Cũng như ẩm thực cổ truyền nói chung, việc dùng rượu trong mùa thu phải tuân thủ nguyên tắc "thu đông dưỡng âm", "phòng táo giữ âm, tư thận nhuận phế", nghĩa là phải chú ý bổ sung đầy đủ chất dịch cho cơ thể, trọng dụng những đồ ăn thức uống có công dụng dưỡng âm nhuận táo. Dưới đây, xin được giới thiệu một vài loại rượu dưỡng sinh mùa thu để bạn đọc có thể tham khảo và chọn dùng khi cần thiết.
Rượu hoàng tinh: hoàng tinh 20g, rượu trắng 500ml. Hoàng tinh rửa sạch, thái phiến, cho vào túi vải buộc kín rồi thả ngâm trong rượu, sau nửa tháng có thể dùng được. Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần từ 10 - 20ml. Công dụng: kiện tỳ, nhuận phế, bổ thận. Dùng thích hợp cho những người tỳ vị hư yếu, chán ăn, mệt mỏi, ho khan lâu ngày, lưng đau gối mỏi, đầu choáng mắt hoa. Với trường hợp đại tiện lỏng loãng, ho khạc đờm nhiều thì không nên dùng.
Rượu vừng đen: vừng đen 50g, rượu trắng 500ml. Vừng đen đãi sạch, để khô rồi đem ngâm với rượu trong bình kín, sau nửa tháng thì dùng được. Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần từ 10 - 20ml. Công dụng: bồi bổ can thận, nhuận dưỡng tỳ phế, nâng cao sức khỏe và chống lão hóa. Dùng thích hợp cho những người bị chứng can thận phế âm hư biểu hiện bằng các triệu chứng hay đau đầu, hoa mắt chóng mặt, lưng đau gối mỏi, râu tóc bạc sớm, ho khan ít đờm, đại tiện táo kết. Với trường hợp đại tiện lỏng loãng không nên dùng.
Rượu cúc hoa: cúc hoa 50g, rượu trắng 500ml. Cúc hoa rửa sạch, để ráo, cho vào bình ngâm với rượu, sau 10 ngày có thể dùng được. Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần từ 10 - 20ml. Công dụng: thanh can, làm sáng mắt, giải cảm phong nhiệt. Dùng thích hợp cho những người hay bị cảm mạo phát sốt, hay đau đầu, hoa mắt, chóng mặt và có cảm giác bốc nóng lên đầu, thị lực giảm sút.
Rượu liên tử: hạt sen 50g, rượu trắng 500ml. Hạt sen bỏ vỏ và tâm, đập vụn rồi đem ngâm với rượu trong bình kín, sau nửa tháng thì dùng được. Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần từ 10 - 20ml. Công dụng: dưỡng tâm an thần, kiện tỳ chỉ tả, ích thận chỉ di. Dùng thích hợp cho những người bị mất ngủ, hay hồi hộp đánh trống ngực, di tinh, đái dầm, xuất tinh sớm, phụ nữ bị khí hư, đi lỏng do tỳ vị hư yếu. Với trường hợp đại tiện táo kết, không nên dùng.
Rượu nhân sâm kỷ tử: nhân sâm 10g, kỷ tử 20g, rượu trắng 500ml. Nhân sâm thái phiến, kỷ tử rửa sạch cho vào bình kín ngâm với rượu, sau nửa tháng có thể dùng được. Uốmg mỗi ngày 2 lần, mỗi lần từ 10 - 20ml. Công dụng: đại bổ nguyên khí, dưỡng can và làm sáng mắt. Dùng thích hợp cho những người bị chứng khí hư với những biểu hiện cụ thể như khó thở, ngại nói, dễ đổ mồ hôi (phế khí hư); chán ăn, chậm tiêu, da nhợt, tay chân teo nhẽo, sa dạ dày, sa trực tràng (tỳ khí hư); lưng đau gối mỏi, tiểu tiện nhiều lần về đêm, khả năng tình dục sút kém (thận khí hư); hay hồi hộp đánh trống ngực, mất ngủ, môi nhợt (tâm khí hư)...
Rượu hà thủ ô: hà thủ ô 150g, rượu trắng 500ml. Hà thủ ô rửa sạch, thái vụn, ngâm với rượu trong bình kín, sau 15 - 20 ngày có thể dùng được. Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần từ 10 - 20ml. Công dụng: bổ thận ích tinh, tư âm dưỡng huyết, chống lão hóa. Dùng thích hợp cho người bị chứng can thận bất túc, biểu hiện bằng các dấu hiệu đầu choáng tai ù, mất ngủ hay quên, râu tóc bạc sớm, di tinh, liệt dương. Trong y học hiện đại là các bệnh suy nhược thần kinh, thiếu máu, vữa xơ động mạch, cao huyết áp, táo bón kinh niên...
Rượu dâu: quả dâu chín 200g, rượu trắng 500ml. Hai thứ ngâm trong bình kín, sau nửa tháng có thể dùng được.Uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần từ 10 - 20ml. Công dụng: thanh nhiệt nhuận phế, tư âm dưỡng huyết. Dùng thích hợp cho những người âm hư biểu hiện bằng các triệu chứng môi khô miệng khát, có cảm giác hâm hấp sốt về chiều, lòng bàn tay bàn chân nóng, ho khan, hay ra mồ hôi trộm, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ.
 Rượu dâu thích hợp trong mùa thu. |
Ngoài ra, một số loại rượu khác cũng rất thích hợp dùng trong mùa thu như rượu sa sâm, rượu bạch linh, rượu ý dĩ khiếm thực, rượu hạch đào, rượu mạch môn... Tuy nhiên, một điều cần lưu ý là khi uống phải tuân thủ đúng liều lượng, không nên quá chén mà lợi bất cập hại
ThS. Hoàng Khánh Toàn