Phan Kế An, danh họa đa tài của mỹ thuật Việt
Thuộc thế hệ các họa sĩ thời kỳ Mỹ thuật Đông Dương, Phan Kế An (1923 –2018) còn được biết đến với bút danh Phan Kích - được đánh giá là một họa sĩ đa tài, một trong những cây đại thụ của nền hội họa Việt Nam thế kỷ 20.
Ông là họa sĩ đầu tiên được vẽ ký họa chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh vào năm 1948 ở chiến khu Việt Bắc, với khoảng 20 tác phẩm.
Danh họa Phan Kế An (1923 –2018).
Phan Kế An từng là sinh viên trường Mỹ thuật Đông Dương- École des Beaux-Arts de l'Indochine (1944-1945) và là một trong những thành viên đầu tiên của Hội Mỹ thuật Việt Nam.
Ông có bức tranh nổi tiếng Nhớ một chiều Tây Bắc (1950), vẽ cảnh núi non hùng vĩ với những mảng nắng chiều vương vất, bóng dáng những anh bộ đội thấp thoáng đây đó, đầy gợi cảm với màu sắc trong sáng của núi rừng Tây Bắc. Bức tranh này đã gợi cho hoạ sĩ - nhà thơ Đoàn Việt Bắc sáng tác thơ và nhạc sĩ Vũ Thanh phổ nhạc cho ca khúc Nhớ một chiều Tây Bắc.
Bức tranh nổi tiếng Nhớ một chiều Tây Bắc của họa sĩ Phan Kế An.
Sinh thời, họa sĩ Phan Kế An sáng tác ở nhiều thể loại và sử dụng thành thạo nhiều chất liệu như: sơn mài, sơn dầu, lụa, khắc gỗ... Đặc biệt, ông có công tìm ra hai gam màu xám xanh và xanh chàm nổi tiếng trong tranh sơn mài Việt Nam. Nhắc đến họa sĩ Phan Kế An, công chúng yêu mỹ thuật Việt Nam nhớ đến những tác phẩm nổi tiếng như: Những đồi cọ, Cánh đồng bản Bắc, Gác chuông...
Họa sĩ Phan Kế An còn được biết đến với dòng tranh biếm họa. Tranh của ông luôn được đánh giá cao về chất lượng nghệ thuật, có phong cách hiện thực, tập trung nhiều đề tài gắn bó với kháng chiến, sinh hoạt của các dân tộc miền núi, trung du bằng cảm xúc chân thực và sâu lắng. Ông còn vẽ chân dung của nhiều văn nghệ sĩ có uy tín, nổi tiếng ở nước ta một cách sắc sảo, chân thật như Nguyên Hồng, Thế Lữ, Nguyễn Công Hoan, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Tuân, Hoài Thanh, Hoàng Trung Thông, Quang Dũng, Hoàng Cầm, Anh Thơ...
Bức tranh Gác chuông (vẽ chùa Trăm Gian).
Hơn 70 năm cầm cọ vẽ, họa sĩ Phan Kế An có nhiều tranh tham gia các triển lãm và đã được nhận nhiều giải thưởng lớn. Nhiều bức tranh của ông được in và phổ biến rộng rãi bằng nhiều hình thức khác nhau. Trong đó, bức Gác chuông (vẽ chùa Trăm Gian) và bức Bụi nứa miền xuôi của ông được đặt vị trí trang trọng trong Viện bảo tàng Emitage và Bảo tàng Phương Đông - Liên Xô cũ...
Với những đóng góp cho nền nghệ thuật Việt Nam, họa sĩ Phan Kế An đã được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001.
Phan Kế An - Kho tàng ẩn giấu không còn... ẩn giấu
Thông tin từ Viện Pháp tại Việt Nam (L’Espace) cho biết, từ 11/3 đến 16/4 tại L’Espace (24 Tràng Tiền, Hà Nội) diễn ra triển lãm Phan Kế An - Kho tàng ẩn giấu, qua phần giám tuyển của họa sĩ Vũ Đỗ. Tại đây, công chúng yêu nghệ thuật nói chung và hội họa nói riêng sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng những tác phẩm có giá trị cả về nghệ thuật lẫn lịch sử và tham gia một số sự kiện song hành với triển lãm.
Một tác phẩm vẽ về phụ nữ của danh họa Phan Kế An.
Triển lãm sẽ giới thiệu một chuỗi di sản nghệ thuật của cố nghệ sĩ Phan Kế An, bao gồm các tác phẩm hội họa đa chất liệu, các tác phẩm học tập và nghiên cứu tại Viện Hàn lâm Mỹ thuật Repin (Liên Xô cũ) và những ký họa văn nghệ sĩ, danh nhân nửa cuối thế kỉ 20. Cụ thể, có 3 bức tranh sơn mài, 1 bức tranh sơn dầu, 1 bức tranh lụa và một loạt tranh ký họa đặc sắc của nghệ sĩ.
Tất cả đều được gia đình bảo quản, lưu giữ cẩn trọng qua nhiều năm tháng tới tận ngày nay. Những bức tranh được ví như "kho tàng ẩn giấu" sẽ hé lộ nhiều điều bất ngờ về hành trình sáng tác và cuộc sống nghệ thuật những năm 1945-1960.
Họa sĩ Vũ Đỗ, giám tuyển triển lãm cho biết: "Điểm đặc biệt của triển lãm lần này là những tác phẩm được trưng bày tại đây chưa từng được công bố, ẩn giấu trong những tài liệu được tìm thấy ở tư gia của nghệ sĩ và là những tác phẩm dang dở, chưa hoàn thiện, nhưng không vì thế mà mất đi giá trị. Bản thân chúng là nhân chứng của lịch sử, chứa đựng câu chuyện, kỷ niệm riêng của họa sĩ".
Bản Pắc (tranh sơn dầu).
Họa sĩ Vũ Đỗ thông tin thêm, những bức tranh này phản ánh quá trình làm việc, những trăn trở, suy nghĩ, thậm chí là sự thất vọng trong hành trình sáng tác gian khổ của một người nghệ sĩ, đồng thời hé lộ nhiều manh mối, câu chuyện về cuộc đời sáng tác của danh họa Phan Kế An.
Đặc biệt, tất cả đều có giá trị về mặt nghệ thuật với sức rung cảm và gây ấn tượng mạnh mẽ, cho thấy sự sáng tạo và thể nghiệm không ngừng của một cây đa, cây đề trong giới hội họa.
