Tại Chỉ thị số 2325 /CT-BGDĐT về việc chấn chỉnh tình trạng dạy học trước chương trình lớp 1, Bộ GD&ĐT yêu cầu các sở chỉ đạo các phòng GD&ĐT, các trường tiểu học, các cơ sở giáo dục mầm non phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền để cha mẹ học sinh và xã hội nhận thức đúng đắn về tác hại của việc dạy học trước chương trình lớp 1, không cho trẻ học trước chương trình lớp 1; nghiêm cấm giáo viên tổ chức hoặc tham gia dạy học trước chương trình lớp 1.
Bộ GD&ĐT khẳng định, dạy học trước chương trình lớp 1 là phản khoa học, gây khó khăn trong việc tổ chức dạy học lớp 1, vì sẽ làm trẻ chủ quan, giảm hứng thú học tập khi vào học lớp 1; ảnh hưởng không tốt đến quá trình phát triển tâm sinh lý của trẻ, nhất là khi người dạy có phương pháp sư phạm không tốt.
Như vậy, mặc dù ngành giáo dục đã nghiêm cấm các hình thức dạy thêm trẻ trước khi vào lớp 1 nhưng ở nhiều nơi giáo viên vẫn tổ chức dạy và phụ huynh vẫn đăng ký cho con đi học trước khi vào lớp 1. Vậy nguyên nhân do cha mẹ, do thầy cô hay do chương trình học quá nặng?
Phụ huynh lo lắng
Theo quy định của Bộ GD&ĐT, khoảng tháng 7 hằng năm các trường tiểu học sẽ bắt đầu tổ chức tuyển sinh và trẻ chính thức bước vào chương trình học vào tháng 9. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian con vẫn đang học lớp Lá, chị Nguyễn Minh Thuý (ở Hoàng Mai, Hà Nội) đã đăng ký cho con các lớp học đọc, học viết, tập tính trước chương trình lớp 1 từ sau Tết Nguyên đán.
"Để đi đến quyết định đăng ký cho con theo học các lớp tiền tiểu học, có rất nhiều lý do. Đầu tiên là tôi sợ con không theo kịp các bạn sẽ nảy sinh áp lực hoặc tâm lý chán nản, gây ảnh hưởng đến cả quá trình học tập sau này của con. Thứ hai, cho con học trước chương trình vì tôi sợ sĩ số lớp ở bậc tiểu học đông, cô giáo không quan tâm được tới con. Thứ ba, tôi cũng bị ảnh hưởng của "trào lưu" khi thấy xung quanh mình các gia đình khác đều cho con học trước chương trình. Hơn nữa, vợ chồng quá bận, không có thời gian để kèm cặp con nên tôi nghĩ, thầy cô có chuyên môn sư phạm sẽ có phương pháp tốt nhất cho con", chị Thuý chia sẻ.
Theo chương trình mầm non, với trẻ 5 tuổi, các con đã nhận biết và phát âm thành thạo bảng chữ cái, đã thêm bớt được thành thạo trong phạm vi 10.
Với các lý do kể trên, không khó để hiểu được vì sao ngày càng nhiều gia đình cho trẻ học trước chương trình lớp 1. Không chỉ ở những thành phố lớn, "xu hướng" này đang dần mở rộng tới hầu khắp các khu vực trên cả nước.
Cũng chung tâm lý lo con không theo kịp khi chương trình phổ thông mới được đánh giá là "nặng" hơn trước kia, chị Nguyễn Hồng Minh (ở Việt Trì, Phú Thọ) thay vì gửi con đến các lớp tiền tiểu học, chị đã thuê một sinh viên đang theo học khoa giáo dục mầm non - tiểu học của một trường đại học trên địa bàn tỉnh về dạy cho con tuần 3 buổi. Những buổi còn lại trong tuần, mẹ con chị đánh vật với tập viết, tập đọc, làm Toán. "Rút kinh nghiệm từ đứa lớn khi vào lớp 1 các con gần như đều biết đọc biết viết trước, con mình chưa biết nên bé rất sợ hãi. Dù con có khóc lóc, mẹ có mệt mỏi thì tối nào cũng thức đến 22h để tập viết, tập đọc, cộng trừ số rồi mới đi ngủ".
Với anh Trần Đức Thắng (ở Hà Đông, Hà Nội) thì đến giờ đã yên tâm vì sau gần nửa năm gửi con trai 5 tuổi ở nhà cô giáo học kèm 1:1, con anh Thắng đã học xong sách tiếng Việt, đọc và làm Toán tạm ổn. "Tôi đã cho con nghỉ học thêm vì cô nói con đã đủ kiến thức vào lớp 1. Tuy nhiên, tôi thấy chữ con chưa đẹp nên đầu tháng 5 tôi sẽ cho con tham gia vào một lớp luyện viết chữ trong 2 tháng".
Cần cẩn trọng, tránh tác dụng ngược khi cho con học trước kiến thức lớp 1
Hầu hết phụ huynh có con sắp vào lớp 1 thường cảm thấy không yên tâm nếu con không đọc thông, viết thạo nên nhiều cha mẹ đã lo lắng, sốt sắng tìm thông tin khắp nơi về các khoá học "tiền học đường" hoặc "tiền tiểu học".
