Quả tầm bóp còn được biết đến với nhiều tên gọi như quả lồng đèn, lù đù, thù lù, anh đào đất hay đồm độp. Đây là loại quả dại, xuất hiện nhiều ở vùng nông thôn của Việt Nam. Tầm bóp mọc nhiều ở bờ ruộng, đất trống ven đường, ven rừng.
Ngoài Việt Nam, cây tầm bóp còn có mặt ở nhiều quốc gia khác như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản...
Quả tầm bóp có hình tròn nhỏ như quả cà, bên ngoài được bao bọc một lớp vỏ bọc mỏng, giống hình lồng đèn. Vì thế, quả tầm bóp còn được gọi là quả đèn lồng hay quả thù lù.
Khi bóp quả tầm bóp, vỏ bọc của quả bị thủng sẽ phát ra tiếng bốp nghe rất vui tai. Khi chín quả sẽ có màu vàng cam đẹp mắt. Quả tầm bóp vị vừa ngọt vừa chua, có thể ăn trực tiếp hoặc chế biến làm mứt.
Quả tầm bóp có hình tròn nhỏ như quả cà, màu vàng rất đẹp (Ảnh: Bảo Phương)
Trước đây, quả tầm bóp ít khi được bày bán trên thị trường Việt Nam. Trong ký ức tuổi thơ của nhiều người, quả tầm bóp là món đồ ăn vặt không mất tiền mua, thậm chí còn dùng để làm đồ chơi. Chỉ cần ra bờ ruộng là có thể hái cả nắm mang về.
Nhưng vào năm 2017, một bức ảnh được chia sẻ trên mạng xã hội Facebook của du học sinh và người lao động Việt Nam tại Nhật Bản đã khiến nhiều người bất ngờ về công dụng, giá trị của quả tầm bóp.
Theo đó, tại một siêu thị ở tỉnh Tokushima của Nhật Bản, một khay tầm bóp có trọng lượng 100g được bán với giá 338 yen, tương đương 70.000 đồng. Như vậy, 1kg quả tầm bóp có giá tới 700.000 đồng.
Quả tầm bóp được bán trong siêu thị Nhật với giá cao (Ảnh: Thể thao Văn hóa)
Tại nhiều nước, quả tầm bóp được bày bán theo dạng tươi hoặc sấy khô, được đóng gói “sang chảnh”, bày bán trên kệ siêu thị. Ở Nhật Bản, tầm bóp được mọi người mua về làm thuốc hoặc dành cho những người ăn kiêng.
Ngỡ ngàng vì công dụng của quả tầm bóp, nhiều người Việt bắt đầu lùng mua bất chấp giá cao.
Vào năm 2017, sau thông tin quả tầm bóp có giá bán lên tới 700.000 đồng/kg bên Nhật, loại quả này đã thu hút được nhiều sự chú ý ở Việt Nam. Trên khắp diễn đàn mạng xã hội, rau tầm bóp, hạt tầm bóp và nhất là quả tầm bóp được rao bán rầm rộ với mức giá khá cao, từ 150.000-200.000 đồng/kg.
Các chủ hàng rao bán quả dại tầm bóp với những cái tên khá mĩ miều như: quả lồng đèn, quả thiếu nữ,... cùng những lời quảng cáo vị giống như cà chua, mùi giống như dâu tây với các công dụng trị cảm sốt, ho nhiều đờm, yết hầu sưng đau.
Tuy nhiên, nếu mua rau tầm bóp khá dễ thì mua quả tầm bóp lại khá vất vả. Theo các chủ hàng, để mua loại quả này, khách phải đặt trước từ 5-7 ngày vì họ phải gom mua từ rất nhiều mối khác nhau. Hàng về bao nhiêu chỉ đủ trả cho khách bấy nhiêu chứ không có hàng sẵn.
Dân buôn thường quảng cáo quả tầm bóp dại. Nhưng một mối bán lẻ và bán sỉ quả tầm bóp ở thành phố Lào Cai tiết lộ, thực ra phần lớn đều là tầm bóp trồng ở Trung Quốc. Tại Việt Nam, cũng có tầm bóp nhưng nguồn hàng không được ổn định như ở Trung Quốc.
Quả tầm bóp Nam Mỹ được rao bán trên một trang thương mại điện tử ở Việt Nam (Ảnh: Dân Trí)
Đến năm 2021, ở Việt Nam, trào lưu săn lùng quả tầm bóp được đóng hộp sang chảnh lại rộ lên. Quả tầm bóp bất ngờ xuất hiện ở siêu thị, cửa hàng trái cây cao cấp với mức giá gây choáng.
Tại một số siêu thị lớn, quả tầm bóp được bán với giá 39.000 đồng/100g (tức 390.000 đồng/kg). Loại quả này được giới thiệu có thể dùng ăn tươi, làm salad, làm bánh kem, mứt, nước ép hoặc dùng làm nguyên liệu trang trí các món ăn,...
Các tiểu thương cho biết, đây là giống tầm bóp Nam Mỹ chứ không phải tầm bóp mọc ở các vùng quê Việt Nam. Giống này hiện được trồng nhiều ở Đà Lạt. Quả có hình cầu, vỏ bao bọc xung quanh, đường kính quả khoảng 2-2,5cm, lớn hơn nhiều so với giống quả mọc dại tại Việt Nam. Tầm bóp Nam Mỹ có vị giống cà chua bi.
Với hương thơm dịu, quả to, tròn đều, tầm bóp Nam Mỹ đã trở thành sản phẩm cạnh tranh mạnh với các phân khúc trái cây cao cấp như cherry, việt quất, phúc bồn tử, dâu tây tại Việt Nam.
