Những lưu ý khi sử dụng thuốc kháng acid

Có nhiều trường hợp khi bị ợ nóng, đương sự liền nhanh chân chạy đến nhà thuốc tây để "tự phục vụ" bằng những loại thuốc kháng acid (antacids), với một suy nghĩ đơn giản là những loại thuốc kháng acid này sẽ nhanh chóng giải quyết được vấn đề. Vậy điều đó có nên không?

Thuốc kháng acid là những loại dược phẩm có nhiệm vụ thực hiện một phản ứng trung hòa hydrochloric acid (HCl) tiết ra trong dịch tiêu hóa ở dạ dày, thuốc kháng acid cũng hoạt động như một chất đệm cho acid dạ dày bằng cách làm tăng độ pH, nhằm làm giảm tính acid ở dạ dày. Khi dạ dày có quá nhiều acid sẽ gây ra hiện tượng đau, lở loét hệ tiêu hóa… Vì vậy, những loại thuốc kháng acid được chỉ định dùng để giảm đau và khó chịu trong các rối loạn về hệ tiêu hóa.

Ảnh minh họa.

Thực tế, có những trường hợp “trục trặc kỹ thuật” ở hệ tiêu hóa là do lượng acid ở dạ dày thấp, thiếu các loại enzyme tiêu hóa, thức ăn không được nhai kỹ trước khi nuốt, vì vậy, lượng thức ăn này sẽ “đình công” ở bộ máy tiêu hóa và “nằm vạ” ở đấy lâu hơn bình thường. Kết quả là thực phẩm sẽ được lên men và sinh ra khí độc. Nếu khí độc này tràn ra thực quản có thể gây ra những cơn đau ngực dữ dội và bệnh nhân tưởng lầm đấy là một cơn đau tim. Đồng thời acid sẽ tràn vào trong thực quản gây nên một cảm giác nóng rát mà ta thường gọi là ợ nóng, ợ chua.

Trong những trường hợp ợ nóng, nếu sử dụng những loại thuốc kháng acid thì có thể tạm thời cải thiện được cảm giác nóng rát, vì như đã nói, những loại thuốc này có tác dụng làm giảm acid dạ dày nhưng sau đó thì lại bị “tổ trát”, vì do thiếu acid ở dạ dày nên sự tiêu hóa không đúng đắn sẽ xảy ra, thực phẩm rồi sẽ lại bị lên men, vòng luẩn quẩn cứ tái đi diễn lại. Nếu lại tiếp tục sử dụng thuốc kháng acid thì dạ dày sẽ bị thiếu acid, dẫn đến những khiếm khuyết trong quá trình tiêu hóa thức ăn và hấp thụ các chất dinh dưỡng, nhất là vitamin nhóm B và sắt. Acid trong dịch tiêu hóa còn có thêm chức năng tiêu diệt một số vi khuẩn có trong thức ăn. Nếu cứ bị thuốc kháng acid trung hòa hết acid thì dạ dày sẽ “nổi quạu” và sẽ “trả đũa” bằng cách tiết ra thêm nhiều acid. Vì vậy, nếu sử dụng những loại thuốc kháng acid một cách vô tội vạ thì chẳng khác nào tự chuốc họa vào thân.

Ngoài tác hại của cách dùng “lộn tiệm” trên, bản thân những loại thuốc kháng acid còn có những tác dụng phụ đáng lưu ý, cụ thể như sau:

Muối nhôm: những muối nhôm sẽ can thiệp vào sự hấp thu của phosphates vì vậy có thể gây táo bón, mệt mỏi, ăn không ngon miệng, gây tổn hại xương.

Muối calcium: nếu sử dụng không đúng cách, các muối calcium có thể gây táo bón, gây các bệnh về đường tiểu, nhức đầu, thay đổi tâm trạng, yếu cơ, ói mửa…

Sodium bicarbonate: chất này có tác dụng nhuận tràng, làm thay đổi huyết áp, gây phù chân…

Magnesium hydroxide: lưu ý khi sử dụng thuốc này ở những bệnh nhân suy thận, bệnh nhân tim mạch và những bệnh nhân bị biến chứng thần kinh.

Ngoài những tác dụng phụ nguy hiểm, những thuốc kháng acid còn làm thay đổi tính sinh khả dụng (bioavailability) của một số loại thuốc, đặc biệt là một số thuốc kháng sinh như tetracyclin, thuốc kháng nấm như ketoconazole...

DS. NGUYỄN BÁ HUY CƯỜNG

(Khoa Sau ĐH. Dược - ĐH. Murdoch - Úc)