Thừa cân, béo phì – Gánh nặng dinh dưỡng...
Một bức tranh toàn cảnh về dinh dưỡng vừa được công bố hồi tháng 4/2021 cho thấy, Việt Nam đang đối mặt với gánh nặng gấp ba về dinh dưỡng, và thừa cân béo phì là một trong những gánh nặng đó, ảnh hưởng đến tầm vóc và sự phát triển của người Việt.
Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm, tình trạng báo động gia tăng thừa cân, béo phì ở các nhóm tuổi khác nhau ở Việt Nam, đặc biệt ở các em học sinh và người trưởng thành. Nguyên nhân trước hết là do điều kiện kinh tế phát triển, người dân có điều kiện ăn uống tốt hơn trước với khẩu phần ăn dư thừa, nước ngọt, thực phẩm chế biến sẵn...
Bên cạnh đó, cuộc sống hiện đại khiến con người không vận động nhiều. "Trước kia chúng ta có thể đạp xe đạp hoặc đi bộ để đi làm, nhưng ngày nay, chúng ta đi xe máy hay ô tô thì không tiêu hao năng lượng mấy.... Trước kia, khi chúng ta chưa có điện thoại di động, chúng ta phải chạy ra chỗ điện thoại bàn mỗi khi có cuộc gọi, cũng có thể tiêu hao năng lượng.
Đặc biệt, thời gian COVID-19 vừa rồi, thực hiện giãn cách xã hội, chúng ta cũng ở nhà nhiều hơn, làm iệc online nhiều hơn, không có điều kiện tập thể, thể thao nhiều hay tiêu hao năng lượng... do đó, khiến chúng ta bị dư cân"- chuyên gia dinh dưỡng chỉ rõ.
Nhiều tác hại đến sức khoẻ
Để đánh giá tình trạng dinh dưỡng ở người trưởng thành, PGS. Lâm khuyến cáo chúng ta có thể dựa vào chỉ số khối cơ thể (BMI). Tính BMI rất đơn giản bằng cách lấy cân nặng chia cho chiều cao bình phương (cân nặng tính theo kg, chiều cao tính theo m).
BMI dưới 18,5 thì gọi là gầy, suy dinh dưỡng.
BMI từ 23 - 25 thì gọi là thừa cân.
BMI từ 25 trở lên thì gọi là béo phì.
Ngoài ra, có thể dựa vào chỉ số đo phần trăm mỡ trong cơ thể để ước tính có thừa cân hay không. Ở nam giới, khi chỉ số đo phần trăm mỡ cơ thể từ 25 trở lên và ở nữ giới là 30 trở lên cũng được coi là thừa cân, béo phì.
Theo PGS. Lâm, thừa cân, béo phì ít nhiều gây mất tự tin với những người xung quanh. Bên cạnh đó nó còn là mối hiểm họa bệnh tật, đây được coi là yếu tố, nguy cơ các bệnh mạn tính không lây, trong đó có tăng huyết áp, mỡ máu cao, cholesterol máu cao (rối loạn chuyển hoá lipid trong máu), có thể bị đái tháo đường, gia tăng nguy cơ ung thư...
Phụ nữ bị thừa cân, béo phì thì cũng có nguy cơ bị rối loạn kinh nguyệt, giảm khả năng thụ thai... Có nghiên cứu chỉ ra rằng, thấy rằng 60-70% người thừa cân, béo phì có mỡ máu cao, huyết áp cao, đường huyết cao... so với những người có tình trạng dinh dưỡng bình thường.
PGS.TS Nguyễn Thị Lâm - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia.
Giảm cân đúng cách, an toàn
Để giảm mỡ thừa, nhiều người tìm đến các cách giảm cân khác nhau – đặc biệt là các trào lưu giảm cân “thần tốc”, nhưng không phải ai cũng đạt được hiệu quả như mong muốn. PGS.TS Nguyễn Thị Lâm cho rằng: "Đa số chị em phụ nữ trẻ, nhất là chị em sau sinh, rất mong muốn giảm cân nhanh chóng, để có thể mặc váy áo đẹp quay trở lại công việc nên chọn những cách giảm cân sai, không khoa học.
