1. Cách tập không gây hại cho người bệnh suy thận cấp
Tập thể dục rất quan trọng, giúp cho mọi người có một cơ thể khỏe mạnh, sống vui vẻ và hạnh phúc hơn. Người bệnh suy thận cấp hoặc mạn tính cũng vậy, hàng ngày nên tập thể dục với những bài tập phù hợp sẽ giúp nâng cao sức khỏe và có nhiều năng lượng hơn.
Khi tập thể dục điều độ cơ thể sẽ năng động và linh hoạt, thực hiện các công việc hằng ngày một cách dễ dàng hơn. Ngoài ra, tập thể dục còn giúp:
- Tăng sức bền để bạn không cảm thấy mệt khi làm việc nặng.
- Tăng sức mạnh cơ bắp.
- Cải thiện sức khỏe tim mạch.
- Giúp ổn định huyết áp.
- Làm giảm mỡ máu (cholesterol và triglycerides).
- Ngủ ngon hơn.
- Giúp thân hình thon gọn.
- Nâng cao chất lượng cuộc sống.
Người bệnh suy thận cần có chế độ tập luyện khoa học để cải thiện giấc ngủ và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Tuy nhiên, để hạn chế nguy cơ tập luyện gây ảnh hưởng tình trạng bệnh suy thận cấp, cần lưu ý:
- Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu tập luyện.
- Tùy tình trạng sức khỏe hiện tại mà lựa chọn bài tập phù hợp.
- Nên khởi động các bài tập đơn giản trước, thời gian và tần suất tập luyện tăng dần tránh tập luyện nặng ngay từ đầu.
- Không nên tham gia các môn thể thao có cường độ tập luyện nặng, có tính đối kháng.
- Không nên thực hiện các bài tập động tác nặng lên vùng thắt lưng như hoạt động dùng lực để đẩy tạ hay khuân vác nặng, các bài tập này có thể gây áp lực lên vùng cột sống cũng như vùng thận, làm ảnh hưởng đến tình trạng bệnh.
- Không nên tập gắng sức, tập luyện quá sức có thể gây tổn thương cơ từ đó gây giải phóng các chất từ cơ ảnh hưởng quá trình hồi phục của bệnh.
- Không nên tập ngay sau khi ăn no, hoặc khi cơ thể có dấu hiệu bất thường như mệt mỏi, chóng mặt…
- Bổ sung đủ nước trước, trong và sau khi tập luyện, tránh tập luyện trong môi trường nóng.
- Trong quá trình tập, nếu xuất hiện các dấu hiệu như khó thở, hồi hộp, rối loạn nhịp tim, đau ngực … thì cần dừng tập ngay.
2. Đang ốm có nên tập không?
Không tập thể dục khi người bệnh có biểu hiện sốt; mới xuất viện.
- Tuỳ giai đoạn suy thận cấp mà có chế độ tập luyện phù hợp. Với các bệnh nhân đang có tình trạng suy thận cấp mức độ vừa và nặng, thì nên nghỉ ngơi, tránh vận động thể lực, đặc biệt là vận động thể lực quá sức.
- Với các bệnh nhân có tình trạng suy thận cấp nhẹ, chế độ tập luyện nhẹ nhàng được khuyên nên thực hiện mỗi ngày. Ưu tiên đi bộ hay tập các động tác giãn cơ nhẹ nhàng và tập ở cường độ thấp.
3. Thời điểm tập tốt trong ngày đối với bệnh nhân suy thận cấp
- Thời gian vận động tập thể dục thích hợp nhất là buổi sáng và chiều, tránh thời điểm lúc thời tiết nóng bức. Việc tập luyện vào buổi sáng sớm giúp cơ thể sản sinh ra các hormon endorphin, có tác dụng cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng và mệt mỏi để người tập bắt đầu một ngày mới với tinh thần sảng khoái và tràn đầy năng lượng.
- Không tập khi cơ thể đang mệt mỏi, đói bụng hoặc sau khi ăn no: Khả năng tập trung và sức mạnh cơ bắp có thể giảm đi khi cơ thể đang mệt mỏi. Nếu tập thể dục trong tình trạng này, nguy cơ chấn thương sẽ tăng cao và lợi ích của bài tập không được tận dụng tối đa.
- Người tập có thể gặp vấn đề về năng lượng khi tập lúc bụng đói. Khi đó, việc tập luyện có thể làm giảm hiệu suất và tạo cảm giác mệt mỏi nhanh chóng.
- Sau khi ăn, máu được tập trung đưa đến dạ dày và ruột, giúp cho quá trình tiêu hóa thức ăn. Tập thể dục ngay sau khi ăn no có thể làm cho dạ dày bị co thắt, gây cảm giác khó chịu hoặc buồn nôn.
