Sự nguy hiểm của chất độc Xyanua
Dư luận đang xôn xao bởi vụ việc một thanh niên 18 tuổi ở huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai bị phát hiện có Xyanua trong cơ thể và nghi bị đầu độc. Theo báo cáo, trong gia đình của thanh niên này, đã có 5 người chết bất thường trong vòng 8 tháng, với các biểu hiện ngộ độc nghiêm trọng.
Cụ thể, từ tháng 10/2023 đến tháng 5/2024, tại gia đình ông Nguyễn Văn H. (xã Vĩnh Thanh, huyện Nhơn Trạch, Đồng Nai) liên tiếp có 5 người chết, gồm ông H., 3 người cháu và 1 người con rể. Các nạn nhân trước khi chết có các biểu hiện bị nôn ói, chóng mặt, nhức đầu.
Tháng 6 vừa qua, nam thanh niên tên B.T, cháu nội của ông H., bỗng bị hôn mê, bất tỉnh và được đưa đi cấp cứu. Kết quả xét nghiệm cho thấy trong người T. có chất Xyanua. Nghi ngờ có khuất tất, gia đình bên ngoại của T. đã làm đơn trình báo công an. Điều tra cho thấy Nguyễn Thị Hồng Bích (ngụ xã Vĩnh Thanh, huyện Nhơn Trạch) đã đầu độc người thân trong gia đình và thanh niên B.T là cháu gọi Bích là cô ruột.
Ngày 5/7, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đồng Nai đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam Nguyễn Thị Hồng Bích về hành vi giết người.
Xyanua là chất cực độc, có thể gây chết người với hàm lượng nhỏ.
Trước đó, vào đầu năm 2022, do thường xuyên bị cha ruột la mắng nên Tống Thị Tùng Linh đã giết cha ruột của mình là ông Tống Hồng Điệp (SN 1968, cùng ngụ ở đường Nguyễn Hữu Thọ, phường Phước Nguyên, TP. Bà Rịa) bằng chất độc Xyanua...
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), chỉ cần khoảng 50-200mg Xyanua qua đường miệng hoặc hít khoảng 0,2% dạng khí cũng đủ gây tử vong cho một người khỏe mạnh. Xyanua là hợp chất hóa học chứa nhóm cyano (C≡N), bao gồm một nguyên tử cacbon liên kết ba với một nguyên tử nitơ. Xyanua có thể tồn tại dưới dạng khí không màu như Hydro Xyanua (HCN) và Xyanua clorua (CNCl), hoặc ở dạng tinh thể như Natri Xyanua (NaCN) và Kali Xyanua (KCN).
PGS.TS Trần Hồng Côn, nguyên giảng viên khoa Hóa học, Đại học Khoa học Tự nhiên (Hà Nội), cho biết Xyanua là chất độc nguy hiểm hàng đầu. Từ xưa, người dân đã gọi "thứ nhất nhân ngôn (Xyanua), thứ nhì thạch tín (asen)" để nói về mức độ độc hại của hóa chất này.
Xyanua bị cấm bán ngoài thị trường. Hiện hóa chất này chỉ cho phép sử dụng trong công nghiệp khai thác vàng và một số ngành công nghiệp khác. Tuy nhiên, nhiều người vẫn có thể "lách" mua được chất này.
Theo ông Côn, chỉ cần nuốt 50mg (tương đương một hạt đậu xanh) hoặc hít phải 0,2% dạng khí Xyanua có thể khiến người khỏe mạnh 50-60kg tử vong ngay lập tức. Chất độc này tác dụng rất nhanh, mạnh vào hệ hô hấp và hệ thần kinh gây nhiễm độc cấp tính. Người ăn hàm lượng thấp sẽ có biểu hiện chóng mặt, buồn nôn, thở gấp và không được cấp cứu kịp thời rất dễ bị trụy mạch, tử vong. Những người sống sót sau ngộ độc Xyanua có thể bị tổn thương tim, não và thần kinh.
Độc chất này có mùi đặc trưng giống hạt hạnh nhân, vị hơi đắng, người không quen khó có thể nhận biết. Đặc biệt, Xyanua cho vào đồ uống càng khó nhận biết hơn.
