Tình thương, trách nhiệm đối với việc chăm sóc thương bệnh binh
Chiến tranh đã qua hơn nửa thế kỷ nhưng tôi vẫn không khỏi xúc động khi nhớ và nói về hoạt động của ngành Y tế giai đoạn đó. Đây là thời điểm khó khăn chồng chất khó khăn, vừa bệnh tật, vừa biệt kích, thuốc men không đủ, thiếu thốn về phương tiện chăm sóc sức khỏe cho thương bệnh binh và bệnh nhân.
Lúc đó, chúng tôi chỉ mới mười chín đôi mươi, đặt hết tâm huyết với nghề nghiệp và luôn có niềm tin rằng chúng ta sẽ giải phóng được dân tộc, thống nhất đất nước, Bắc - Nam sum họp.
Trong môi trường ác liệt đó, ngoài công tác chuyên môn, mỗi thầy thuốc đều sẵn sàng bảo vệ bệnh nhân của mình, sẵn sàng lấy thân mình che chắn bệnh nhân trước những làn bom B52, pháo bầy, biệt kích và những trận chiến ác liệt của địch. Từ niềm tin và hoài bão, tôi và những đồng nghiệp của mình cảm thấy hạnh phúc khi thực hiện nhiệm vụ.
PGS.TS. Trần Thị Trung Chiến - từng là cán bộ y tế của Ban Dân y Trung ương Cục miền Nam. Sau 1975, bà là cán bộ y tế của Sở Y tế TPHCM. Tới năm 1992, bà được điều động, bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Y tế. Năm 1997, là Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân số - Kế hoạch hoá gia đình. Đến năm 2002, PGS.TS. Trần Thị Trung Chiến được bầu là Ủy viên Trung ương Đảng khóa IX, Bộ trưởng Bộ Y tế. Hiện nay, bà là Chủ nhiệm Câu lạc bộ Truyền thống Ban Dân y miền Nam.
Công việc của những người khoác lên chiếc áo blouse là cứu sống thương binh, bệnh binh, chăm sóc đồng bào trong vùng xôi đậu (địa phận chiến sự phức tạp, ta và địch xen kẽ nhau – PV). Ngoài ra, chúng tôi còn thực hiện công tác dân vận, mua thực phẩm, thuốc men đưa về chiến khu. Đối với người bệnh là vợ sĩ quan, vợ của những người lính, với lương tâm của một người thầy thuốc, chúng tôi chữa bệnh không phân biệt là người này thuộc giới tuyến bên nào vì tất cả đều cần sự săn sóc của đội ngũ y bác sĩ.
Nói về nguồn nhân lực về y tế của chúng ta thời đó, tôi cho rằng lúc đó còn rất khó khăn, phải đào tạo cấp tốc tại chỗ, nguồn cán bộ được chi viện từ miền Bắc.
PGS.TS. Trần Thị Trung Chiến. Ảnh: NVCC.
Dù hoạt động trong điều kiện vô cùng khó khăn nhưng những "chiến binh áo trắng" luôn cố gắng nỗ lực, hy sinh và dành tình cảm đặc biệt với người bệnh, nhất là những bệnh binh.
Bản thân chúng tôi đều tự ý thức được tinh thần trách nhiệm, phục vụ và phục vụ. Dù cho bản thân có thể hy sinh bất cứ lúc nào nhưng tính mạng của bệnh nhân vẫn quan trọng nhất. Cứu được một mạng người để phục vụ cho chiến đấu, đó là món quà đặc biệt đối với bản thân của mỗi người thầy thuốc lúc bấy giờ.
Để phục vụ chiến đấu, chúng tôi phải phối hợp với nhau thật nhịp nhàng. Thời đó, không có các thiết bị điện tử, phương thức truyền tải duy nhất đó là truyền miệng. Tuy vậy, dù bệnh nhân tuyến trước chuyển tuyến sau để nghỉ dưỡng, chờ phục hồi, tất cả các thầy thuốc cả hai tuyến đều nắm rõ hồ sơ bệnh án của từng bệnh nhân để điều trị phù hợp nhất.
