Rào cản lớn nhất của người nhiễm HIV/AIDS là bị kỳ thị và thiếu thông tin

Cách nhận diện và bổ sung thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ nhiễm HIV

SKĐS - Thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ nhiễm HIV là một trong những thách thức thầm lặng nhưng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến miễn dịch, tăng trưởng và hiệu quả điều trị. Việc nhận diện sớm và bổ sung đúng cách các vi chất cần thiết không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn góp phần giảm tỷ lệ bệnh tật, tử vong.

Gánh nặng kỳ thị của người bị HIV/AIDS

BS Nguyễn Tấn Thủ, Hội Phòng chống HIV/AIDS TP HCM, đầu thập niên 1990, khi HIV/AIDS lần đầu được phát hiện tại Việt Nam, đó gần như là "bản án tử hình", "căn bệnh thế kỷ", "bệnh xã hội", người bệnh thường chỉ sống thêm một thời gian. Đến những năm 2000, thuốc kháng virus (ARV) được đưa vào điều trị, bức tranh hoàn toàn thay đổi. HIV từ chỗ vô phương cứu chữa trở thành bệnh mạn tính có thể kiểm soát, người nhiễm vẫn có thể sống khỏe, làm việc và sinh con bình thường.

Thế nhưng, ngày nay, nhiều người vẫn giữ định kiến vì thiếu hiểu biết, cho rằng HIV "dễ lây", sợ tiếp xúc gần gũi hay dùng chung vật dụng. Thực tế, virus chỉ lây qua đường máu, tình dục và từ mẹ sang con nếu không điều trị. Bộ Y tế hiện khẳng định HIV là bệnh mạn tính có thể điều trị và kiểm soát, thậm chí có thể đạt trạng thái "khỏi bệnh chức năng", người nhiễm vẫn duy trì tuổi thọ và sinh hoạt như người bình thường.

"Chúng ta đã có đủ công cụ y học để khống chế HIV, rào cản lớn nhất hiện nay không còn là thuốc, mà là sự kỳ thị và thiếu thông tin", bác sĩ Thủ nói.

Các biện pháp phòng chống HIV hiện đã đầy đủ, với thuốc ARV giúp người nhiễm không còn khả năng lây truyền, PrEP bảo vệ nhóm nguy cơ cao, bảo hiểm y tế chi trả phần lớn chi phí điều trị. Tuy nhiên, sự kỳ thị vẫn khiến nhiều người ngại xét nghiệm, người bệnh không dám công khai tình trạng, còn người không nhiễm thì e dè tìm hiểu vì sợ nhạy cảm. Vòng im lặng này làm giảm hiệu quả của các công cụ vốn đã sẵn sàng.

TS. Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội cho biết, gia đình có người nhiễm HIV/AIDS thường bị sa sút nghiêm trọng. Trong số những người hiện đang sống chung với HIV ở nước ta phần lớn còn đang ở trong độ tuổi lao động, nhiều người lại là trụ cột của gia đình. Khi người trụ cột tử vong do AIDS thì chắc chắn đó là tổn thất rất lớn về kinh tế cho gia đình.

Một điều nữa là vấn đề kỳ thị. Việc kỳ thị với người có HIV/AIDS sẽ để lại những hậu quả nặng nề không chỉ với bản thân người mắc bệnh mà còn với cả xã hội và có thể làm cho tình trạng lây lan HIV ra cộng đồng cao hơn. Bởi lẽ với những người có HIV do e ngại sự kỳ thị phân biệt đối xử họ không dám tiết lộ tình trạng bệnh của mình, họ né tránh xét nghiệm và không áp dụng các biện pháp dự phòng. Ngoài ra họ cũng có thể trì hoãn hoặc thậm chí từ chối được điều trị thuốc ARV.

Vì vậy, tất cả chúng ta hãy chung tay hỗ trợ người nhiễm HIV và những người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV, cùng mở lòng, chia sẻ, đồng cảm với những nhóm người dễ bị tổn thương nhất để kỳ thị và phân biệt đối xử chỉ còn là quá khứ. Đồng lòng, chúng ta sẽ xóa bỏ được kỳ thị và phân biệt đối xử. Đồng lòng, chúng ta sẽ kết thúc được dịch AIDS.

