Thức quà dân dã của người nghèo xưa, nay có giá hàng trăm nghìn đồng mỗi cân

Từ món ăn của nhà nghèo…

Những ngày cuối năm, khi mùa cọ chín rộ, tại nhiều chợ dân sinh ở tỉnh Lào Cai, Phú Thọ,... hay trên các sàn bán hàng online, quả cọ xuất hiện với mức giá khiến không ít người giật mình, từ vài chục nghìn đồng đến hơn 100.000 đồng/kg. Càng là loại cọ nếp, quả đều, đẹp, nhiều dầu thì giá lại càng cao.

Bà Nguyễn Thị Xe (59 tuổi, Lào Cai) chia sẻ, với nhiều người lớn tuổi ở Phú Thọ, Tuyên Quang, Yên Bái (nay là Lào Cai),…, quả cọ gắn liền với ký ức của những năm tháng khó khăn.

"Ngày xưa nghèo lắm, cơm không đủ ăn, đến mùa cọ thì hái về ỏm (tiếng địa phương - một cách làm cho quả cọ chín, có thể ăn được), ăn cho đỡ đói. Khi ấy, cọ là thứ quả rừng. Theo thời gian thì cuộc sống khá hơn, quả cọ trở thành món ăn "chơi" nhưng cũng chẳng ai nghĩ sau này lại thành đặc sản", bà Xe nhớ lại.

Bà Phạm Thị Hải (50 tuổi, Lào Cai) cũng cho biết: "Trước kia cứ lên đồi là hái cả tải cọ về, gọi hàng xóm sang ỏm rồi ngồi ăn với nhau. Người lớn vừa ăn vừa trò chuyện, trẻ con thì vừa ăn vừa nô đùa, ai cũng cười nói vui vẻ. Cọ cũng không mất tiền mua, chỉ mất công leo đồi và trèo cây hái, muốn bao nhiêu cũng có".

…đến đặc sản được săn lùng

Theo bà Hải, khoảng vài năm trở lại đây, quả cọ bất ngờ "lên đời". Nhiều người thành thị tìm mua cọ như một cách tìm lại hương vị tuổi thơ hoặc trải nghiệm ẩm thực vùng cao. Tuy nhiên, bây giờ cọ hiếm, nhiều nơi đã chặt đi để trồng quế, trồng chè,... nên quả cọ trở thành món ăn không phải muốn là có.

Theo chị Liễu, một tiểu thương tại xã Mậu A (Lào Cai), vài năm trở lại đây, cọ có giá cao vọt so với thời điểm trước. Mỗi năm cọ lại nhỉnh lên thêm vài chục nghìn đồng/kg, giá càng ngày càng cao.

"Cọ thì phải chọn được loại cọ nếp, đúng độ bánh tẻ, om lên dẻo, bùi, béo thì khách mới mua. Có cây, quả cọ chát, cứng, khô, không ăn được, nên cũng phải có "nghề" lắm mới chọn được cọ. Như tôi thời gian đầu không có kinh nghiệm, chọn phải cây cọ quả không ngon, mang về không bán được cho ai,...", chị Liễu nói.

Chị Liễu cũng cho hay, mỗi mùa cọ chỉ kéo dài khoảng 1–2 tháng, hàng không nhiều nên giá cao. Có ngày chị bán vài chục cân mà vẫn không đủ hàng giao cho khách.

Không chỉ bán ở chợ, quả cọ còn được rao bán rầm rộ trên mạng xã hội, kèm theo các clip hướng dẫn om cọ đúng cách. Nhiều khách sẵn sàng đặt trước, chấp nhận giá cao để có cọ ngon.

Chị Thu Thủy (Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết từng trả hơn 100.000 đồng cho 1 kg cọ: "Biết là đắt, nhưng ăn cọ là cả một ký ức. Om lên, chấm muối vừng, ăn đến đâu nhớ quê đến đó. Mỗi năm chỉ mua một lần, coi như tự thưởng".