Cuối cùng, chúng tôi rất cảm ơn sự chỉ đạo lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, các đồng chí lãnh đạo cấp cao tại Ban Dân y Trung ương Cục miền Nam và Trung ương ở Hà Nội. Nhờ những buổi tập huấn mà chúng tôi có thể nâng cao trình độ trong bối cảnh khó khăn này.
Niềm tin và những kỷ niệm không quên
Giai đoạn 1961-1965, cách mạng miền Nam bị đàn áp khốc liệt. Trước tình hình trên, Bộ Chính trị quyết định thành lập Trung ương Cục miền Nam để trực tiếp chỉ đạo cách mạng, lúc đó tôi phụ trách về y tế trong Ban Cơ yếu của Trung ương Cục. Tiếp đến, Trung ương Cục lần lượt cho thành lập 24 đơn vị đảm nhiệm từng nhiệm vụ khác nhau, trong đó có Ban Dân y Trung ương Cục miền Nam với tên gọi đầu tiên là Ban Y tế Chính Nam - có nghĩa là tổ chức quân dân y kết hợp, cùng xây dựng lực lượng y tế.
Nhiệm vụ chính của Ban Dân y là chăm lo sức khỏe, phối hợp với quân y tổ chức cấp cứu thương binh và đồng bào vùng tạm chiến theo mô hình tại chỗ, cơ động; Đào tạo cán bộ y tế nhiều trình độ khác nhau, sản xuất thuốc, vaccine, trang thiết bị đơn giản… nhằm bảo đảm cung cấp đủ và kịp thời cho việc cứu chữa thương bệnh binh.
Nhớ lại về những người thầy thuốc trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước, chúng tôi không thể quên được những hy sinh, cống hiến của họ và những mất mát mà chiến tranh đã để lại.
Thực tế, để ngành Y tế đạt được những thành công nhất định luôn cần sự đồng lòng, gắn kết giữa quân, dân y. Niềm tin mà quân và dân dành cho chúng tôi là động lực để ngành Y tế vượt qua tất cả. Bên cạnh đó, sự gắn kết giữa quân, dân giúp ngành Y tế đạt được những hiệu quả tốt nhất, đảm bảo cấp cứu và cứu sống được nhiều bệnh nhân nhất.
Với hai vai trò, vừa là thầy thuốc, vừa là chiến sĩ, chúng tôi phải biết bắn súng, cách di chuyển, né tránh bom đạn, cách cấp cứu thương binh ở giao thông hào, thương binh ở hầm chữ A.... Do đó, thời gian rảnh, mỗi người thầy thuốc phải học tập cách để ứng phó với mọi hoàn cảnh để bảo vệ được người bệnh và bản thân mình.
BS. Trần Thị Trung Chiến khám bệnh cho cán bộ Cơ quan Trung ương Cục miền Nam tại căn cứ trong thời kỳ kháng chiến. Ảnh: NVCC.
Kỷ niệm để lại dấu ấn sâu sắc đối với tôi có lẽ là đêm diễn ra trận đánh ở Thủ Dầu Một. Mặc dù chỉ là trận đánh tại một quận nhưng khoảng 0 giờ, rất nhiều thương binh cùng lúc được chuyển về quân y của Quân khu miền Đông Nam Bộ. Lúc bấy giờ, chúng tôi gặp khó khăn về nhân lực, thuốc và trang thiết bị. Tất cả bệnh nhân về đều được sàng lọc để sắp xếp, trường hợp nào cấp bách cần mổ trước, trường hợp nào có thể mổ sau.
Tôi còn nhớ hôm đó, có một anh bộ đội tên Diệp – tướng người cao to, tính dễ thương. Vết thương ổ bụng đồng chí Diệp được che đậy bằng một chiếc chén, huyết áp của đồng chí tụt sâu. Do vết thương quá 24 tiếng, khả năng nhiễm trùng rất cao nên chúng tôi đã nhanh chóng chuẩn bị phòng mổ để làm phẫu thuật cho đồng chí. Trước gây mê, đồng chí Diệp đã nắm tay tất cả mọi người và trao lời tin tưởng rằng: “Được về đây, tôi tin rằng tôi sẽ sống để tiếp tục quay trở lại chiến trường để chiến đấu. Tôi tin tưởng các đồng chí”.