Ví dụ như sử dụng những sản phẩm giảm cân không rõ nguồn gốc, gây ra chán ăn, rối loạn tiêu hoá, đi ngoài nhiều lần. Việc này cũng có giảm cân nhưng đó là giảm cân mất chất dinh dưỡng, lúc đó giảm cả khối mỡ lẫn khối cơ của cơ thể, trong khi giảm cân là giảm mỡ, không phải giảm cơ, thậm chí khối cơ còn phải tăng lên...
Nhiều người thì nhịn ăn, uống nước chanh mật ong, uống nước mía nhiều, thiếu đạm, thiếu vi chất trong khẩu phần ăn, có thể giảm cân nhưng lại làm mất nước, mất điện giải, giảm cả khối cơ trong cơ thể dẫn đến người mệt mỏi. Đó là những cách giảm cân mà chúng tôi thấy không hề đúng cách. Chỉ có chế độ dinh dưỡng cũng như sự kiên trì tập luyện đều đặn mới là giải pháp tối ưu giúp chúng ta kiểm soát và duy trì cân nặng lý tưởng và tình trạng sức khỏe ổn định".
Để phòng tránh thừa cân, béo phì, vóc dáng luôn thon gọn, khỏe khoắn, PGS.TS Nguyễn Thị Lâm tư vấn:
Với đối tượng thừa cân, béo phì nên ăn đa dạng 4 nhóm thực phẩm, hiện nay còn là 8 nhóm thực phẩm chia nhỏ ra, như nhóm ngũ cốc, vẫn nên ăn; nhóm đạm gồm thịt, cá các loại, trứng, sữa, đậu phụ, đậu đỗ... cũng nên ăn; nhóm rau xanh thì nên chọn các loại rau xanh thẫm, các củ quả màu vàng để giàu beta caroten, giàu yếu tố bảo vệ cơ thể, chất béo ăn ở mức tối thiểu.
Để giảm cân, nên tập thể dục ít nhất 60 phút 1 ngày, với chế độ ăn hợp lý và tập luyện mỗi ngày, có thể giúp chúng ta giảm cân hiệu quả.
Nếu có điều kiện, chúng ta có thể sử dụng các thực phẩm bổ sung, có nguồn gốc rõ ràng, được cấp phép bởi ngành y tế, để hỗ trợ công cuộc giảm cân. Trong vài năm gần đây, nhiều người bổ sung đồ uống từ cần tây mỗi ngày để giúp giảm cân, chuyên gia tư vấn cần tây là một thức uống lành, sạch. Cần chọn cần tây tươi tốt để ép nước. Cần tây là loại thực phẩm tuy đạm không nhiều nhưng rất nhiều chất xơ. Uống nước ép hoặc ăn 100 gram cần tây thì có thể cung cấp cho cơ thể gần 2g chất xơ, giúp chúng ta có cảm giác no, đến bữa chính sẽ ăn ít đi, điều tiết được khẩu phần. Người béo ăn rất ngon miệng, nếu ăn nhiều chất xơ có thể giảm bớt cảm giác thèm ăn.
Trong cần tây rất giàu kali, một khẩu phần ăn có lượng kali tốt là khoảng 4500 - 4700 mgram mỗi ngày. Ăn hoặc uống 100 gram cần tây có thể có 300 mgram kali. Kali rất lợi tiểu, giúp cho những người bị tăng huyết áp thải bớt muối natri trong cơ thể để hỗ trợ giảm huyết áp.
Ngoài ra, trong cần tây còn có những chất chống oxy hoá làm tế bào chúng ta trẻ trung hơn, cũng có những yếu tố hoá thực vậy giúp quá trình chuyển hoá đốt cháy chất béo trong cơ thể.
Tuy nhiên, chuyên gia cũng khuyên người dân không nên uống quá nhiều cần tây sẽ gây đến tình trạng rối điện giải trong cơ thể, làm cho chúng ta bị mệt. Thường chỉ uống 1-2 cốc cần tây trong ngày.
