Trong văn hóa dân gian Việt Nam, 3/3 âm lịch hàng năm là ngày Tết Hàn thực. Đây là dịp các gia đình chuẩn bị mâm cúng để lễ Phật, dâng lên tổ tiên để thể hiện lòng thành kính, tri ân.
Mâm cúng Tết Hàn thực mùng 3/3 gồm những gì?
Tùy vào điều kiện của mỗi gia đình, mâm cúng Tết Hàn thực có những thay đổi khác nhau. Tuy nhiên, mâm cúng vào ngày này thường không thể thiếu các món cơ bản sau:
Bánh trôi, bánh chay
Theo nhà nghiên cứu văn hóa Trịnh Sinh, mâm cúng Tết Hàn thực không thể thiếu món bánh trôi, bánh chay. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa biết số lượng bánh trôi, bánh chay chuẩn nhất trong mâm cúng Tết Hàn thực.
Đúng phong tục cổ truyền, mâm cúng phải có 3 hoặc 5 đĩa bánh trôi, 3 hoặc 5 bát bánh chay.
Bánh trôi làm bằng bột nếp nhào nặn với nước, có nhân bằng đường. Đường làm nhân bánh trôi ngon nhất là đường phên Dương Liễu, Cát Quê.
Bánh chay cũng làm bằng bột nếp nhào nặn với nước và cũng có nhân, nhưng nhân bằng đậu xanh nấu chín. Loại bánh này được đựng trong bát, chan thêm một chút chè đường khuấy với bột đao hay bột sắn dây ướp hoa bưởi.
Mâm cúng tổ tiên dịp Tết Hàn thực không cần chuẩn bị "mâm cao, cỗ đầy" mà chỉ cần thể hiện lòng hiếu thảo, thành tâm và ước mong những điều tốt lành. Ảnh minh họa.
Hương, hoa, trầu cau
Trong lễ cúng dù to hay nhỏ, người Việt đều không thể thiếu nén hương, hoa tươi và trầu cau để trên ban thờ. Do vậy, vào ngày Tết Hàn thực, mâm cúng cũng phải được bày biện đầy đủ những lễ vật kể trên.
Ly nước sạch
Mỗi lần thắp hương gia tiên, gia chủ cần thay một ly nước sạch trên bàn thờ. Dịp Tết Hàn thực cũng cần phải có một ly nước sạch.
Mâm ngũ quả
Ngoài bánh trôi nước, gia chủ cũng có thể bày mâm ngũ quả trong mâm cúng trong ngày Tết Hàn thực. Tùy từng mùa, gia chủ chọn 5 quả có màu sắc khác nhau như màu xanh, đỏ, vàng, tím... để đại diện cho ngũ hành, dâng cúng tổ tiên thể hiện lòng hiếu thảo và ước mong những điều tốt lành.
Ngoài ra, dịp Tết Hàn thực, các gia đình không cần chuẩn bị mâm cỗ linh đình mà chỉ cần thành tâm, dâng bánh trôi, bánh chay lên ban thờ ông bà, tổ tiên.
Đồng thời, trong lúc thắp nhang, gia chủ nên đọc văn khấn cúng Tết Hàn thực và nguyện cầu những điều tốt đẹp, an lành trong cuộc sống.
Bài cúng Tết Hàn thực 2024 chuẩn theo văn khấn cổ truyền Việt Nam
Dưới đây là bài cúng Tết Hàn thực theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam (NXB Văn hóa Thông tin):
Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương. Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, cùng chư vị tôn thần.
Con kính lạy cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ chúng con là… ngụ tại…
Hôm nay là ngày… (đọc ngày theo âm lịch) gặp tiết Hàn thực, tín chủ chúng con cảm nghĩ thâm ân trời đất, chư vị tôn thần, nhớ đức cù lao tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ… (họ của gia chủ) cúi xin thương xót cho con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời vong linh các vị tiền chủ, hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, trên bảo dưới nghe.
Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần)
Lưu ý khi cúng Tết Hàn thực
Số lượng nén hương mà bạn nên thắp khi cúng Tết Hàn thực cũng tương tự như các dịp khác, đó là theo số lẻ như 1, 3, 5. Các gia chủ có thể lựa chọn con số phù hợp với ý nghĩa mà nó đem lại cũng như hợp với không gian nhà mình. Với các gia đình nhỏ, nên thắp 3 nén ở bát hương Phật, thần linh và 1 nén dành cho bát hương của gia tiên, ông bà.
Lưu ý không thắp hương theo các số chẵn như 2, 4, 6 và 8 vì quan niệm phương Đông coi số chẵn là số âm, số lẻ mới là số dương, đại diện cho sự phát triển, đem lại may mắn.
Kiêng chưng hoa quả có gai, vị đắng: Ngụ ý tránh mang đến tai ương, đau khổ, cuộc sống chịu nhiều cay đắng, khó khăn hơn.
Kiêng dâng cúng lên ban thờ hoa ly, hoa sứ, hoa vạn thọ: Tránh mang đến vận xui cho gia đình
Kiêng chuyển chỗ ở: Theo dân gian, vong linh người đã khuất thường theo sát gia đình vậy nên chuyển nhà vào ngày Tết Hàn thực sẽ khiến nhà cửa bị xáo trộn, không tốt lành.
(*) Thông tin bài viết chỉ mang tính chất tham khảo.
