HIV (Human Immunodeficiency Virus – virus gây suy giảm miễn dịch ở người) là tác nhân gây ra AIDS. Khi xâm nhập vào cơ thể, HIV tấn công các tế bào của hệ miễn dịch, khiến cơ thể dần mất khả năng chống lại các bệnh nhiễm trùng cơ hội. Nếu không được điều trị, người nhiễm HIV có thể tiến triển sang giai đoạn AIDS - tình trạng nặng nhất của bệnh, với nguy cơ tử vong cao.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), HIV/AIDS hiện chưa có thuốc chữa khỏi. Tuy nhiên, thuốc kháng virus (ARV) có thể giúp kiểm soát bệnh, kéo dài tuổi thọ và ngăn ngừa lây truyền HIV.
Dưới đây là 5 nguyên tắc phòng ngừa HIV:
1. Quan hệ tình dục an toàn – luôn dùng bao cao su đúng cách
Sử dụng bao cao su là biện pháp phòng tránh HIV và các bệnh lây qua đường tình dục hiệu quả.
WHO nhấn mạnh việc sử dụng bao cao su là biện pháp phòng tránh HIV và các bệnh lây qua đường tình dục hiệu quả. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cũng khuyến cáo nên có xét nghiệm HIV và STI định kỳ, tuân thủ sử dụng bao cao su mỗi khi quan hệ tình dục để tối ưu việc phòng ngừa.
2. Không dùng chung kim tiêm, dụng cụ tiêm không an toàn
Chia sẻ kim tiêm là con đường lây truyền HIV rất phổ biến. CDC khuyên chỉ sử dụng kim tiêm và ống tiêm riêng, sạch và vô trùng tuyệt đối. Đây là một yếu tố quan trọng trong chiến lược giảm thiểu lây truyền trong nhóm người sử dụng ma túy tiêm chích.
3. PrEP và PEP – Phòng ngừa trước và sau phơi nhiễm
- PrEP (Dự phòng trước phơi nhiễm): Dành cho người chưa nhiễm nhưng có nguy cơ cao, có thể dùng thuốc ARV uống hàng ngày hoặc thuốc tiêm tác dụng kéo dài.
- PEP (Dự phòng sau phơi nhiễm): Là liệu pháp cấp cứu, cần bắt đầu càng sớm càng tốt- trong vòng 24 giờ và không quá 72 giờ sau khi phơi nhiễm để đạt hiệu quả tốt nhất.
WHO cũng khuyến nghị mở rộng khả năng tiếp cận PEP thông qua chăm sóc cộng đồng để người có nguy cơ được điều trị kịp thời.
PrEP (Dự phòng trước phơi nhiễm) dành cho người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao...
4. Phòng ngừa lây truyền từ mẹ sang con
Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), phụ nữ mang thai nhiễm HIV cần được điều trị bằng ART từ sớm để giảm thiểu nguy cơ lây virus cho thai nhi - giảm xuống dưới 1% thậm chí bằng 0, khi tuân thủ điều trị xuyên suốt thai kỳ, sinh và cho con bú. Sau sinh, trẻ sơ sinh tiếp xúc với HIV nên nhận thuốc ARV trong vòng 6 giờ đầu để phòng ngừa lây nhiễm.
5. Điều trị HIV = phòng ngừa lây truyền (U=U)
WHO khẳng định, người nhiễm HIV khi tuân thủ ART đều đặn và đạt tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện (không phát hiện) thì không lây truyền HIV qua quan hệ tình dục. Đây là một trong những phát hiện đột phá, vừa giúp bảo vệ sức khỏe bệnh nhân vừa ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng.
| Nguyên tắc | Mục tiêu |
|---|---|
Quan hệ tình dục an toàn | Giảm lây truyền HIV qua quan hệ tình dục |
Không dùng chung kim tiêm | Ngăn lây truyền HIV qua đường máu |
PrEP & PEP | Dự phòng trước/sau phơi nhiễm |
Phòng mẹ sang con | Bảo vệ trẻ sơ sinh không lây nhiễm HIV từ mẹ |
Điều trị HIV đầy đủ (U=U) | Giảm lây truyền HIV trong cộng đồng |
Phòng ngừa HIV cần một chiến lược kết hợp: Giáo dục, xét nghiệm, điều trị và tiếp cận dịch vụ y tế. Khi hiểu và thực hiện đầy đủ 5 nguyên tắc trên, mỗi cá nhân không chỉ tự bảo vệ mình mà còn góp phần bảo vệ cộng đồng, cùng hướng đến mục tiêu chấm dứt đại dịch HIV/AIDS vào năm 2030 theo chiến lược WHO và UNAIDS…
Mời bạn đọc xem tiếp video:
10-12-3 CON ĐƯỜNG LÂY TRUYỀN HIV