- Việc tập luyện thể lực tốt nhất nên được thực hiện ít nhất 1 - 2 giờ sau bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ 1 giờ. Hãy đảm bảo cơ thể đang ở trong tình trạng năng lượng tốt. Nếu cảm thấy mệt mỏi hoặc đói bụng, hãy nghỉ ngơi và cân nhắc tập luyện sau khi cơ thể đã phục hồi và được cung cấp đủ năng lượng.
Cường độ tập luyện thể dục ở người bệnh thận
Tùy vào sức của mỗi người bệnh sẽ có mức độ tập luyện khác nhau, nhưng các bác sĩ có một số lời khuyên như sau:
- Không nên tập quá mệt đến mức không nói chuyện được với những người xung quanh (nên tập cùng với bạn hoặc người thân). Sau khi tập xong bạn vẫn cảm thấy khỏe như bình thường là được (nếu tập xong mà vẫn còn mệt kéo dài thì cần giảm cường độ tập luyện trong lần sau).
- Cơ bắp sau khi tập không cảm thấy quá đau và vẫn có thể tập trong lần kế tiếp.
- Cường độ tập ở mức bạn thấy thoải mái.
- Bắt đầu chậm rãi để làm nóng, sau đó tăng dần đến cường độ mong muốn rồi giảm dần khi gần về đến đích. Điều này nhằm giúp cơ thể có thể quen dần từ từ và tránh được chấn thương.
Người bệnh thận có thể chọn các bài tập để vận động như đi bộ, bơi lội, đạp xe.
4. Những bài tập tốt cho người bệnh suy thận cấp
Bài tập tốt nhất với bệnh nhân suy thận cấp là các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, các động tác tập dưỡng sinh, đạp xe, bơi lội, tập yoga nhẹ nhàng hay đơn giản như làm những công việc hàng ngày như làm việc nhà…
4.1 Dưỡng sinh
- Thư giãn
Tư thế: Nằm hoặc ngồi dựa thoải mái trên một ghế dựa.
Cách thực hiện:
- Bước 1- Ức chế ngũ quan: Che mắt, tập ở nơi yên tĩnh, nếu trời nóng, mặc quần áo mỏng hoặc để quạt nhẹ; trời lạnh, đắp mền mỏng; xa nơi đang nấu ăn…
- Bước 2: Tự nhủ thầm cho các cơ mềm ra, giãn ra từ từ, chắc chắn, từng nhóm cơ một, từ trên xuống dưới, toàn thân cảm thấy nặng và ấm.
- Bước 3: Tập trung ý chí theo dõi hơi thở ra vào qua mũi tới phổi, khoảng 10 hơi thở, có thể đi vào giấc ngủ ngắn 15 – 30 phút.
- Tập 2 lần/ngày. Tối thư giãn giúp dễ đi vào giấc ngủ.
- Thở bốn thời có kê mông và giơ chân
Tư thế: Nằm ngửa thẳng, kê một gối ở mông cao thấp tùy sức khoảng 5-8 cm, tay trái để trên bụng, tay phải để trên ngực. Việc kê gối ở mông làm cho trọng lượng của các cơ quan đè vào cơ hoành, do đó khi hít vào cơ hoành thở sẽ phải gắng sức hơn vì có trở ngại để tập luyện.
Cách thực hiện:
- Thời 1: Hít vào đều, sâu, tối đa, ngực nở, bụng phình và căng cứng. Thời gian 4-6 giây (Hít ngực bụng nở).
- Thời 2: Giữ hơi, mở thanh quản bằng cách liên tục hít thêm, đồng thời giơ một chân dao động qua lại, cuối thời hai hạ chân xuống. Thời gian 4-6 giây (Giữ hơi hít thêm). Giơ luân phiên từng chân cao khoảng 20 cm để luyện cơ bụng rắn chắc, đồng thời tăng tác dụng xoa bóp nội tạng ở thời giữ hơi.
- Thời 3: Thở ra, tự nhiên thoải mái, không kềm, không thúc. Thời gian 4-6 giây (Thở không kềm thúc).
- Thời 4: Nghỉ, thư giãn, chân tay nặng ấm. Chuẩn bị trở lại thời 1. Thời gian 4-6 giây (Nghỉ nặng ấm thân).
- Tập 2-3 lần/ngày, mỗi lần 20 hơi thở
- Quay người trái phải
Tư thế: Xếp bằng kép, hai bàn chân bắt chéo để lên đùi, lòng bàn chân ngửa lên. Nếu không ngồi được thì ngồi nửa hoa sen (xếp bằng đơn).
Cách thực hiện:
- Hít vào tối đa, giữ hơi mở thanh quản (bằng cách liên tục hít thêm), đồng thời dao động thân trái phải 2 – 6 lần, thở ra (bằng mũi) triệt để và quay mặt nhìn bên trái, giữ nguyên như vậy rồi hít vào tối đa, giữ hơi mở thanh quản (bằng cách liên tục hít thêm), đồng thời dao động thân sang trái, sang phải 2 – 6 lần, thở ra (bằng mũi) triệt để và quay mặt nhìn bên phải; trở lại tư thế ban đầu, nghỉ.
