Ứng phó với đau xương khớp mùa lạnh bằng Y học cổ truyền

Vào mùa đông, thời tiết lạnh ẩm có thể làm gia tăng tình trạng đau xương khớp, đặc biệt ở người cao tuổi. Sự thay đổi thất thường của thời tiết dễ dàng khởi phát hoặc làm trầm trọng thêm các bệnh lý xương khớp. Để bảo vệ sức khỏe xương khớp, việc chăm sóc và giữ ấm cơ thể là rất quan trọng.Bạn hHãy chú ý đến các triệu chứng đau xương khớp và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế kịp thời khi cần thiết.

1. Vì sao mùa lạnh dễ gây đau xương khớp?

Theo Y học hiện đại, tình trạng đau xương khớp thường tăng lên vào mùa lạnh do sự co mạch ngoại vi khi nhiệt độ giảm, làm giảm lượng máu nuôi dưỡng tới các khớp. Điều này khiến cho dịch khớp ít lưu thông, sụn khớp kém đàn hồi, các cơ và dây chằng xung quanh khớp co rút lại, dễ xuất hiện triệu chứng cứng khớp và đau khi vận động.

Những người có bệnh nền như thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp… thường nhạy cảm hơn với sự thay đổi này.

Theo Y học cổ truyền (YHCT), mùa lạnh là thời điểm phong, hàn, thấp (tà khí) bên ngoài dễ xâm nhập vào cơ thể, nhất là khi cơ thể suy yếu hoặc bị nhiễm lạnh đột ngột. Hàn tà có tính co rút và ngưng trệ, làm khí huyết không lưu thông, gây bế tắc tại kinh lạc và sinh ra đau. Phong tà có tính di chuyển, nên người bệnh thường đau nhiều khớp. Thấp tà có tính nặng nề, trệ đọng, khi kết hợp với hàn tà càng khiến khớp sưng đau, nặng mỏi và vận động kém linh hoạt.

Vì vậy, trong mùa đông, nếu không giữ ấm đầy đủ, khí huyết dễ bị trở ngại và khớp trở nên đau nhức hơn, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc người có chính khí hư.

2. Các phương pháp YHCT điều trị đau xương khớp mùa lạnh

2.1. Châm cứu giúp cải thiện đau và tăng tuần hoàn

Châm cứu là một trong những phương pháp YHCT hỗ trợ giảm đau xương khớp hiệu quả. Châm kim vào các huyệt đạo giúp khu phong, tán hàn, trừ thấp và thông kinh hoạt lạc, nhờ đó làm giảm đau, giảm co cứng cơ và cải thiện vận động. Hiệu quả thường rõ sau 3 - 5 buổi, đặc biệt trong đau thắt lưng, đau khớp gối, đau cổ vai gáy.

Tùy vào vị trí và vùng xương khớp bị đau mà chọn lựa các huyệt phù hợp. Các huyệt thường sử dụng như Thận du, Đại trường du, Ủy trung, Hoàn khiêu… trong đau thắt lưng; Huyệt Huyết hải, Độc tỵ, Tất nhãn, Túc tam lý, Dương lăng tuyền… trong đau khớp gối.

Châm cứu nên được thực hiện bởi bác sĩ YHCT có chuyên môn, đặc biệt với các bệnh nhân có rối loạn đông máu hoặc đang nhiễm trùng.

2.2. Xoa bóp bấm huyệt thư cân giãn cơ

Đây là phương pháp an toàn, dễ thực hiện và đem lại hiệu quả cao. Xoa bóp bấm huyệt giúp cải thiện tuần hoàn khí huyết, giảm đau và giảm cứng khớp vào những ngày lạnh. Các thao tác như day, ấn, lăn, bóp tác động lên hệ cơ xương khớp, giúp giãn cơ, tăng lưu thông máu, giải phóng ứ trệ và làm cho khớp vận động linh hoạt hơn.

Ngoài ra, phương pháp này còn giúp thư giãn hệ thần kinh, mang lại giấc ngủ sâu hơn cho người đau mạn tính. Có thể áp dụng theo đợt hoặc duy trì định kỳ để phòng tái phát.

2.3. Cứu ngải giúp tán hàn, giảm đau

Cứu ngải (hơ nóng bằng điếu ngải lên các huyệt đạo) giúp làm ấm kinh lạc, tán hàn, kích thích tuần hoàn, giảm co cứng cơ và giảm đau kéo dài, đặc biệt ở người thể hàn hoặc đau lâu ngày. Các huyệt thường dùng gồm Quan nguyên, Khí hải, Mệnh môn, Thận du, Túc tam lý hoặc A thị huyệt tại vùng đau.

2.4. Xông hơi, ngâm chân thảo dược

Xông hơi giúp làm ấm cơ thể, giãn nở lỗ chân lông, hỗ trợ thảo dược thẩm thấu và phát huy tác dụng. Biện pháp này giúp giảm co cứng cơ, cải thiện lưu thông khí huyết và thúc đẩy thải hàn thấp qua mồ hôi.

Ngâm chân thảo dược tác động vào nhiều huyệt quan trọng ở lòng bàn chân. Nước ấm kết hợp thảo dược như gừng, ngải cứu, quế chi giúp giảm đau nhức, tê bì và hỗ trợ giấc ngủ.

Nên xông hơi 2 - 3 lần/tuần và ngâm chân mỗi tối. Thảo dược thường dùng gồm gừng, ngải cứu, muối, nhục quế.

2.5. Thuốc YHCT

YHCT sử dụng các vị thuốc khu phong, tán hàn, trừ thấp, hoạt huyết và bổ can thận nhằm điều trị toàn diện. Độc hoạt, Phòng phong, Hy thiêm… giúp trừ phong thấp, giảm đau; Đan sâm, Đào nhân, Hồng hoa, Ngưu tất… hoạt huyết, cải thiện tuần hoàn; Thục địa, Đỗ trọng, Cẩu tích, Tục đoạn… bổ can thận, mạnh gân xương.

Ngoài ra, thầy thuốc có thể gia giảm các bài như Độc hoạt ký sinh thang, Can khương tửu, Quế chi thang gia giảm, Ô đầu thang, Lục vị thang. Thuốc thảo dược an toàn nhưng cần thời gian để đạt hiệu quả.

2.6. Chế độ sinh hoạt phòng đau xương khớp mùa lạnh

• Giữ ấm toàn thân, đặc biệt vùng cổ, lưng, khớp gối
• Vận động nhẹ nhàng: Khí công, thái cực quyền, yoga
• Tránh gió lùa
• Bổ sung canxi, vitamin D, omega-3
• Tránh mang vác nặng, tránh thay đổi tư thế đột ngột
• Dùng trà giữ ấm cơ thể như trà quế, trà gừng mật ong...

Xem thêm bài đang được quan tâm:

Lạc lối giữa 'ma trận' chữa đau xương khớp

SKĐS - Từ mắc chứng đau cổ vai gáy do ngồi nhiều, vận động ít, Huỳnh Nhi chuyển sang đau đầu lẫn 'đau ví' vì quá nhiều dịch vụ điều trị nhưng tình trạng chưa cải thiện.