Sông Tô Lịch được bổ sung nguồn nước bền vững
Sáng 20/9, nước thải sau xử lý từ Nhà máy Yên Xá bắt đầu được dẫn qua kênh riêng về sông Tô Lịch tại đập dâng Thanh Liệt, bổ sung khoảng 230.000 m3 mỗi ngày đêm.
Ông Trương Quốc Bảo, Trưởng Ban quản lý dự án hạ tầng xử lý nước thải Yên Xá, cho biết tuyến kênh dẫn dài 1,7 km bằng cống hộp bêtông 2,5 x 2,5 m đã được hoàn thiện cùng các hạng mục phụ trợ. Việc vận hành bổ cập nước diễn ra sau khi hạng mục cửa phai của đập dâng Thanh Liệt hoàn thành ngày 25/8.
Nước thải nhà máy Yên Xá sau xử lý được đưa về làm sạch sông Tô Lịch.
Đập này khởi công cách đây 6 tháng, là một trong ba đập thành phố xây dựng trên sông Tô Lịch, hiện cơ bản hoàn thiện, chỉ còn thu dọn công trường và trồng cây cảnh quan.
Theo ông Bảo, dòng bổ cập mới từ Nhà máy Yên Xá sẽ kết hợp với nguồn nước Hồ Tây để giữ mực nước sông Tô Lịch ổn định ở mức 3,5 m, đảm bảo cảnh quan, hệ sinh thái, đồng thời hỗ trợ tiêu thoát khi mưa lớn. Nguồn nước này cũng giúp giảm ô nhiễm cho sông Lừ và sông Sét trong thời gian thành phố triển khai dự án thu gom nước thải trên hai tuyến sông này. Về lâu dài, Hà Nội sẽ nghiên cứu bổ cập thêm từ sông Hồng.
GS.TS Phạm Quý Nhân - Giảng viên Cao cấp Khoa Tài nguyên Nước, trường Đại học Tài nguyên và Môi trường cho biết, để các dòng sông thực sự hồi sinh, cần một chiến lược tổng thể bao gồm kiểm soát ô nhiễm từ nguồn bằng việc xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung, tách nước thải khỏi nước mưa, giám sát chặt chẽ xả thải công nghiệp và y tế.
Song song với đó là nạo vét bùn đáy, ứng dụng công nghệ sinh học để phân hủy chất ô nhiễm, xây dựng các hồ điều hòa đảm bảo nguồn cấp nước cho sông vào mùa khô. Đồng thời phát triển vùng đệm sinh thái cũng như quản lý bền vững bằng việc thả cá và vi sinh vật có lợi, áp dụng công nghệ tuần hoàn nước đô thị, phối hợp liên ngành, thu hút đầu tư tư nhân, nâng cao nhận thức người dân.
Như vậy, đến nay sông Tô Lịch chính thức có 2 nguồn nước được bổ cập để tạo dòng chảy, bao gồm nước sau xử lý từ nhà máy Yên Xá và nước từ hồ Tây.
Trước đó ngày 9/9, đường ống dẫn nước từ hồ Tây vào làm sạch sông Tô Lịch đã được hoàn thiện và đưa vào sử dụng. Tuyến ống được thiết kế để vận hành thường xuyên theo chu kỳ, bảo đảm nước hồ Tây chảy thẳng vào sông Tô Lịch, không bị hòa lẫn với nước thải kênh TE3. Đồng thời, trong trường hợp hạ mực nước hồ Tây, nước thải vẫn sẽ được dẫn về Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá để xử lý.
Sau khi được bổ cập, dòng nước từ hồ Tây tạo nên sự thay đổi rõ rệt màu xanh trong khác hẳn tình trạng nước đen, ô nhiễm trước đây.
Sông Tô Lịch sẽ là điểm du lịch lý tưởng
UBND TP.Hà Nội vừa thống nhất danh mục 8 công trình xây dựng, dự án đầu tư dự kiến khởi công dịp kỷ niệm 71 năm ngày Giải phóng thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2025). Trong 8 dự án được khởi công dịp này, có dự án đầu tư xây dựng công viên hai bên sông Tô Lịch.