Tuy nhiên, sau khi gây mê tủy sống, bác sĩ tiến hành mở ổ bụng, phát hiện tất cả phân và máu đã tràn ra hết ổ bụng. Đồng chí ấy đã ngừng thở sau 1 tiếng đồng hồ hô hấp nhân tạo, xoa bóp tim lồng ngực. Tôi cùng ê-kip mổ không thể kìm nổi cảm xúc của mình mà ôm nhau khóc trong đau khổ khi trải qua cảm giác bệnh nhân tin tưởng mình nhưng mình bất lực không thể làm gì hơn, không thể cứu sống được đồng chí ấy.
Không ngừng học hỏi, phấn đấu và phát huy
Thực tế, ngành Y tế đóng vai trò quan trọng trong việc giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Đa số lãnh đạo của ngành Y tế trước đây đều là những nhà lãnh đạo của Chính phủ, Trung ương, là những người trí thức, được đào tạo ở nước ngoài và quyết định về phục vụ cho cách mạng theo lời kêu gọi của Bác Hồ.
Theo tôi, người thầy thuốc, cán bộ y tế luôn phải sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống khác nhau trong thực tế; Phải biết hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm cùng nhau để thực hiện công việc được tốt nhất và nhanh nhất. Đồng thời, không thể thiếu sự ủng hộ của hệ thống chính trị và của nhân dân.
Song song đó, dù ở thời kỳ nào, mỗi nhân viên y tế đều luôn phải trau dồi kiến thức, tham gia các lớp đào tạo ngắn và dài hạn, cập nhật kiến thức y khoa trong và ngoài nước thường xuyên để tự nâng cao tay nghề, đưa tới người dân chất lượng chăm sóc tốt nhất.
Thực tế, sự hy sinh và cống hiến của tất cả người làm trong ngành Y tế đều xứng đáng được ghi nhận. Tuy nhiên, ngoài việc học về y học hiện đại, học chuyên sâu và nâng cao năng lực chuyên môn thì cán bộ y tế còn phải tận tâm với nghề.
Đối với những người học tập, làm việc trong lĩnh vực y học dự phòng, luôn luôn tiếp xúc với nhiều dịch bệnh nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe cũng nên được đào tạo và đào tạo liên tục nhằm nâng cao năng lực và kiến thức để ngăn chặn phòng chống dịch bệnh nguy hiểm. Và dù ở bất cứ chuyên ngành nào trong y học luôn luôn bổ trợ lẫn nhau và phát triển bền vững cùng nhau.
Đối với tôi, người đã gắn bó với ngành Y tế hơn 60 năm, tôi mong muốn Đảng, Nhà nước có thêm những chính sách đãi ngộ đặc biệt về lương, phụ cấp và đào tạo… cho ngành Y tế Việt Nam. Vì đối với ngành Y tế, để đào tạo ra một bác sĩ đa khoa mất 6 năm và mất thêm 3 năm để đào tạo chuyên ngành và mất 5-10 năm để một bác sĩ có kinh nghiệm về công tác khám chữa bệnh, phòng chống dịch bệnh.
Đã trải nghiệm qua 60 năm trong nghề, từ cán bộ y tế cơ sở đến lãnh đạo cấp cao, tôi nhận thấy rằng, cán bộ y tế của chúng ta rất thông minh, có tinh thần ham học, năng động và sáng tạo. Thế hệ trẻ được đào tạo trong ngành Y tế hiện nay có rất nhiều tiềm năng nếu phát huy được hết năng lực của họ. Vậy nên, cần tạo các điều kiện về cơ chế chính sách, hành lang pháp lý… thì thầy thuốc của chúng ta sẽ trở thành những nhà khoa học giỏi trong lĩnh vực y tế.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn các cấp lãnh đạo, các thế hệ thầy thuốc Việt Nam đã không quản hy sinh gian khổ để đóng góp cho sự nghiệp bảo vệ, nâng cao và chăm sóc sức khoẻ cho người dân trong thời gian qua.
