Nhiều chuyên gia về lĩnh vực giáo dục đều đánh giá rằng thực sự chưa đảm bảo công bằng giữa các phương thức xét tuyển, đặc biệt là xét tuyển bằng học bạ. Việc xét tuyển sớm của các trường còn nhiều bất cập, nhiều trường đại học tuyển sinh bất chấp năng lực đào tạo.
Tôi không làm công tác tuyển sinh ở trường đại học nhưng con gái lớn của tôi sinh năm 2006 đã tham gia kỳ thi đại học năm 2024 nên tôi tìm hiểu khá kỹ đề án tuyển sinh của một số trường đại học mà con thi. Tôi đã cùng con tìm hiểu và trao đổi về phương án tuyển sinh của các trường có ngành học mà con muốn thi tuyển và cảm thấy có hai vấn đề bất cập nên thay đổi đó là bỏ phương thức xét tuyển bằng học bạ và phương thức xét tuyển sớm bởi các lý do sau đây:
Thứ nhất, kể từ ngày áp dụng phương thức xét tuyển bằng học bạ, nhiều trường THPT chạy theo thành tích, nhiều giáo viên chấm điểm "nới tay" cho các em học sinh để tạo điều kiện cho các em "bảng điểm đẹp", thuận lợi vào trường đại học, ngành học mà mình mong muốn. Khi vào mạng xã hội thấy phụ huynh khoe học bạ của con hoặc nghe các phụ huynh trường con tôi kể chuyện với nhau về việc một số trường khác cho điểm học bạ cao chót vót, các em học sinh toàn đạt điểm tổng kết trung bình các môn từ 9,5 đến 10,0. Trường con tôi nổi tiếng là trường 13 môn chuyên, môn nào học cũng khó và vất vả như học môn chuyên. Kết quả là khi xét tuyển vào đại học, các em học sinh trường con tôi đa phần không thể sử dụng phương thức xét tuyển bằng học bạ. Bởi, điểm học bạ của các em thấp hơn so với mặt bằng học bạ của các trường khác, không thể cạnh tranh nổi. Học sinh trường con tôi các em có chứng chỉ IELTS từ 7.0 đến 8.5 nhưng nộp hồ sơ xét tuyển bằng học bạ vẫn trượt. Chủ yếu các em thi đỗ bằng các phương thức xét tuyển khác như IELTS, SAT, IELTS kết hợp SAT…
Có thể khẳng định, đây là phương thức xét tuyển không công bằng và không phân loại được học sinh chính xác. Việc bãi bỏ phương thức trên nhằm đảm bảo tuyển sinh công bằng hơn và cũng là cách để giải quyết tình trạng "làm đẹp học bạ".
Thứ hai, hiện nay tỷ lệ học sinh giỏi theo học bạ chiếm phần trăm quá cao, tìm em học sinh khá mới là hiếm, còn học sinh giỏi là đa số. Chính vì thế, học bạ không còn là thước đo chuẩn xác đánh giá năng lực học sinh. Do đó, xét tuyển đại học theo học bạ sẽ có khả năng thiếu chính xác, thiếu khách quan và công bằng về học lực, đặc biệt với các ngành học khó cần tuyển các em giỏi thực sự.
Thứ ba, các thầy cô phổ thông vì nhiều lý do như thương học sinh, mong các em thi đỗ được vào trường tốt hơn đã thay đổi điểm số, đánh giá học bạ khiến học sinh và phụ huynh ảo tưởng, dẫn tới sự lựa chọn sai lầm về trường học, ngành học.
