Thực tế, nhiều năm qua, nhiều trường tại Hà Nội luôn trong tình trạng quá tải sĩ số học sinh/lớp. Có một số trường tiểu học công lập ở quận Hà Đông thời con gái lớn của tôi đi học, mỗi lớp phải xếp đến 60-68 học sinh.
Tôi còn nhớ năm 2012, khi con tôi vào lớp 1, học trường tiểu học công lập theo đúng hộ khẩu, tôi nộp hồ sơ cho con và chờ Nhà trường xếp lớp cho con học lớp nào thì học. Một số phụ huynh khác chủ động đi liên hệ xin Ban Giám hiệu cho con mình được xếp vào lớp có cô giáo dạy giỏi nhất khối 1 và kết quả là lớp đó có sĩ số gần 70 học sinh/1 lớp.
Lớp con tôi là lớp do Nhà trường tự xếp, không phải lớp có giáo viên làm trưởng khối 1 nên sĩ số ít nhất khối thì cũng là 60 em/1 lớp. Tôi cứ tự hỏi không hiểu khi cô giáo lên lớp dạy lớp đông như thế, cô làm sao có thời gian để quan tâm từng em? Một tiết học của học sinh tiểu học lại rất ngắn, quanh đi quanh lại đã hết giờ, các em không tập trung học, không viết bài thì chắc cô giáo cũng không thể quản được hết. Chỉ có em nào ngoan, chăm học, không cần cô giáo nhắc thì mới học tốt.
Em nào lười, mải chơi, không học thì giáo viên cũng không thể kèm cặp được. Vì một mình cô giáo làm sao kèm được từng em trong khi một lớp có đến hơn 60 em. May mắn là con tôi thi đỗ vào trường cấp 2 công lập ở quận Hà Đông với sĩ số một lớp chỉ còn 45 em/1 lớp, không đông như thời cấp 1. Cấp 3 con tôi học trường công lập là trường THPT Chuyên với sĩ số 42 học sinh/1 lớp. Như vậy, cũng đã cảm thấy quá lý tưởng chứ không dám mơ đến con số 35 như quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Đến khi con gái thứ 2 học tiểu học, tôi không cho con học công lập nữa mà học trường tư là với sĩ số quy định không quá 25 học sinh/1 lớp. Thực tế, lớp con tôi chỉ có 20 em. Ngoài ra, nhà trường còn phân công mỗi lớp có hẳn 2 giáo viên chủ nhiệm phụ trách lớp. Vì thế, giáo viên có thời gian quan tâm đến học sinh nhiều hơn so với trường công lập. Tất cả mọi hoạt động học tập, vui chơi của học sinh trên lớp đều được hai giáo viên chủ nhiệm cập nhật kịp thời đến phụ huynh. Trường tư làm được như vậy là vì mức thu học phí cao hơn, lương trả cho giáo viên cũng cao hơn trường công lập rất nhiều.
Tôi đi dạy thỉnh giảng ở một số trường đại học công lập thì thấy tình trạng Nhà trường luôn xếp lớp với sĩ số khoảng 60 sinh viên/1 lớp để tiết kiệm chi phí. Trong khi đó, tôi đi dạy ở trường tư thì một lớp chỉ có từ khoảng 30-35 sinh viên. Quả thực là, khi dạy một lớp đông đến 60 em thì cả cô và học trò đều cảm thấy ngột ngạt, khó thở vì nhiều người, chỉ cần mỗi bạn nói chuyện một câu là lớp ồn ào, giảng viên không thể kiểm tra từng em, không thể luyện cho từng em, sinh viên thì không thể tập trung học. Sinh viên quá đông nên tôi không thể nhớ hết tên các em, không nhớ hết mặt các em, chưa nói đến việc đánh giá, sát sao phát hiện những yếu điểm của sinh viên để uốn nắn. Nhiều khi biết em này, em kia còn kém kỹ năng nào nhưng lực bất tòng tâm không thể kèm cho từng em. Riêng việc giảng viên nhắc sinh viên giữ trật tự để học bài đã mất khá nhiều thời gian. Làm gì có thời gian để gọi từng em kiểm tra kiến thức. Đặc biệt, tôi dạy môn tiếng Trung Quốc, muốn toàn bộ sinh viên trong lớp luyện nói là điều không thể, chưa nói đến việc luyện kỹ năng nghe, dạy ngữ pháp cho sinh viên.
