Sai lầm trong dinh dưỡng khi mang thai
Nhiều phụ nữ mang thai ăn uống đơn điệu, kiêng khem quá mức, chỉ ăn cơm và rau, hạn chế thịt cá, trứng, tôm cua vì lo "nóng" hoặc "tan xương". Đây là thói quen sai lầm.
Hậu quả: mẹ dễ thiếu máu, thai nhi nhẹ cân, chậm phát triển.
Khắc phục: mẹ bầu cần ăn đa dạng đủ 4 nhóm chất (bột đường – đạm – béo – rau quả), tăng cường thực phẩm động vật và rau xanh giàu vitamin.
Một số bà mẹ cũng bỏ qua việc uống viên sắt, acid folic và canxi. Việc này làm tăng nguy cơ thiếu máu, dị tật ống thần kinh hoặc còi xương bào thai. Do đó, cần bổ sung vi chất theo đúng hướng dẫn của cán bộ y tế.
Tăng cân không hợp lý cũng là vấn đề phổ biến. Ăn quá ít khiến con suy dinh dưỡng bào thai, còn ăn quá nhiều lại tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ. Theo khuyến nghị, mẹ bầu có cân nặng bình thường nên tăng khoảng 10–12 kg trong suốt thai kỳ.
Sai lầm trong nuôi con 6 tháng đầu
Nhiều gia đình cho trẻ ăn dặm từ 3–4 tháng tuổi vì nghĩ "ăn sớm sẽ cứng cáp hơn". Ngược lại, có nhà lại trì hoãn tới 7–8 tháng.
Hậu quả: ăn dặm quá sớm khiến hệ tiêu hóa non yếu bị quá tải, dễ tiêu chảy; ăn quá muộn làm trẻ thiếu năng lượng, thiếu máu, chậm lớn.
Ăn dặm đúng cách, đúng thời điểm giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ.
Khắc phục: nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu, không cho ăn thêm bất kỳ loại thức ăn hay nước uống nào.
Một sai lầm khác là cai sữa sớm, thay bằng sữa ngoài. Trẻ sẽ mất nguồn kháng thể tự nhiên, dễ mắc bệnh đường hô hấp, tiêu chảy. Lời khuyên là duy trì cho con bú mẹ ít nhất đến 24 tháng tuổi.
Sai lầm khi cho trẻ ăn dặm
Thói quen nấu bột loãng, ít dinh dưỡng vẫn phổ biến ở nhiều gia đình. Nhiều trẻ ăn cả bát bột nhưng vẫn gầy còm.
Hậu quả: thiếu năng lượng, suy dinh dưỡng tiềm ẩn.
Khắc phục: tăng dần độ đặc của bột, thêm thịt cá, dầu mỡ và rau củ.
Một số cha mẹ ngại cho trẻ ăn đạm động vật như thịt, trứng, cá vì sợ khó tiêu. Tuy nhiên, đây là nguồn protein chất lượng cao, giàu sắt, kẽm và vitamin B12. Thiếu đạm động vật khiến trẻ chậm lớn, kém thông minh.
Sai lầm khác là bỏ dầu mỡ trong khẩu phần. Nhiều bà mẹ sợ con tiêu chảy nên nấu cháo không có chất béo. Trong khi đó, dầu mỡ cung cấp năng lượng đậm đặc và giúp hấp thu vitamin A, D, E, K.
Ngoài ra, việc nêm muối, nước mắm vào bột cháo để "tập quen vị" cũng gây hại. Trẻ dưới 1 tuổi không cần ăn mặn, vì thận chưa phát triển hoàn thiện.
Sai lầm trong bổ sung vi chất
Một số cha mẹ quên không cho trẻ uống vitamin A định kỳ theo chương trình quốc gia. Điều này làm tăng nguy cơ quáng gà, mù lòa và nhiễm trùng nặng.
Ngoài ra, tình trạng thiếu sắt và kẽm cũng phổ biến do trẻ ăn uống đơn điệu, ít thịt đỏ, gan, hải sản. Trẻ thiếu sắt dễ bị thiếu máu, mệt mỏi, chậm phát triển trí tuệ. Thiếu kẽm làm trẻ biếng ăn, chậm lớn, sức đề kháng kém.
Khắc phục: bổ sung thực phẩm giàu vi chất (thịt đỏ, trứng, cá, tôm cua, rau xanh, quả chín), kết hợp cho trẻ uống bổ sung theo hướng dẫn y tế nếu có nguy cơ cao.
Sai lầm trong chăm sóc hằng ngày
Không ít gia đình ép trẻ ăn quá nhiều với mong muốn "ăn nhiều thì nhanh lớn". Ngược lại, có nơi lại bỏ đói vài bữa để trẻ "ăn khỏe hơn". Cả hai cách đều sai lầm.
Hậu quả: ép ăn khiến trẻ sợ hãi, biếng ăn kéo dài; bỏ đói khiến trẻ thiếu năng lượng, chậm phát triển.
Khắc phục: tôn trọng nhu cầu của trẻ, cho ăn từ ít đến nhiều, đa dạng món ăn để kích thích sự thèm ăn tự nhiên.
Thiếu vệ sinh an toàn thực phẩm cũng là nguyên nhân gây tiêu chảy, làm trẻ mất dinh dưỡng. Gia đình cần chú trọng vệ sinh khi chế biến, bảo quản thức ăn và nguồn nước. Đồng thời, cân đo cân nặng – chiều cao mỗi tháng để phát hiện sớm tình trạng suy dinh dưỡng.
1000 ngày đầu đời là giai đoạn không thể lặp lại. Những sai lầm trong dinh dưỡng – từ khi mẹ mang thai, giai đoạn bú mẹ, đến thời kỳ ăn bổ sung – đều để lại hậu quả lâu dài cho sự phát triển của trẻ.
Khắc phục các thói quen sai lầm bằng kiến thức khoa học:
Ăn đa dạng và bổ sung vi chất cho mẹ bầu.
Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn 6 tháng đầu, duy trì đến 2 tuổi.
Ăn dặm đúng lúc, đủ 4 nhóm chất, có dầu mỡ và đạm động vật.
Bổ sung vitamin A, sắt, kẽm theo hướng dẫn y tế.
Đó là chìa khóa giúp trẻ phát triển khỏe mạnh, cao lớn và thông minh – đặt nền móng vững chắc cho một thế hệ tương lai khỏe mạnh.