Chấm dứt kỳ thị sẽ giúp sớm chấm dứt dịch

Mặc dù Việt Nam đang là một trong những nước điều trị dự phòng lây nhiễm và điều trị HIV/AIDS được đánh giá cao trong khu vực và trên thế giới, nhưng số nhiễm mới hằng năm vẫn ở mức hơn 10.000 người/năm. Số điều trị ARV, hiện nay mới đạt 83%, trong khi đó vẫn còn khoảng 40.000 người nhiễm HIV biết được tình trạng mà chưa tham gia điều trị ARV, và khoảng 30.000 người chưa biết tình trạng HIV. Với những lý do nêu trên, hiện có khoảng 70.000 người nhiễm HIV chưa được điều trị ARV.

Theo đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam đang trong giai đoạn dịch tập trung ở các nhóm có hành vi nguy cơ lây nhiễm cao như: nhóm nghiện chích ma túy, nam quan hệ tình dục đồng giới, phụ nữ bán dâm… Người nhiễm HIV trong nhóm tuổi 15-29 và 30-39 vẫn đang chiếm tỉ lệ lớn và nguyên nhân lây nhiễm qua quan hệ tình dục và đường máu vẫn chiếm tỷ trọng cao.

Bên cạnh đó, người nhiễm HIV thường khó tiếp cận các dịch vụ y tế và cơ hội việc làm do sự kỳ thị từ xã hội. Về địa bàn, dịch HIV đang tập trung chủ yếu tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, TPHCM và Đông Nam Bộ (chiếm tới gần 70% số ca phát hiện nhiễm mới). Tuy nhiên, trong những năm gần đây, các số liệu cảnh báo dịch cho thấy các khu vực miền núi phía bắc và Tây Nguyên đang tiềm ẩn các nguy cơ làm gia tăng lây nhiễm HIV. Do đó, công tác phòng, chống HIV/AIDS vẫn còn nhiều thách thức, khó khăn, nguy cơ bùng phát trở lại dịch HIV.

Năm 2025 sẽ là năm bản lề cho giai đoạn 5 năm tiếp theo hướng tới chấm dứt dịch bệnh HIV/AIDS vào năm 2030 như Mục tiêu chiến lược Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Vì vậy, ngành y tế đang nỗ lực đẩy mạnh các hoạt động để vượt qua những thách thức mới, để bảo đảm bền vững các kết quả phòng, chống HIV/AIDS.

Tính đến tháng 6/2025, cả nước ghi nhận có 267.455 người nhiễm HIV, trong đó có 250.496 người còn sống. Riêng sáu tháng đầu năm nay đã có 5.120 ca nhiễm mới. Thống kê cho thấy số ca nhiễm mới có xu hướng chậm lại nhưng nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới lại chiếm gần 60% tổng số ca mới.

Đặc biệt, đáng lo hơn khi số ca nhiễm đang trẻ hóa với nhóm tuổi từ 16-19 chiếm hơn 37% số ca nhiễm; từ 30-39 tuổi chiếm hơn 31%. Điều này cảnh báo nguy cơ bùng phát nếu công tác dự phòng không được tăng cường.

Bộ Y tế đã xác định HIV là bệnh mạn tính. Với những tiến bộ y học hiện nay, việc phòng ngừa, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV/AIDS đã chủ động và hiệu quả hơn khi áp dụng ứng dụng điều trị dự phòng trước và sau phơi nhiễm. Đó là sử dụng liệu pháp kháng virus (ARV) và thuốc tiêm dài hạn, đẩy mạnh thông điệp K=K (Không phát hiện bằng Không lây truyền) và khi chấm dứt kỳ thị sẽ giúp sớm chấm dứt dịch.

Lạm dụng chất gây nghiện ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào nếu bạn bị nhiễm HIV?

SKĐS - Lạm dụng chất gây nghiện, đặc biệt là rượu bia và ma túy, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe nếu bạn đang sống chung với HIV. Những chất này không chỉ gây hại trực tiếp cho cơ thể mà còn làm giảm hiệu quả điều trị, khiến bệnh tiến triển nhanh hơn.