Với số trường học quá ít so với số học sinh hiện nay, diện tích phòng học nhỏ, các dãy bàn chật kín cả lối đi, gây khó khăn cho việc dạy và học. Lớp đông, giáo viên cũng không thể kiểm soát và uốn nắn kịp thời từng học sinh trên lớp. Các trường công lập ở Hà Nội đều đa số như vậy, làm sao có thể thực hiện quy định 35 học sinh/1 lớp? Quy định là một việc còn thực tế lại là việc khác. Với sĩ số quá đông như hiện nay, muốn giảm sĩ số buộc phải có thêm phòng học, xây thêm trường, có thêm giáo viên mới có thể san sẻ sĩ số, tách lớp. Nhưng hiện nay chỉ còn gần một tháng nữa là năm học mới bắt đầu, Hà Nội sẽ làm cách nào để làm được điều đó?
Đối với quy định năm học tới bậc tiểu học không được xếp quá 35 em/lớp, tôi cho rằng, yêu cầu này đối với Hà Nội là không thể thực hiện được. Bởi lẽ, phòng học có hạn, giáo viên không tăng, thậm chí còn bị tinh giản biên chế, sĩ số lớp học lớn khiến giáo viên rất áp lực vì quá nhiều "đầu" công việc phải triển khai ngoài việc làm chuyên môn. Vì vậy, nếu có thể giảm sĩ số còn 35 học sinh/lớp là điều quá tuyệt vời nhưng tại thời điểm này không thể thực hiện được đối với Hà Nội . Do quỹ đất Hà Nội có hạn, dân cư càng ngày càng tăng, các quận cũng đang cố gắng giảm sĩ số tối đa nhưng quá khó. Tôi chỉ mong thành phố có thể dành thêm quỹ đất cho giáo dục để đạt sĩ số lý tưởng như theo quy định.
Thiết nghĩ, giải pháp để đảm bảo sĩ số học sinh/lớp trong thời gian tới cần:
Rà soát, ưu tiên dành quỹ đất để xây dựng trường học; công tác quản lý chặt chẽ các ô đất đã được quy hoạch cho giáo dục cũng được tăng cường; đẩy nhanh xây dựng trường lớp; rà soát quy hoạch bổ sung đất giáo dục; kiên trì giải pháp tăng cường đầu tư kinh phí để xây dựng mới và cải tạo, nâng cấp, mở rộng quy mô trường, phòng học.
Ngoài ra, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội phải yêu cầu các phòng giáo dục và đào tạo tổ chức điều tra chính xác số lượng học sinh trong độ tuổi tuyển sinh, làm cơ sở để tham mưu UBND quận, huyện, thị xã phân tuyến tuyển sinh phù hợp. Đồng thời, quan tâm đầu tư toàn diện để tạo sự đồng đều về quy mô, chất lượng giáo dục giữa các nhà trường.
Sở Giáo dục và Đào tạo phải tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác tuyển sinh, có chính sách để hỗ trợ trường ngoài công lập phát triển vừa đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của học sinh, vừa giảm áp lực cho các trường công lập trong công tác tuyển sinh, đầu tư hơn nữa cho hệ thống trường nghề để học sinh sau khi được đào tạo có việc làm, thu nhập tốt sẽ thu hút sự quan tâm của phụ huynh, học sinh.
Thực hiện linh hoạt các giải pháp để tháo gỡ từ từ các khó khăn về sĩ số. Trong đó, các trường linh hoạt tổ chức hình thức các lớp học. Riêng đối với những trường theo mô hình trường tiên tiến hội nhập và chuẩn quốc gia thì đảm bảo sĩ số 35 học sinh/lớp và thực hiện hai buổi/ngày.
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả.