Thứ tư, việc các trường đại học xét tuyển sớm khiến thí sinh đỗ sẽ không học các môn thi tốt nghiệp THPT nữa, các cháu có tâm lý chung là đã đỗ đại học rồi và chỉ học để đỗ tốt nghiệp, không có nhiều cháu tập trung học để đạt điểm thi tốt nghiệp cao. Suốt thời gian ôn thi tốt nghiệp, các phụ huynh lớp con tôi nhắn trong nhóm zalo của phụ huynh hỏi thăm nhau về tình hình của các con ôn thi đến đâu. Ai cũng kêu ca, than phiền rằng con mình chỉ ăn, ngủ, không học vì chúng nó bảo con đỗ đại học rồi, chỉ cần học để đỗ tốt nghiệp thôi. Con tôi cũng như vậy. Tôi cũng không dám ép con phải học nhiều vì con nói cũng có lý. Con đã có kết quả xét tuyển sớm đỗ tất cả các nguyện vọng con định thi rồi, giờ chỉ cần đỗ tốt nghiệp là đỗ đại học. Đâu cần mất nhiều công sức học các môn tốt nghiệp làm gì cho mệt.
Trường hợp giống con gái tôi là tình trạng chung của rất nhiều em học sinh đã có kết quả xét tuyển sớm, đã có thông báo trúng tuyển sớm trước khi thi tốt nghiệp THPT.
Thứ năm, việc các cơ sở giáo dục đại học sử dụng quá nhiều phương thức xét tuyển dễ gây loạn thông tin. Theo đó, không nên xét tuyển bằng quá nhiều phương thức, bởi việc xét tuyển quá nhiều phương thức sẽ khiến thí sinh bối rối khi lựa chọn, thậm chí nhầm lẫn khi đăng ký xét tuyển, công tác tuyển sinh kém hiệu quả, chưa đảm bảo công bằng giữa các phương thức xét tuyển.
Nếu vẫn duy trì nhiều phương thức xét tuyển thì từ năm 2025 cần có thêm quy định các cơ sở giáo dục đại học chỉ được công bố trúng tuyển sau khi thí sinh đã hoàn thành kỳ thi tốt nghiệp THPT. Với những ngành sử dụng đồng thời nhiều phương thức xét tuyển, nhiều tổ hợp môn thi, các trường có trách nhiệm rà soát và chịu trách nhiệm giải trình trước xã hội, bảo đảm công bằng cho thí sinh; đồng thời, loại bỏ phương thức xét tuyển không bảo đảm công bằng, hiệu quả. Các phương thức xét tuyển không được gây ra những tác động tiêu cực tới hoạt động dạy và học ở phổ thông.
Thứ sáu, cá nhân tôi có mong muốn đề xuất từ năm 2025 Bộ Giáo dục và Đào tạo có vai trò điều tiết để các trường bỏ hình thức xét tuyển bằng học bạ, phương thức xét tuyển sớm và cân nhắc sử dụng phương án tuyển sinh tổng hợp đó là sử dụng gộp tất cả các tiêu chí: điểm thi đánh giá năng lực, thi tốt nghiệp, điểm học bạ, thay vì tách ra thành các phương thức tương ứng với số chỉ tiêu được phân bổ. Cách làm này đảm bảo công bằng hơn với thí sinh. Các trường đại học có thể chuyển đổi sang việc đánh giá thí sinh toàn diện dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm thành tích học tập, kỹ năng mềm, dự án, hoạt động ngoại khóa, khả năng đóng góp vào cộng đồng và khả năng ứng phó với những thách thức đa dạng. Điều này giúp tạo ra hình ảnh toàn diện về năng lực và tiềm năng của sinh viên hơn là chỉ dựa vào một số điểm thi cụ thể.
Thứ bảy, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ cùng các cơ sở đào tạo điều chỉnh quy chế tuyển sinh, có thể gia tăng một số khung, chế tài để điều tiết tuyển sinh từ năm 2025, có những quy định thống nhất, rõ ràng đảm bảo sự tin cậy, công bằng giữa các phương thức xét tuyển. Các trường đại học được tự chủ nhưng phải để cao trách nhiệm xã hội.
Do đó, nên bỏ phương thức xét tuyển bằng học bạ và xét tuyển sớm như một cách để tạo sự công bằng cho thí sinh, đồng thời tạo động lực để các em không ngừng trau dồi, ôn tập để đạt điểm cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT, từ đó nâng cơ hội giành suất vào đại học.
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả!
