NSND Trà Giang sinh năm 1942, là một trong những tượng đài của điện ảnh cách mạng Việt Nam. Từ thuở bé, bà sớm bộc lộ năng khiếu nghệ thuật, thừa hưởng từ cha là NSƯT Nguyễn Văn Khánh.
Năm 17 tuổi, bà thi đỗ vào trường múa và không lâu sau, bà trở thành sinh viên khóa 1 của Đại học Điện ảnh Việt Nam (sau này là Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội).
NSND Trà Giang thời trẻ.
Lần đầu chạm ngõ điện ảnh vào năm 1962 với bộ phim Một ngày đầu thu , Trà Giang gây ấn tượng sâu sắc với khán giả qua vai chị Kiên - người phụ nữ dịu dàng, đôn hậu. Tuy nhiên phải đến vai chị Tư Hậu trong bộ phim cùng tên, tên tuổi bà mới thực sự tỏa sáng.
Vai diễn này đã mang về cho bà Huy chương Bạc tại Liên hoan Phim quốc tế Moskva năm 1963 - dấu mốc lịch sử của điện ảnh Việt Nam trên trường quốc tế.
Từ đó, bà liên tục góp mặt trong các tác phẩm lớn mang đậm dấu ấn thời đại như Vĩ tuyến 17 ngày và đêm (giải “Nữ diễn viên xuất sắc” tại LHP quốc tế Moskva), Bài ca ra trận, Em bé Hà Nội, Cánh đồng hoang, Ngày lễ thánh...
Trong suốt thập niên 1960 đến cuối thập niên 1980, Trà Giang là gương mặt tiêu biểu cho vẻ đẹp người phụ nữ Việt Nam trên màn ảnh - dịu dàng, kiên cường và đầy nội lực.
Nữ nghệ sĩ nhớ ký ức khó quên về Bác Hồ.
NSND, đạo diễn Bạch Diệp - người học cùng thời với bà - từng nhận xét: “ Trà Giang không phải người đẹp nhất khóa, nhưng đôi mắt thì vô địch". Đôi mắt to, đen, sâu thẳm từng khiến bao khán giả rung động. Nó có thể biểu đạt tất cả: niềm đau, sự hy vọng, nỗi mất mát, tình yêu… mà không cần đến lời thoại.
Sau Dòng sông hoa trắng (1989 ), Trà Giang rút lui khỏi điện ảnh. Khi được hỏi, bà cho biết mình vẫn chờ một vai diễn phù hợp, nhưng mãi không có. Đầu thập niên 1990, khi dòng phim "mì ăn liền" lên ngôi, bà thấy mình không còn phù hợp.
Bà trở về trường Điện ảnh, làm cô giáo truyền nghề cho lớp trẻ. Năm 1998, sau khi nghỉ hưu, Trà Giang tìm thấy lối rẽ đầy thi vị: hội họa. Ban đầu chỉ là những bức vẽ chơi từ cảm xúc tức thời, dần dà, vẽ trở thành một phần cuộc sống của bà.
NSND Trà Giang có hơn 100 bức tranh đủ thể loại lấy cảm hứng từ phụ nữ, phim ảnh, vùng đất bà đã đi qua suốt thời tuổi trẻ. Bà tham gia 10 triển lãm nhóm và tổ chức 4 triển lãm cá nhân.
Gia đình nhỏ của NSND Trà Giang.
Với NSND Trà Giang, ba điều quan trọng nhất trong đời là đóng phim, chồng và con gái. Chồng bà là cố Giáo sư, Tiến sĩ âm nhạc Nguyễn Bích Ngọc. Hai người cưới nhau năm 1967, sau này bà cùng chồng chuyển vào TP.HCM sinh sống với nhau cho đến khi ông Ngọc mất năm 1999.
Sự mất mát ấy khiến Trà Giang hụt hẫng, chơi vơi. Kể từ đó, nữ nghệ sĩ sống một mình và quyết định không đi thêm bước nữa.
Vợ chồng NSND Trà Giang có một con gái là nghệ sĩ piano Bích Trà. Từ năm 14 tuổi, Bích Trà đã sang Nga học tập và hiện là nghệ sĩ dương cầm nổi tiếng ở nước ngoài. Cứ cách 1-2 tháng, Bích Trà lại về nước làm việc kết hợp thăm mẹ. Ở xa nhà, con gái yên tâm phần nào khi thấy đấng sinh thành vui khỏe.
NSND Trà Giang có niềm đam mê hội họa ở tuổi xế chiều.
Dù ở tuổi xưa nay hiếm, NSND Trà Giang vẫn minh mẫn, nhẹ nhàng và giữ được tinh thần lạc quan, trái tim yêu nghệ thuật. Thi thoảng, bà xuất hiện tại các liên hoan phim, lễ trao giải – không chỉ để hoài niệm về thời vàng son, mà còn để gặp gỡ đồng nghiệp, động viên thế hệ đàn em.
Nhìn lại hơn 80 năm cuộc đời, NSND Trà Giang không tiếc nuối. Bà chọn cách sống trọn vẹn cho từng khoảnh khắc hiện tại, tận hưởng cuộc sống bình lặng, tự tìm niềm vui từ những điều giản dị. “Cuộc đời mỗi người có một số phận riêng, không được chọn lựa. Quan trọng là ta sống tích cực, tự tạo hạnh phúc cho mình", bà chiêm nghiệm.
