộng đồng
Đây là một mô hình cung cấp dịch vụ y tế và truyền thông đến các cộng đồng ở vùng sâu, vùng xa, khó tiếp cận, vùng đồng bào dân tộc, khu công nghiệp có đông người di cư. Mô hình này sử dụng các phương tiện lưu động để đưa các dịch vụ y tế và truyền thông đến tận nơi cho người dân.
Một số ví dụ về các dịch vụ y tế và truyền thông được cung cấp thông qua mô hình dịch vụ lưu động lồng ghép truyền thông tại cộng đồng bao gồm: Khám và chữa bệnh; tư vấn sức khỏe; cung cấp thuốc men; tiêm chủng; truyền thông về sức khỏe; giáo dục về sức khỏe; tư vấn về kế hoạch hóa gia đình; tư vấn về HIV/AIDS; tư vấn về các vấn đề sức khỏe khác…