Trong tự nhiên, người ta tính toán có hơn 2.000 loài thực vật chứa chất độc này như măng, sắn và trong hạt của các loại quả táo, mơ, lê, mận, anh đào, đào… Độc chất Xyanua liên kết với các phân tử đường dưới dạng glycoside cyanogen. Các glycoside cyanogen tương đối không độc hại. Tuy nhiên, khi vào đường ruột, chúng được chuyển hóa thành hydro Xyanua. Người chế biến cần loại bỏ Xyanua trong thực phẩm bằng cách gọt vỏ, ngâm nước, luộc mở vung để hóa chất này bay hơi.
Phòng tránh ngộ độc Xyanua
PGS. Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ thực phẩm, Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội cho biết, Xyanua là hóa chất cực độc, thậm chí được liệt vào danh sách những chất độc nhất trong các chất độc. Chúng được hấp thu nhanh vào cơ thể, ức chế rất nhanh, mạnh với hô hấp tế bào, một liều rất nhỏ cũng có thể gây tử vong.
Theo PGS Thịnh, chất độc Xyanua tác động rất mạnh vào hệ hô hấp và hệ thần kinh gây nhiễm độc cấp tính. Nhiễm độc Xyanua khiến cơ thể không trao đổi oxy được, gây "nghẹt thở trên cạn". Bệnh nhân tử vong nhanh thường do suy hô hấp, co giật. Liều gây ngộ độc của Xyanua phụ thuộc vào dạng (muối hay khí), thời gian tiếp xúc và đường tiếp xúc.
"Những dấu hiệu để nhận biết khi trúng độc Xyanua đó là cảm thấy đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, thở nhanh, nhịp tim tăng cao, cảm thấy bồn chồn và kiệt sức. Nếu người trúng độc Xyanua trong vòng 2 giờ không được chữa trị kịp thời, sẽ gây nguy cơ tử vong rất cao", PGS. Nguyễn Duy Thịnh cho biết. Khi phát hiện ra người có dấu hiệu trên, chúng ta cần nhanh chóng đưa người nhiễm độc Xyanua đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu kịp thời, bất kỳ sự chậm trễ nào cũng có thể dẫn đến tử vong.
Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, qua những vụ việc này cần tăng cường giáo dục về cách phòng tránh ngộ độc Xyanua trong cuộc sống hàng ngày. Việc mua bán hóa chất độc cần có phiếu kiểm soát với sự xác nhận của cả bên mua và bên bán để làm cơ sở kiểm soát hóa chất độc lưu thông trên thị trường...
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh nhấn mạnh rằng Xyanua có thể tồn tại trong nhiều loại thực phẩm tự nhiên như hạt của một số loại trái cây (mận, đào, mơ, táo). Đặc biệt, trong số các loại thực vật dễ gây ngộ độc Xyanua nhất có sắn và măng tươi - loại thực phẩm phổ biến trong bữa ăn của nhiều gia đình người Việt.
Chất độc này có đặc tính tan trong nước và bay hơi ở nhiệt độ cao nên với măng tươi, tốt nhất nên ngâm nhiều giờ trong nước trước khi chế biến tiếp, chất Xyanua sẽ giảm dần khi tiếp xúc với nước. Nên luộc măng thật kỹ, thay nước nhiều lần để loại bỏ độc tố. Măng muối chua để chín, có mùi chua đặc trưng, ngả sang màu vàng mới sử dụng, tuyệt đối không ăn măng sống.
Sắn tươi cũng có chứa chất độc Xyanua trong cả vỏ và thịt. Khi luộc, nhất là luộc với số lượng lớn thì chất này sẽ đóng váng trên bề mặt nước. Người ăn phải chất này với hàm lượng cao sẽ bị ngộ độc, mà dân gian hay gọi là "say" sắn. Thực tế, đã có nhiều người ăn sắn bị chết vì chất Xyanua có trong sắn.
"Cách tốt nhất để loại bỏ chất Xyanua trong sắn là lột vỏ, cắt đầu, đuôi, sau đó ngâm trong nước lạnh nhiều giờ trước khi luộc. Ngoài ra, trong lúc luộc, nên mở nắp nồi để chất Xyanua bay đi, lượng độc chất sẽ giảm đáng kể", PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh khuyến cáo.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Bản tin dự báo thời tiết mới nhất hôm nay ngày 8/7.