Theo PGS.TS Trần Minh Hải, chuyên gia môi trường đô thị, để duy trì màu xanh Tô Lịch, Hà Nội cần một chiến lược tổng thể: duy trì dòng chảy bổ cập quanh năm, tránh tình trạng "nước chết" mùa khô. Kiểm soát chặt chẽ chất lượng nước thải đầu ra từ các khu dân cư, cơ sở sản xuất. Xây dựng cơ chế giám sát cộng đồng, để người dân trực tiếp tham gia bảo vệ dòng sông.
"Không chỉ là việc của chính quyền hay ngành môi trường, mà hồi sinh Tô Lịch cần sự tham gia của toàn xã hội. Khi mỗi người dân có ý thức giữ gìn, khi hệ thống quản lý vận hành chặt chẽ, lúc đó mới có thể khẳng định dòng sông đã thực sự hồi sinh bền vững" - ông Trần Minh Hải khẳng định.
Chuyên gia kinh tế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, cho hay, sông Tô Lịch không quá lớn, có chiều dài vừa phải song vẫn là một tài sản quý giá của Hà Nội. Nếu được cải tạo hiệu quả, sông Tô Lịch có thể trở thành một điểm nhấn văn hóa và du lịch, mang lại lợi ích kinh tế.
Với vị trí chảy qua trung tâm Thủ đô, dòng sông này hoàn toàn có thể được khai thác để tạo ra các sản phẩm du lịch đặc trưng, kết nối các giá trị văn hóa, lịch sử với nhu cầu trải nghiệm của du khách. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, việc cải tạo cần được thực hiện một cách bài bản, tận dụng tối đa tiềm năng sẵn có của dòng sông.
Dòng sông từng có vai trò lớn trong lịch sử song ngày nay, bối cảnh kinh tế - xã hội đã thay đổi. Do đó, cần có những cách tiếp cận mới, sáng tạo để khai thác hiệu quả giá trị của dòng sông. Các sản phẩm du lịch cần được thiết kế sao cho vừa giữ được nét văn hóa truyền thống, vừa đáp ứng nhu cầu của du khách hiện đại.
Trước đó, hồi tháng 3, tại cuộc họp nghe báo cáo về phương án thiết kế cải tạo sông Tô Lịch của một doanh nghiệp tư nhân, Phó chủ tịch UBND TP.Hà Nội Dương Đức Tuấn đã cơ bản tán thành với phương án thiết kế với mục tiêu biến sông Tô Lịch thành không gian xanh, điểm nhấn cảnh quan và sinh thái phục vụ cộng đồng.
Tuy nhiên, lãnh đạo thành phố đã yêu cầu làm rõ thêm giải pháp công nghệ xử lý đáy làm sạch lòng sông. Nghiên cứu thêm nội dung biến sông Tô Lịch thành nơi trữ nước khi ngập lụt cho lưu vực sông Tô Lịch trong Quy hoạch thoát nước thủ đô.
Cạnh đó, cần nghiên cứu kỹ hơn về bờ kè hai bên sông (khu vực nào mở rộng được, khu vực nào không) để tạo không gian có nhiều cảnh quan vừa cho phép mở rộng mặt nước sông Tô Lịch, đồng thời tạo quỹ đất phát triển công trình dịch vụ công cộng.
Hà Nội còn giao Sở Tài chính nghiên cứu cơ chế triển khai đối với phương án cải tạo sông Tô Lịch (theo hướng áp dụng hình thức BT) để báo cáo UBND thành phố xem xét.
Sông Tô Lịch dài 13,4 km, điểm đầu từ mương Nghĩa Đô (Hoàng Quốc Việt), điểm cuối thoát ra sông Nhuệ qua đập Thanh Liệt hoặc ra sông Hồng qua trạm bơm Yên Sở công suất 90 m3/s. Vốn là chi lưu của sông Hồng, nhiều năm qua Tô Lịch bị ô nhiễm nặng do gián đoạn nguồn bổ cập, chủ yếu nhận nước thải, nước mưa và một phần từ Hồ Tây.
Thành phố Hà Nội đã đồng thời triển khai các giải pháp cải thiện môi trường cho sông như thu gom nước thải, nạo vét lòng sông, chỉnh trang kè, vệ sinh hai bờ. Dịp kỷ niệm 10/10 tới, thành phố sẽ khởi công xây dựng công viên hai bên bờ Tô Lịch, hướng tới hồi sinh dòng sông.