- Tập 2 lần/ngày, mỗi lần 5 hơi thở.
Tư thế con bò - con mèo có thể giúp cải thiện hệ tiêu hóa, từ đó giúp làn da tươi sáng.
4.2 Yoga
- Tư thế con mèo - bò (Marjaryasana - Bitilasana)
Cách thực hiện: Bắt đầu bằng tư thế bò, hai tay chống vuông góc với sàn, hai đầu gối chống vuông góc với hông. Hít vào, cong lưng lên, ngẩng đầu cao. Thở ra, hạ lưng xuống, gập đầu vào ngực. Lặp lại động tác 10-15 lần.
- Tư thế gập người (Paschimottanasana)
Cách thực hiện: Ngồi trên sàn với hai chân duỗi thẳng trước mặt. Hít vào và nâng cánh tay lên trên đầu. Thở ra và gập người về phía trước, cố gắng chạm vào ngón chân bằng tay. Giữ tư thế này trong 10-15 nhịp thở.
- Tư thế chim bồ câu (Kapotasana)
Cách thực hiện:
- Quỳ trên thảm, hai tay và hai chân trên sàn, đầu gối rộng bằng hông, hai tay rộng bằng vai, các ngón tay đặt trên sàn.
- Co chân phải về phía trước, cẳng chân co chéo vào trong, duỗi thẳng chân trái về phía sau, úp đùi và mũi chân xuống mặt thảm, giữ hông cân bằng.
- Hít vào, chống bằng các đầu ngón tay, kéo dài cột sống, kéo rốn vào phía cột sống và mở ngực.
- Thở ra, đưa hai tay về phía trước và hạ thân trên xuống sàn.
- Giữ trong 5 nhịp thở hoặc lâu hơn.
- Mỗi lần thở ra, cố gắng giải phóng sự căng thẳng ở hông phải.
- Để ra khỏi tư thế, đẩy người lên thông qua bàn tay, nâng hông và di chuyển chân trở lại vào tư thế tứ chi. Lặp lại ở phía bên kia.
- Tư thế xoay vặn người (Ardha Matsyendrasana)
Cách thực hiện:
- Ngồi trên sàn với hai chân duỗi thẳng. Nâng chân phải lên và đặt bàn chân phải ở bên ngoài đầu gối trái.
- Co chân trái, bàn chân trái ở bên ngoài hông phải. Khi hít vào, đưa cánh tay phải ra phía sau, vươn cánh tay trái lên.
- Khi thở ra, vặn người sang phải, ôm đầu gối bằng cánh tay trái. Giữ tư thế trong 5-8 nhịp thở.
- Để thoát khỏi tư thế, quay trở về vị trí ban đầu. Lặp lại ở phía bên kia.
- Tư thế em bé (Balasana)
Cách thực hiện: Ngồi thẳng, đặt mông lên phần gót chân, giữ cho mu chân chạm sàn. Cúi gập người về phía trước, trán chạm sàn. Đưa tay về phía gót chân, mu bàn tay chạm sàn. Duy trì tư thế này trong 1 – 3 phút.
Thiền tốt cho người bị suy thận.
4.3 Thiền tốt cho người bị suy thận.
Cách thực hiện:
- Ngồi xếp bằng trên sàn, hai tay đặt trên đùi, lưng thẳng, vai thả lỏng, nhắm mắt lại và tập trung vào hơi thở.
- Hít vào chậm rãi và sâu bằng mũi, thở ra chậm rãi bằng miệng. Tập trung vào cảm giác hơi thở ra vào. Nếu có bất kỳ suy nghĩ nào xuất hiện trong đầu, hãy nhẹ nhàng gạt nó sang một bên và tập trung lại vào hơi thở.
- Thiền trong 10-30 phút. Nên tập thiền ở nơi yên tĩnh, thoáng mát.
4.4 Các bài tập khác người bệnh suy thận nên kết hợp tập luyện hàng ngày
- Đi bộ: Đi bộ là bài tập đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với mọi lứa tuổi và thể trạng.
- Bơi lội: Bơi lội là một bài tập toàn thân giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và sức khỏe tim mạch.
- Đạp xe: Đạp xe là bài tập giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và tăng cường sức mạnh cơ bắp.
- Tập thể dục Aerobic: Aerobic nhẹ nhàng giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và tăng cường sức mạnh cơ bắp.
Để việc điều trị mang lại hiệu quả tối đa, bên cạnh chế độ tập luyện hợp lý, người bệnh suy thận cấp hoặc mạn tính cần thực hiện tốt các biện pháp sau đây:
- Tái khám định kỳ và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
- Điều trị tốt các bệnh lý tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường… nếu có.
- Kiểm soát cân nặng.
- Hạn chế rượu, bia, thuốc lá.
- Ăn nhiều trái cây, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt.
- Hạn chế ăn thịt đỏ, muối và đường.
- Uống lượng nước thích hợp.
