Sau gần một tháng tập luyện rồi ghi hình, đã lên sóng tối 30 Tết. Ngoài yếu tố giải trí, một trong những điều được đánh giá cao ở Táo quân hàng năm là tính phản biện xã hội, nhờ việc đưa ra những vấn đề nổi bật trong năm với cái nhìn phê phán, góp ý, thông qua tiếng cười. Thông thường, các Táo được phân ra theo từng ngành cụ thể; những ngành được lựa chọn đưa vào kịch bản cũng như các vấn đề được nói tới thường là sự kiện nổi bật, thể hiện được cục diện ngành và hiện trạng xã hội trong năm.
Năm nay, chương trình Táo quân đổi mới về hình thức. Các Táo không phân theo ngành mà được phân chia một cách chung chung, gắn với ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ). Cách giải quyết vấn đề cũng không đi theo phương án cụ thể và đào sâu mà chủ yếu phản ánh một cách bao quát trên diện rộng. Vì vậy, nếu hàng năm khán giả vẫn háo hức chờ xem ngành nào bị "đánh" trong Táo quân thì năm nay, tất cả các ngành đều "an toàn". Với cái nhìn bao quát, nhiều vấn đề xã hội, đời sống được tái hiện nhưng gần như không có vấn đề nào được đưa thành tâm điểm để khai thác một cách triệt để trong chương trình.
Trong số hàng loạt vấn đề được nhắc tới ở Táo quân 2015, cũng có thể lựa ra một số vấn đề nổi cộm, vốn là những thông tin được dư luận chú ý trong năm, như câu chuyện của ngành xuất bản. Trong năm qua, ngành xuất bản liên tục bị phát hiện có sai phạm gây ảnh hưởng và sự phẫn nộ lớn trong dư luận. Táo quân 2015 châm biếm vụ sách luật gây phản cảm vì in hình ảnh cởi trần, cơ bắp lực lưỡng, ghép với mặt diễn viên Công Lý lên bìa bằng một chi tiết liên quan đến chính "nạn nhân". Vốn vào vai "cô Đẩu", Công Lý được "Nam Tào" Xuân Bắc trêu bằng cách tặng một chiếc khung lớn giống hình ảnh trên bìa sách nhưng khuyết mặt và để Công Lý đứng thò mặt vào.
Vụ việc thứ hai trong sai phạm xuất bản được nhắc tới trong Táo quân là việc cuốn "Từ điển tiếng Việt dành cho học sinh" (tác giả Vũ Chất) có nội dung sai về mặt ngôn ngữ học. Táo Mộc (Tự Long) giãy nảy khi tham gia cuộc thi "Ai là trợ lý" (một nội dung nhái "Ai là triệu phú" trong kịch bản Táo quân 2015) và được Nam Tào hỏi có mang bạn bè theo cùng không. Táo Mộc nhắc tới chuyện trong "Từ điển tiếng Việt dành cho học sinh", "bạn bè thân thích" chính là cắt nghĩa của từ "bồ bịch".
Gần với xuất bản là ngành giáo dục. Vụ "Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông" được nhắc tới thông qua trò chơi "Ai là trợ lý". Táo Thủy (Vân Dung) khi được hỏi "Cần bao nhiêu tiền cho đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa" đã "chọn đại" một con số to. Kết quả, đáp án lại là con số thấp nhất trong các phương án trả lời.
Đặc biệt, khi trả lời, Táo Thủy xin sự trợ giúp của người thân trong ngành giáo dục và cuối cùng không nhận được sự hỗ trợ vì người trợ giúp sau một hồi hỏi qua hỏi lại thì thông báo là "đang đi công tác nước ngoài". Áp vào thực tế, "Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông" ban đầu được thông báo dự kiến gần 35 nghìn tỷ đồng khiến người dân lên án vì sự lãng phí, cuối cùng, rút xuống chỉ còn gần 800 tỷ đồng trong bản dự trù.
Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Phạm Vũ Luận trong một cuộc phỏng vấn cho biết, con số 35 nghìn tỷ đồng chỉ là nghiên cứu bước đầu của các chuyên gia, và khi Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển trình dự án ra Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ông đang đi công tác nước ngoài. Đây có thể coi là một trong những tình huống đắt, tinh tế và sâu cay nhất của Táo quân 2015.
