Tôi đã nhận được nhiều lời phàn nàn của người nhà bệnh nhân khi họ nghe được câu nói đó từ bác sĩ điều trị bệnh nhân ung thư với gia đình của người bệnh. Nhiều người cho biết, họ cảm thấy đó là một câu nói lạnh lùng và khiến cho bệnh nhân cảm thấy tuyệt vọng.
Đối với người thân và bệnh nhân đang quan tâm tới chế độ dinh dưỡng, câu nói trên còn có phần phũ phàng, bệnh nhân 'như bị bỏ rơi'.
Và lúc đầu khi nghe những lời phản ánh như vậy, tôi đã nghĩ mình 'chữa cháy' cho đồng nghiệp bằng những lý do như có thể lúc đó bác sĩ bận không có thời gian tư vấn kỹ về vấn đề đó, hoặc có thể bác sĩ giao tiếp theo trường phái cũ 'kiệm lời'.
Thế nhưng, khoảng 1 năm trở lại đây tôi đã nghiệm ra trong lời khuyên "thích gì ăn nấy" mang một ý nghĩa quan trọng hơn đó là bác sĩ nhìn từ góc độ chất lượng cuộc sống của bệnh nhân ung thư.
Trước hết, bệnh nhân ung thư có thể gặp một số vấn đề do bản thân ung thư hoặc do điều trị ung thư gây ra. Chúng có thể là đau miệng, buồn nôn, rối loạn vị giác và chán ăn... Trong tình huống này, nếu quá cố chấp vào cân bằng dinh dưỡng thì bữa ăn có thể trở thành gánh nặng cho người bệnh. So với những món đủ dinh dưỡng mà nhìn chán không muốn ăn thì "ăn những gì người bệnh thích" có thể giúp họ có cảm giác ngon miệng và nạp được nhiều dinh dưỡng hơn.
"Ăn uống" có thể xem là hành động kết nối quá khứ với hiện tại và mang lại hy vọng cho tương lai. Khi được ăn những món yêu thích, bệnh nhân có thể gợi nhớ những kỷ niệm vui vẻ, tạm quên đi căn bệnh và cảm nhận niềm vui sống trước mắt. Một số gia đình ép bệnh nhân vào chế độ ăn kiêng quá mức, hoặc cho ngồi mộc góc ăn món riêng cũng dễ làm bệnh nhân buồn lòng. Liên quan tới vấn đề này, hướng dẫn của Hiệp hội Ung thư Dạ dày Nhật Bản cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc "cho bệnh nhân thưởng thức những món họ yêu thích một cách vui vẻ và thoải mái". Điều này giúp bệnh nhân hài lòng hơn với cuộc sống thông qua bữa ăn từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống.
Ung thư cũng không nhẹ hơn nhờ việc kiêng món này hay ăn thêm món kia.
Vì vậy, dù đã qua nhiều năm nghiên cứu, người ta kết luận rằng không có một chế độ dinh dưỡng đặc biệt nào giúp bệnh nhân sống lâu hơn hay chữa khỏi ung thư.
Giới chuyên gia chỉ khuyên ăn uống cho đầy đủ đa dạng món ăn, mà món bệnh nhân thích là QUAN TRỌNG nhất!
Ở Nhật Bản, các chuyên gia tư vấn dinh dưỡng không quá "nhiệt tình" trong việc bắt bệnh nhân phải tuân thủ chế độ ăn mới cho đủ XYZ gram đạm/tinh bột gì (dù việc tính toán lên menu là hoàn toàn có thể). Tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân, nhiều khi vẫn cần lưu ý một số điểm như nấu chín, nhai kỹ, ăn chậm và từng lượng nhỏ, hoặc chọn thực phẩm giàu protein và năng lượng hơn thôi. Họ chỉ khuyên đừng ăn lệch nhiều quá (tức ăn rất nhiều mỗi 1 thứ/món) và thể hiện sự tôn trọng yếu tố văn hóa/sở thích cá nhân của người bệnh, để người bệnh là chính mình. Thật ra, tình trạng của mỗi bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối là khác nhau, nên bữa ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe và sở thích tại thời điểm đó quan trọng hơn là hướng dẫn ăn uống cứng nhắc.
Như vậy, lời khuyên "Thích gì ăn nấy" nghe có vẻ phũ nhưng thật ra lại là một câu nói hàm ý rất nhân văn. Nó đóng vai trò quan trọng giúp người bệnh hạnh phúc hơn và giúp họ luôn là chính mình.
Nhiều bác sĩ có thể không đủ thời gian giải thích cẩn thận cho bệnh nhân và gia đình, nhưng chúng ta có thể nói thêm cho họ biết một góc nhìn khác của câu nói này để vui vẻ hỗ trợ bữa ăn tốt hơn cho người bệnh.
