Tết Đoan Ngọ là ngày nào?
Tên gọi "Đoan Ngọ" có thể hiểu là "thời điểm bắt đầu giữa trưa" (Đoan: mở đầu, Ngọ: giữa trưa, từ 11 giờ đến 13 giờ), khi dương khí thịnh nhất. Tết Đoan Ngọ có nhiều truyền thuyết về nguồn gốc.
Theo truyền thuyết Việt Nam (Tết diệt sâu bọ): Một năm nọ, nông dân đang vui mừng vì được mùa thì sâu bọ kéo đến phá hoại. Có một ông lão tên Đôi Truân xuất hiện, chỉ dẫn người dân lập đàn cúng đơn giản gồm bánh tro, trái cây, rồi ra sân vận động. Sâu bọ bỏ đi. Ông dặn cứ vào ngày này hàng năm làm theo cách đó sẽ trị được sâu bọ. Từ đó, ngày 5/5 Âm lịch có tên là "Tết diệt sâu bọ".
Tết Đoan Ngọ cũng là dịp con cháu chuẩn bị mâm cúng để dâng lên tổ tiên, thể hiện lòng thành kính và biết ơn.
Một số tài liệu cho rằng Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam có sự giao thoa văn hóa với Trung Quốc, gắn liền với câu chuyện về Khuất Nguyên – một vị quan trung thần nước Sở. Vì can ngăn vua không thành và bị gian thần hãm hại, ông đã uất ức gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn vào ngày 5/5 Âm lịch. Người dân thương tiếc đã chèo thuyền ra sông để vớt thi hài ông (tục đua thuyền rồng) và ném bánh ú, cơm nắm xuống sông để cá tôm không ăn mất thi thể ông (tục ăn bánh ú, bánh tro).
Tết Đoan Ngọ cũng gắn liền với quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm, đặc biệt trong xã hội nông nghiệp xưa. Tháng 5 Âm lịch là giai đoạn chuyển mùa, thời tiết nóng ẩm, sâu bệnh dễ phát sinh, ảnh hưởng đến mùa màng và sức khỏe con người.
Dù có nhiều dị bản về nguồn gốc, Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam mang những ý nghĩa diệt trừ sâu bọ, cầu mùa màng bội thu. Người dân thực hiện các nghi lễ, phong tục với mong muốn tiêu diệt các loài sâu bệnh gây hại cho cây trồng, bảo vệ mùa màng.
Người xưa quan niệm rằng trong ngày này, việc ăn những món ăn đặc trưng như cơm rượu nếp, trái cây có vị chua (mận, vải...) vào sáng sớm sẽ giúp "diệt sâu bọ" (ký sinh trùng) trong cơ thể, xua đuổi bệnh tật, nhất là trong thời điểm giao mùa dễ phát sinh dịch bệnh.
Như nhiều ngày lễ khác của Việt Nam, đây cũng là dịp con cháu chuẩn bị mâm cúng để dâng lên tổ tiên, thể hiện lòng thành kính và biết ơn.
Tết Đoan Ngọ còn phản ánh mong muốn của con người về sự cân bằng, hài hòa với thiên nhiên, xua đuổi tà khí và đón nhận những điều tốt lành.
Tết Đoan Ngọ nên cúng gì?
Một số phong tục phổ biến trong ngày Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam bao gồm ăn rượu nếp, bánh tro, các loại trái cây mùa hè, hái lá thuốc vào giờ Ngọ để làm thuốc hoặc xông nhà, và treo cành ngải cứu trước cửa nhà.
Tết Đoan Ngọ năm 2025 rơi vào thứ Bảy ngày 31/5/2025. Thông thường, các gia đình cúng Tết Đoan Ngọ vào giờ "Ngọ" khoảng từ 11h-13h. Lúc này, Mặt trời và Trái đất ở gần nhau nhất trong năm, là thời điểm nóng bức, nhiều dương khí, thích hợp để diệt sâu bọ.
Tết Đoan Ngọ cúng giờ nào tốt?
Các khung giờ vàng cúng Tết Đoạn Ngọ 2025 theo lịch vạn niên gồm: Tý (23h-1h), Sửu (1h-3h), Mão (5h-7h), Ngọ (11h-13h), Thân (15h-17h) và Dậu (17h-19h).
Trong đó, khung giờ Tý và Sửu rơi vào ban đêm, không nên lựa chọn để cúng Tết Đoan Ngọ.
