Cuộc tấn công do đơn vị đặc nhiệm "Ghosts" thuộc tình báo quân đội Ukraine (GUR) thực hiện. Dù chi tiết không được tiết lộ đầy đủ, nhưng theo các nguồn mở, Ukraine đã sử dụng UAV cảm tử để tấn công chính xác vào những mắt xích quan trọng trong mạng lưới phòng không Nga – điều từng được cho là bất khả xâm phạm.
UAV Ukraine tấn công lá chắn S-400 của Nga ở Crimea. (Nguồn: X)
Radar 91N6E là radar cảnh giới tầm xa, có khả năng phát hiện mục tiêu từ khoảng cách 600 km, kể cả máy bay tàng hình. Đây là bộ phận không thể thiếu của hệ thống S-400, vốn được xem là "hàng rào thép" bảo vệ bầu trời Nga.
Khi mất hai radar loại này cùng với các thành phần khác, toàn bộ khẩu đội S-400 tại Crimea gần như bị tê liệt. Hệ thống không còn khả năng phát hiện sớm và dẫn bắn chính xác, buộc phải dựa vào các radar phụ kém hiệu quả hơn.
Lợi dụng điểm yếu trong thế trận phòng không Nga
Dù Nga có nhiều lớp phòng không, nhưng việc quá phụ thuộc vào một số thiết bị giá trị cao như radar 91N6E khiến hệ thống trở nên dễ bị tấn công. Thực tế cho thấy, các hệ thống tầm ngắn như Pantsir-S1 hoặc Tor-M2 không đủ khả năng bảo vệ hiệu quả trước làn sóng UAV bay thấp, giá rẻ nhưng cực kỳ nguy hiểm của Ukraine.
Với khả năng thu thập thông tin tình báo thời gian thực từ UAV trinh sát hoặc vệ tinh phương Tây, Ukraine dễ dàng xác định vị trí các mục tiêu quan trọng như radar đang hoạt động. Sau đó, các UAV cảm tử hoặc vũ khí dẫn đường chính xác sẽ được tung ra để phá hủy nhanh gọn.
Việc phá hủy cùng lúc nhiều thành phần quan trọng của S-400 không chỉ khiến Nga tổn thất về chiến thuật mà còn có tác động lớn về mặt chiến lược. Crimea là trung tâm hậu cần và phòng thủ then chốt của Nga ở Biển Đen. Một khi "lá chắn" nơi đây bị đục thủng, không phận khu vực có thể bị Ukraine khai thác để tiến hành các đòn tấn công quy mô hơn.
Về lâu dài, thiệt hại này sẽ ảnh hưởng đến năng lực sản xuất và thay thế của Nga. Radar 91N6E là thiết bị phức tạp, đắt tiền và không dễ tái sản xuất trong bối cảnh Nga đang bị trừng phạt và thiếu linh kiện công nghệ cao từ phương Tây.
S-400 từ lâu được quảng bá là một trong những hệ thống phòng không mạnh nhất thế giới. Tuy nhiên, các đòn tấn công hiệu quả của Ukraine – đặc biệt bằng vũ khí giá rẻ – đang làm ảnh hưởng hình ảnh đó.
Không chỉ Nga, mà cả NATO cũng đang rút ra bài học: Các hệ thống phòng không đắt tiền như Patriot hay SAMP/T cũng không thể đơn độc chống lại các mối đe dọa mới như UAV hay vũ khí thông minh giá rẻ. Một mạng lưới phòng không hiệu quả cần có sự kết hợp giữa radar tầm xa, vũ khí đánh chặn tầm ngắn và năng lực tác chiến điện tử.