Chị Thủy cho hay, bản thân mua cọ giá cao như vậy là vì mua ở trên nhóm chợ chung cư nơi mình sinh sống, chứ không phải mua ở quê. Theo chị, ở quê cọ ngon cũng chỉ có giá từ 50.000 đến 80.000 đồng/kg, nhưng khi xuống đến Hà Nội thì giá bị đội lên do chi phí vận chuyển cộng với độ "độc - lạ".

"Có lần tôi mua cọ với giá 60.000 đồng/kg, mua tại một nhóm chợ ở Hà Nội, nhưng khi về mở ra thì không thể ăn được. Cọ vừa cứng, vừa chát lại không có dầu. Sau lần đó tôi cũng không dám ham rẻ nữa. Mua online thì cũng phải được ăn thử trước rồi tôi mới trả tiền", chị Thủy nói thêm.

Không chỉ là món ăn làm nhớ lại tuổi thơ, một số người trẻ lại xem quả cọ là trải nghiệm ẩm thực mới lạ.

Ngọc Hà (23 tuổi, Hà Nội) chia sẻ: "Nghe bố mẹ kể nhiều về cọ nên tôi tò mò mua thử. Ban đầu thấy giá cao hơn hẳn các loại quả khác, nhưng ăn rồi mới hiểu vì sao nhiều người săn lùng".

Làm thế nào để chọn cọ và ỏm quả cọ ngon?

Cách chọn quả cọ ngon:

Chị Thảo (Phú Thọ) - người bán cọ lâu năm cho biết, để mua được cọ ngon thì phải nhìn tận mắt, bóp thử, ăn thử mới biết có dẻo hay không. Bán online chủ yếu dựa vào hình ảnh nên dễ xảy ra hiểu lầm giữa người bán và người mua. Để mua được cọ ngon, người tiêu dùng cần lưu ý một số điểm như sau:

• Chọn cọ bánh tẻ, quả vừa chín tới, không quá già, không quá non. Vỏ cọ có màu nâu tím sẫm, bề mặt căng, không nhăn. Khi cắt quả cọ ra có màu vàng cam, dày cùi.
• Quả cọ cầm chắc tay, bóp nhẹ có độ đàn hồi, không mềm nhũn cũng không cứng đanh.
• Không chọn cọ có mùi lạ, mùi hắc hoặc chua có thể là dấu hiệu cọ đã để lâu hoặc bảo quản kém.
• Ưu tiên mua trực tiếp tại chợ hoặc cửa hàng quen, có thể chọn lựa và đổi trả nếu chất lượng không đảm bảo.
• Nếu mua online, nên chọn người bán uy tín, có video quay cận quả thật, giao hàng nhanh trong ngày và cam kết hoàn tiền nếu cọ không đạt chất lượng.

Cách ỏm quả cọ:

Chị Thảo hướng dẫn cách ỏm quả cọ để "ngon đúng điệu" như sau:

• Bước 1: Rửa sạch quả cọ, loại bỏ quả dập hỏng.
• Bước 2: Đun một nồi nước sôi rồi tắt bếp, để nguội khoảng 90 độ C.
• Bước 3: Cho cọ vào nồi nước, nước phải ngập quả cọ, đậy kín nắp.
• Bước 4: Ủ cọ khoảng 20- 30 phút cho mềm.
• Bước 5: Vớt ra, bóp nhẹ để tách phần thịt khỏi hạt, dùng khi còn nóng.

Lưu ý: Không đun cọ trực tiếp trên bếp để tránh cọ bị chát và cứng.

Xem thêm bài viết:

800 nghìn/kg vẫn đắt hàng, ‘tóp mỡ xanh’ thành món ăn của nhà giàu Hà Nội

Vào mùa lúa chín, ở các vùng quê trước đây có thể ra đồng bắt con muỗm về nướng hoặc chiên để ăn. Nay, con “tóp mỡ xanh” này thành món ăn đặc sản của nhà giàu Hà Nội khi có giá 800 nghìn đồng/kg vẫn đắt hàng.