Nhiều vấn đề khác được nhắc tới trong Táo quân năm nay liên quan tới những chính sách, dự án, đề xuất của các cơ quan, sở, ban, ngành... như dự án con đường "cong mềm mại", đề án tinh giản biên chế được áp dụng trực tiếp vào việc rút gọn chỉ còn 5 Táo quân. Chế độ nhà công vụ cũng như vụ việc hàng loạt quan chức sau khi về hưu vẫn không trả lại nhà công vụ gây xôn xao năm qua cũng được phản ánh. Táo Thủy Vân Dung khi được hỏi: "Khi nghỉ chế độ, các Táo quân xử lý nhà công vụ như thế nào?", Táo Mộc đế lời: "Khi ta ở ghế chỉ là nơi ta ngồi. Khi ta đi nhà bỗng hóa tâm hồn". Trong khi đó, Táo Thủy chọn phương án "Trả lại nhà công vụ", kèm giải thích phía sau với các Táo khác: "Đi thi thì phải trả lời như thế để lấy điểm, trả hay không là việc của mình".
Hàng loạt vấn đề khác của năm như sân bay độc quyền dịch vụ với giá "cắt cổ", ống cấp thoát nước liên tục bị vỡ, Lệ Rơi trở thành hiện tượng mạng... và chung hơn như chế biến thực phẩm giả, hối lộ, biếu xén, việc người dân bị "hành là chính" nơi công quyền… cũng xuất hiện trong Táo quân năm nay. Trong phân cảnh về Lệ Rơi, Táo Mộc Tự Long bò ra đất "đánh vần" ca khúc My heart will go on với giọng ngọng líu ngọng lô và yêu cầu Nam Tào Xuân Bắc tung lên mạng để được nổi tiếng. Táo Thổ Chí Trung trong khi nói về nhà đất đã hát ca khúc chế lời từ Không phải dạng vừa đâu - bản hit đang nổi của Sơn Tùng MTP. Chí Tài trong phân đoạn diễn trò "Ơn giời, Táo đây rồi" (nhái "Ơn giời, cậu đây rồi") cũng gây cười khi thể hiện một ca khúc nhái Chắc ai đó sẽ về của Sơn Tùng.
Các Táo năm nay tiếp tục thể hiện sự thức thời, sử dụng ngôn ngữ mạng đang phổ biến như "chuẩn cơm mẹ nấu", "các mẹ ơi yên tâm đi", "không phải xoắn", "hoi đi" (thay cho "thôi đi")... Các Táo cũng thích chụp ảnh đăng lên Facebook, sử dụng gậy tự sướng... Các Táo còn được chơi gameshow truyền hình thực tế.
Nhìn chung, nội dung Táo quân 2015 bám sát tinh thần chung của đời sống xã hội năm qua. Kịch bản Táo quân cũng được đánh giá có nhiều đổi mới. Đổi mới lớn nhất là việc thay hình thức báo cáo chuyện hạ giới của các Táo, từ việc lần lượt trình bày thì họ được cho chơi trò chơi thể hiện sự hiểu biết, nhằm tìm kiếm trợ lý có đủ tâm và tài cho Ngọc Hoàng, qua đó tái hiện các vấn đề trong năm. Tuy nhiên, chương trình năm nay cũng được đánh giá là thiếu tính sắc sảo.
Ngay sau khi Táo quân 2015 được phát sóng, không ít khán giả cho rằng chương trình nhạt, thiếu tình huống đắt, chi tiết đắt, lời thoại đắt. Việc giữ thái độ phản ánh an toàn, không kịch liệt, gay gắt về một vấn đề nào đó như mọi năm khiến Táo quân đơn giản chỉ là "điểm tin" trong năm mà thiếu đi điểm nhấn. Chưa kể, do không phân theo ngành nên có nhiều lĩnh vực không được nhắc tới, như vấn đề y tế khá nổi cộm của năm qua.
Việc phân Táo theo Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ không cho thấy rõ tính chất của từng Táo. Táo Thủy nói về vấn đề nợ công trong khi táo Mộc trả lời vấn đề tham gia giao thông... Táo Kim gần như không lên tiếng, Táo Hỏa Quang Thắng thì lại liên quan đến chuyện hành chính...
Táo quân 2015 chiếu trong đêm Giao thừa được rút ngắn chỉ còn 2 tiếng đồng hồ so với thời lượng ghi hình gần 4 tiếng. Nhờ đó, thông tin gọn ghẽ hơn, tập trung hơn, nhất là với một kịch bản không tạo cao trào, điểm nhấn. Phần đã cắt bỏ không mang nhiều nội dung, thông tin mà chủ yếu là những tình huống "đưa đẩy" gây cười của các diễn viên.
Kỳ Thư