Dành lời khuyên cho phụ huynh có con năm học tới vào lớp 1, cô Phạm Thị Yến, nguyên Hiệu trưởng Trường Tiểu học Thành Công B (Hà Nội) - người có kinh nghiệm 36 năm làm công tác trong ngành giáo dục tiểu học cho rằng, các bậc phụ huynh không nên cho trẻ đi học trước lớp 1.
"Khi con biết chữ rồi, vào lớp thầy cô lại dạy lại từng nét chữ đầu tiên, từ vần A, B, C đầu tiên, khi đó trẻ sẽ sinh ra bệnh chủ quan và không cần chú ý nghe cô giảng vì nghĩ đã biết hết rồi. Và đến khi hết vốn đã học trước rồi thì em học sinh đó sẽ bắt nhịp vào chương trình rất khó khăn", cô Yến nêu quan điểm.
TS. Lê Thị Quỳnh Nga - Trưởng phòng nghiên cứu Giáo dục học, Trung tâm nghiên cứu Tâm lý học và Giáo dục học (Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) cũng cho rằng, trẻ không cần và không nên biết đọc thông, viết thạo trước khi vào lớp 1.
Theo các chuyên gia, phụ huynh cần cẩn trọng, tránh tác dụng ngược khi cho con học trước kiến thức lớp 1.
Theo TS. Lê Thị Quỳnh Nga, tâm lý chung của nhiều cha mẹ hiện nay là lo lắng con không theo kịp các bạn nếu không đi học trước, nếu đi học trước thì khi vào lớp 1 con đỡ vất vả, bố mẹ cũng đỡ vất vả. Tuy nhiên, cha mẹ cần nhận thức được rằng, ở bậc mầm non, các con đã được trang bị những kiến thức và kỹ năng phù hợp, đủ để các con tiếp nối lên bậc học tiếp theo.
Vào lớp 1, các con sẽ được học đọc, học viết những nét chữ đầu đời. Vì thế, nếu bố mẹ lo lắng quá mà ép con đi học trước, vô hình chung sẽ tạo áp lực cho các con, làm các con căng thẳng, mệt mỏi, đánh mất sự hứng thú, tìm tòi, kiên trì, tư duy sáng tạo và động lực học tập của trẻ.
Ở bậc mầm non các con đã được trang bị những kiến thức và kĩ năng phù hợp, đủ để các con tiếp nối lên bậc học tiếp theo. Theo chương trình mầm non, với trẻ 5 tuổi, các con đã nhận biết và phát âm thành thạo bảng chữ cái, đã thêm bớt được thành thạo trong phạm vi 10. Đến khi vào lớp 1, các con sẽ được hướng dẫn tư thế ngồi, cách cầm bút đúng, rồi sau đó mới học viết các nét thẳng, nét cong, nét móc, nét hất… rồi mới đến viết những chữ cái đầu tiên.
Đối với tính toán, vào lớp 1 các con cũng sẽ được học số và các phép tính cộng trừ đơn giản trong phạm vi 10, rồi sau đó mới mở rộng sang phạm vi dưới 100 sau khi các con kết thúc 35 tuần với 105 tiết học trên lớp. Điều này không khó khăn, áp lực gì với trẻ cả.
"Thay vì cho trẻ đi học trước chương trình, phụ huynh cần dành thời gian trò chuyện với con về những thay đổi và niềm vui khi đi học lớp 1. Tuyệt đối không nên mang các hình phạt hoặc thầy cô giáo ra để dọa nạt trẻ, khiến trẻ hình thành tâm lý sợ trường lớp.
Phụ huynh cũng cần dạy con các kỹ năng tự phục vụ như: tự đi vệ sinh, tự mặc quần áo, tự sắp xếp sách vở vào ba lô, cất sách vở ở đúng ngăn, kiểm tra sách vở, đồ dùng học tập trước khi ra về.... Kỹ năng giao tiếp như: kỹ năng kết bạn, trò chuyện với các bạn, thầy cô và mọi người xung quanh; biết chào hỏi, ứng xử phù hợp với từng mối quan hệ với thầy cô, bạn bè, bố mẹ, anh chị em. Kỹ năng thể hiện bản thân: biết mạnh dạn thể hiện quan điểm, suy nghĩ của bản thân, biết mạnh dạn giơ tay phát biểu hoặc tự tin trả lời các câu hỏi của thầy cô; biết nói ra nhu cầu của bản thân hay mong muốn khi cần sự hỗ trợ của cô giáo, bạn bè...
Bên cạnh đó, cha mẹ cần giúp trẻ sinh hoạt có nề nếp, giờ nào việc nấy vì trẻ phải hiểu được rằng ở nhà trường sẽ có quy tắc nhất định mà tất cả mọi người đều phải thực hiện. "Những kỹ năng này không phải ngày một ngày hai có thể có mà phải là sự rèn luyện của cả một quá trình. Chính vì vậy, để chuẩn bị tốt cho trẻ vào lớp 1 phụ huynh cần sớm có kế hoạch giúp trẻ hình thành các kỹ năng", TS. Lê Thị Quỳnh Nga nói.
