Xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng
Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP ngày 26/8/2025 sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 03/4/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng.
Nội dung đáng chú ý của Nghị định 232/2025/NĐ-CP là đã bãi bỏ khoản 3 Điều 4 của Nghị định 24/2012/NĐ-CP xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.
Xóa bỏ độc quyền vàng miếng giúp ổn định thị trường.
Theo PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, chuyên gia kinh tế Đại học Kinh tế Quốc dân, sau quy định mới về xóa bỏ độc quyền về sản xuất vàng miếng thì giá vàng trong nước có giảm hay không vẫn còn phải xem xét đến nhiều yếu tố chi phối. Tuy nhiên, việc xóa bỏ cơ chế độc quyền cũng đồng nghĩa với tăng nguồn cung qua một ngưỡng nhất định, cho phép các nhà cung ứng vàng có thể vận hành một cách tự do và bình đẳng. Từ đó, sẽ hướng đến mục tiêu cuối cùng là đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân trong mua bán, tích trữ vàng; đạt được ổn định thị trường vàng và ổn định kinh tế vĩ mô.
PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, nguyên giảng viên Đại học Tài chính cho rằng thị trường vàng trong nước đã rơi vào tình trạng bất cập kéo dài, Nghị định 24/2012 đã không còn phù hợp.
Dữ liệu thực tế cho thấy giá vàng miếng trong nước liên tục cao hơn giá vàng thế giới, có thời điểm mức chênh lệch lên tới hơn 15 triệu đồng/lượng. Điều này phản ánh nguồn cung vàng miếng khan hiếm do độc quyền sản xuất của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thông qua Công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn (SJC) và việc hạn chế nhập khẩu vàng từ năm 2012. Hệ quả là thị trường vàng trong nước bị cô lập, buôn lậu vàng gia tăng, gây áp lực lên tỷ giá và dự trữ ngoại hối.
Việc cho phép nhiều doanh nghiệp sản xuất vàng miếng là khả thi nếu có tiêu chí cấp phép rõ ràng (vốn, công nghệ, uy tín). Việc mở rộng nhập khẩu vàng cũng khả thi, với điều kiện NHNN kiểm soát được dòng ngoại tệ, như cách Ấn Độ sử dụng thuế nhập khẩu để điều chỉnh lượng vàng nhập khẩu, thay vì hạn ngạch tổng thể.
Việc thay đổi cách quản lý thị trường vàng là một yêu cầu cần thiết thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng cải cách chỉ hiệu quả nếu nền kinh tế và nhà quản lý đã có đủ điều kiện, đặc biệt là về năng lực giám sát và khả năng kết nối thông tin giữa các cơ quan liên quan.
Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, mở cửa thị trường phải gắn liền với mục tiêu nâng cao hiệu quả, chống vàng hóa nền kinh tế và đảm bảo vàng không chỉ là tài sản tích trữ mà còn là công cụ tài chính phục vụ tăng trưởng.
Giá vàng sẽ giảm mạnh?
Chuyên gia vàng Trần Duy Phương phân tích, giữa lúc giá vàng trong nước thiết lập mức giá cao kỷ lục, chênh lệch giá vàng miếng SJC và thế giới lên tới gần 20 triệu đồng/lượng, việc Nghị định số 232/2025/NĐ-CP ra đời là tín hiệu rất tích cực giúp "hạ nhiệt" thị trường.
"Động thái này làm giảm kỳ vọng rằng vàng SJC tiếp tục khan hiếm, giá vàng sẽ tiếp tục tăng. Khả năng cao, đà tăng phi mã, liên tục lập đỉnh của giá vàng trong nước sẽ dừng lại. Mức chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới cũng dần rút ngắn", ông Phương nói.
Theo vị chuyên gia, tác động tăng cung từ nhập khẩu vàng sẽ chưa thấy ngay bởi sau nghị định còn chờ thông tư hướng dẫn. Gia tăng nhập khẩu vàng nguyên liệu, sản xuất vàng trong thực tế của các doanh nghiệp cũng cần thời gian nhất định.
Tuy nhiên, trước mắt việc ban hành nghị định sẽ tác động ngay tới tâm lý nhà đầu tư. Người có ý định mua vàng sẽ tạm dừng lại, nghe ngóng thêm và người đang giữ vàng rất có thể sẽ bán chốt lời. Nguồn cung tạm thời trên thị trường sẽ đến từ những người muốn bán vàng chốt lời.
"Khi có thông tư hướng dẫn rõ ràng, các doanh nghiệp nhập được vàng nguyên liệu, dập ra vàng miếng SJC hay vàng miếng thương hiệu khác thì thị trường mới quay về quỹ đạo thông thường là biến động lên xuống theo nhịp giá vàng thế giới.
Dự kiến, thời gian tới chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới sẽ giảm dần theo các bước như từ gần 20 triệu đồng/lượng xuống còn 16 - 17 triệu đồng/lượng, sau đó là 14 - 15 triệu đồng/lượng. Mức chênh lệch hợp lý là khoảng 5 - 7 triệu đồng/lượng", ông Phương nói.
Cùng với những thay đổi kể trên, các chuyên gia cũng lưu ý cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ khi thực hiện các giải pháp quản lý mới với thị trường vàng. PGS.TS Đinh Trọng Thịnh khuyến nghị Ngân hàng Nhà nước cần giữ vai trò quản lý chặt thị trường vàng để tránh việc "vàng hóa" nền kinh tế. Theo ông, chỉ nên nhập vàng phục vụ mục đích sản xuất - xuất khẩu trang sức, chứ không phải để thỏa mãn nhu cầu tích trữ.
Ông Thịnh cũng nhấn mạnh nếu cải cách thị trường vàng mà không gắn với chiến lược thu hút nguồn vốn vào phát triển kinh tế, thì cải cách đó sẽ mất đi ý nghĩa ban đầu.
Được biết, việc phá thế độc quyền của vàng miếng SJC cũng chỉ là bước đi ban đầu. Những bước đi tiếp theo còn quan trọng hơn như: lập Sở Giao dịch vàng quốc gia; cho phép đưa vàng vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa; lập sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam... cũng đang được NHNN nghiên cứu.
Giá vàng miếng SJC ngày 26/8 tiếp tục lập đỉnh mới ở mức bán ra 127,7 triệu đồng/lượng, tăng 600.000 đồng/lượng so với chốt phiên ngày 25/8. Trước đó, giá bán ra vàng miếng SJC cũng liên tục lập đỉnh vào ngày 21/8, 23 - 25/8 với các mức giá lần lượt: 125,4 triệu đồng/lượng; 126,6 triệu đồng/lượng; 126,9 triệu đồng/lượng và 127,1 triệu đồng.
