Văn Ký là một trong những cây đại thụ của nền âm nhạc Việt Nam với dòng nhạc đỏ và trữ tình. Ông sinh năm 1928 tại Nam Định trong một gia đình có truyền thống Nho học.
Văn Ký tham gia Cách mạng từ lúc 15 tuổi. Năm 1946, ông viết ca khúc đầu tay Trăng xưa. Sau đó ông được cử đi học lớp âm nhạc Liên khu 4 tại Nghệ An. Sau khi học tập, ông được điều về hoạt động văn nghệ tại Bình Trị Thiên sau đó viết ca khúc Bình Trị Thiên quật khởi được giải thưởng của Hội văn nghệ Liên khu 4. Từ 1950 đến 1954, ông làm trưởng đoàn Văn công Liên khu 4. Cũng tại đây, Văn Ký giành giải thưởng lớn với 2 nhạc cảnh Dân công lên đường và Lúa thoái tô. Từ năm 1955 đến 1957, ông tham gia ban nhạc Hội Văn nghệ Việt Nam. Năm 1957, ông trở thành hội viên sáng lập và sau đó là Ủy viên ban chấp hành Hội Nhạc sĩ Việt Nam và Ủy viên thường vụ của hội từ năm 1963 (khóa 1 và 2). Ông đã dự nhiều lớp học do chuyên gia nước ngoài hướng dẫn và sau đó được đi thực tập tại Liên Xô.
Nhạc sĩ Văn Ký (1928 - 2020)
Từ năm 1955 đến nay, nhạc sĩ Văn Ký hoạt động âm nhạc tại Hà Nội. Nhiều ca khúc đậm chất trữ tình, trong sáng được ra đời, công chúng yêu thích như: Tây Nguyên bất khuất, Cô giáo Tày cầm đàn lên đỉnh núi, Nha Trang mùa thu lại về, Trời Hà Nội xanh, Hà Nội mùa xuân, Bài ca hy vọng. Đặc biệt, Bài ca hy vọng là tác phẩm để đời của nhạc sĩ Văn Ký, ra đời năm 1959 được rất nhiều ca sĩ các thế hệ thể hiện thành công như Khánh Vân, Mỹ Bình, Trung Kiên, Lê Dung, Hồng Nhung, Lan Anh, Rơ Chăm Phiang, Khánh Linh ...
Công chúng cũng dễ dàng nhận thấy, nhiều ca khúc của nhạc sĩ Văn Ký gắn với những địa danh, vùng miền như Nha Trang mùa thu lại về, Nhớ Nha Trang, Nam Định yêu thương, Vũng Tàu bến vui, Nhớ Đồng Nai, Tôi yêu Ban Mê, Nụ cười Sài Gòn, Kỷ niệm An Khê, Gia Lai thân yêu, Chuyện tình Mũi Né... Ông cũng đã xuất bản 3 đĩa nhạc Gửi về đất mẹ, Bầu trời tuổi thơ, Tiếng đàn người thiếu phụ gồm các ca khúc phổ thơ.
Trong quãng đời âm nhạc, Văn Ký đã viết khoảng 400 nhạc phẩm gồm nhiều thể loại: ca kịch, nhạc múa, giao hưởng... Các ca kịch của Văn Ký nổi bật có Nhật ký sông Thương, Đảo xa; nhạc phim Cô gái công trường, Trên vĩ tuyến 17… Đáng chú ý, năm 1989, tổ khúc kịch múa K'Nhi gồm 7 chương viết cho dàn nhạc giao hưởng của nhạc sĩ Văn Ký từng được biểu diễn nhiều lần ở Liên Xô và Đông Đức.
Với những đóng góp cho sự nghiệp văn hóa nghệ thuật nước nhà, nhạc sĩ Văn Ký được nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001 với chùm tác phẩm: Trời Hà Nội xanh, Bài ca hy vọng, Tây Nguyên bất khuất, Cô giáo Tày cầm đàn lên đỉnh núi, Nha Trang mùa thu lại về.
