Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) sửa đổi năm 2024 đã đặt ra những định hướng quan trọng nhằm củng cố và nâng cao chất lượng y tế cơ sở, hướng tới mục tiêu chăm sóc sức khỏe toàn diện, công bằng, và bền vững.
Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực xây dựng một hệ thống y tế bền vững và công bằng, việc nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cơ sở đóng vai trò then chốt.
Tăng cường năng lực của y tế cơ sở góp phần đảm bảo công bằng trong khám chữa bệnh.
Y tế cơ sở, bao gồm các trạm y tế xã, phòng khám đa khoa khu vực và các cơ sở y tế tuyến huyện, là điểm người dân thường nghĩ tới khi gặp vấn đề sức khỏe. Tuy nhiên, nhiều năm qua, y tế cơ sở vẫn đối mặt với những thách thức như thiếu hụt nguồn lực, cơ sở vật chất lạc hậu và sự quá tải tại các bệnh viện tuyến trên.
Sự ra đời của Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) sửa đổi năm 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 được kỳ vọng sẽ tạo ra những bước đột phá trong việc cải thiện chất lượng dịch vụ y tế cơ sở, đảm bảo quyền tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao cho mọi người dân, đặc biệt là những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.
Luật BHYT sửa đổi năm 2024: Động lực cho y tế cơ sở
Luật BHYT sửa đổi, bổ sung năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đã mang đến nhiều thay đổi mang tính cách mạng nhằm tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ y tế và giảm gánh nặng tài chính cho người dân. Một trong những điểm nổi bật là việc mở rộng phạm vi quyền lợi BHYT, cho phép người tham gia BHYT được khám chữa bệnh tại bất kỳ cơ sở y tế cấp ban đầu hoặc cấp cơ bản trên toàn quốc mà không bị ràng buộc bởi địa giới hành chính. Điều này giúp người dân, đặc biệt là những người thường xuyên di chuyển như học sinh, sinh viên, người lao động, dễ dàng tiếp cận dịch vụ y tế mà không cần phải quay về nơi đăng ký ban đầu.
Ngoài ra, Luật BHYT sửa đổi năm 2024 bổ sung các đối tượng tham gia BHYT bắt buộc do ngân sách nhà nước đóng hoặc hỗ trợ đóng, bao gồm nhân viên y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản, người từ 75 tuổi trở lên hưởng trợ cấp tuất hàng tháng, và những người từ 70 đến dưới 75 tuổi thuộc hộ cận nghèo. Những quy định này không chỉ đảm bảo tính công bằng trong tiếp cận y tế mà còn khuyến khích sự tham gia của các đối tượng ở vùng sâu, vùng xa, từ đó nâng cao năng lực y tế cơ sở.
Một điểm đáng chú ý khác là việc mở rộng các dịch vụ được BHYT chi trả, bao gồm khám chữa bệnh từ xa, hỗ trợ từ xa, và chi phí vận chuyển trong trường hợp chuyển tuyến cấp cứu hoặc điều trị nội trú. Điều này đặc biệt quan trọng với các khu vực nông thôn, miền núi, nơi cơ sở y tế còn hạn chế, giúp người dân được tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng mà không cần di chuyển xa.
Luật BHYT sửa đổi cũng đưa ra các quy định nhằm tăng cường năng lực quản lý và sử dụng Quỹ BHYT một cách hiệu quả. Tỷ lệ chi cho khám chữa bệnh được tăng lên 91%, trong khi chi phí quản lý quỹ giảm từ 5% xuống 4%, đảm bảo nguồn lực tài chính tập trung vào việc cung cấp dịch vụ y tế. Những thay đổi này không chỉ giảm tỷ lệ chi trả trực tiếp từ tiền túi của người dân mà còn tạo điều kiện để các cơ sở y tế cơ sở đầu tư vào trang thiết bị, nhân lực và nâng cao chất lượng dịch vụ.
Khám chữa bệnh cho người dân vùng sâu vùng xa.
Thách thức và giải pháp trong nâng cao chất lượng y tế cơ sở
Mặc dù các chính sách mới mang lại nhiều cơ hội, nhưng việc triển khai vẫn đối mặt với không ít thách thức.
Phát biểu tại cuộc họp về dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị do Phó Thủ tướng Lê Thành Long chủ trì mới đây tại trụ sở Chính phủ, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, biến đổi khí hậu và những thay đổi sâu sắc về mô hình bệnh tật – công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân đang đối mặt với những thách thức chưa từng có. Đó là gánh nặng kép của bệnh tật, sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm, tình trạng già hóa dân số, và những yêu cầu ngày càng cao của người dân về chất lượng dịch vụ y tế. Những "điểm nghẽn", "nút thắt" về thể chế, cơ chế tài chính, nguồn nhân lực, năng lực y tế cơ sở, tự chủ cung ứng thuốc và trang thiết bị y tế... vẫn đang là những rào cản lớn. Thực tiễn đòi hỏi chúng ta phải có những tư duy mới, cách làm mới và những giải pháp mang tính đột phá.
Để thực hiện được điều này, trong Dự thảo Nghị quyết mà Bộ Y tế đang xây dựng có mục tiêu cụ thể như trong 5 năm 2025 -2030, mỗi năm tăng cường ít nhất 1.000 bác sĩ về làm việc có thời hạn tại y tế cơ sở. Tỷ lệ chi trực tiếp từ tiền túi của hộ gia đình cho chăm sóc y tế giảm còn 30%. Từ năm 2026, mỗi người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc theo yêu cầu chuyên môn miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần; được lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý sức khỏe theo vòng đời.
Xác định tầm nhìn đến năm 2025 là các chỉ số sức khỏe của người dân, chỉ số bao phủ dịch vụ y tế thiết yếu tương đương các nước phát triển, người dân có tuổi thọ trung bình đạt trên 80 tuổi, trong đó số năm sống khỏe tăng lên, tầm vóc, thể lực, chiều cao trung bình của thanh niên tương đương các nước có cùng mức phát triển.
GS.TS. Nguyễn Văn Đệ, Chủ tịch Hiệp hội Bệnh viện tư nhân Việt Nam cho rằng, cần thúc đẩy mạnh mẽ sự tham gia của kinh tế tư nhân vào lĩnh vực y tế. "Cần có các chính sách đột phá để doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào y tế vùng sâu, vùng xa".
Trong khi đó, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí cho rằng, cần tập trung xây dựng các trung tâm y tế chuyên sâu, đào tạo bác sĩ nội trú theo hướng đào tạo tinh hoa, chất lượng đặc biệt cao, tạo điều kiện để y tế tư nhân tham gia vào dịch vụ công.
Tóm lại, sự ra đời của Luật BHYT sửa đổi năm 2024 và những nỗ lực của ngành y tế đã và đang thúc đẩy sự công bằng và bền vững trong hệ thống y tế. Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, cơ sở y tế và cộng đồng. Với sự đầu tư đúng mức vào nhân lực, cơ sở vật chất và công nghệ, y tế cơ sở sẽ trở thành nền tảng vững chắc, đảm bảo mọi người dân đều được tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao, bất kể vị trí địa lý hay điều kiện kinh tế.