Tại buổi giới thiệu Dự thảo Luật Nhà giáo vừa được Bộ GD&ĐT tổ chức mới đây, Bộ GD&ĐT cho biết, trong năm 2023, Bộ đã tổ chức hơn 100 cuộc họp chuyên môn, hội thảo xin ý kiến chuyên gia trong và ngoài ngành với các quy mô khác nhau. Bộ tổ chức khảo sát, lấy ý kiến của 547.786 nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục các cấp học mầm non, phổ thông, đại học và giáo dục nghề nghiệp để phân tích, đánh giá, phục vụ hoàn thiện các chính sách trong dự thảo Luật Nhà giáo.
Chứng chỉ hành nghề có giá trị sử dụng toàn quốc
Ông Vũ Minh Đức - Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT) cho biết, một trong những quy định được nêu trong dự thảo Luật Nhà giáo là quy định Chứng chỉ hành nghề đối với nhà giáo. Chứng chỉ hành nghề đối với nhà giáo là văn bản xác nhận tư cách nhà giáo do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp cho người đạt tiêu chuẩn chức danh nhà giáo theo quy định.
Ông Vũ Minh Đức - Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT).
Qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và kinh nghiệm của một số ngành, lĩnh vực, Ban soạn thảo Luật Nhà giáo đề xuất và dự kiến chứng chỉ hành nghề cơ bản sẽ có tác động tích cực đối với nhà giáo và cơ sở giáo dục.
"Chứng chỉ hành nghề tạo thuận lợi cho nhà giáo nếu có những thay đổi nơi hoạt động nghề nghiệp. Chứng chỉ hành nghề có giá trị sử dụng toàn quốc nên dù nhà giáo dạy học ở đâu cũng không cần phải thực hiện lại chế độ tập sự; giảm được thủ tục cho nhà giáo khi thuyên chuyển và ký hợp đồng làm việc không thời hạn, hợp đồng có thời hạn, thỉnh giảng hoặc dạy liên trường; khi nhà giáo thuyên chuyển từ cơ sở giáo dục công lập sang cơ sở giáo dục ngoài công lập hoặc ngược lại; khi nhà giáo đã nghỉ hưu nhưng vẫn tham gia giảng dạy theo nhu cầu của cơ sở giáo dục", ông Vũ Minh Đức phân tích.
Chứng chỉ hành nghề có giá trị đảm bảo đồng đều về chất lượng dạy học và giáo dục giữa các cơ sở giáo dục và dự kiến sẽ điều chỉnh bỏ quy định về chứng chỉ bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp nhà giáo hiện nay; bảo đảm nhiều yêu cầu của hội nhập quốc tế, giúp việc trao đổi nhà giáo giữa các nước được thuận tiện, nhất là việc kiểm soát chất lượng của những người nước ngoài vào hoạt động giáo dục tại Việt Nam.
Theo ông Vũ Minh Đức, để không gây xáo trộn khi áp dụng quy định về chứng chỉ hành nghề, dự thảo Luật Nhà giáo đã tính toán phương án chuyển tiếp thuận lợi cho 1,6 triệu nhà giáo đã được tuyển dụng vào ngành trước khi Luật có hiệu lực sẽ được cấp chứng chỉ hành nghề mà không cần đánh giá sát hạch. Những nhà giáo đã nghỉ hưu nếu có nguyện vọng cũng được cấp chứng chỉ hành nghề để ghi nhận sự cống hiến cho sự nghiệp giáo dục hoặc sử dụng để tiếp tục hoạt động nghề nghiệp.
Đối với những giáo viên tuyển mới sau khi luật có hiệu lực thi hành sẽ phải trải qua một kỳ sát hạch để cấp chứng chỉ hành nghề.
3 yếu tố, 2 nguồn để trở thành nhà giáo
Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục cho biết: "Để trở thành giáo viên có hai nguồn bao gồm: sinh viên tốt nghiệp các trường sư phạm và người tốt nghiệp ngành khác, đạt trình độ theo quy định và chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm. Tất cả những đối tượng này đều phải thực hiện việc thực tập trong thời gian 1 năm, sau đó sẽ được đánh giá hoàn thành, được cơ quan tuyển dụng cho tuyển dụng.
Còn để trở thành nhà giáo cần có 3 yếu tố: Kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, kỹ năng giảng dạy. Có những đối tượng có đủ bằng cấp chuyên môn, chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm nhưng kỹ năng giảng dạy không tốt. Chính vì vậy, kể cả người tốt nghiệp sư phạm hoặc những người chưa tốt nghiệp sư phạm, trước khi hành nghề, cần có quá trình đào tạo, tạm gọi là "đào tạo nghề".
Trong cấu trúc mô-đun đào tạo nghề sẽ có những mô-đun đã được giảng dạy trong các trường đại học sư phạm. Với những sinh viên tốt nghiệp trường sư phạm khi tham gia các khóa đào tạo này sẽ không phải học lại những nội dung trùng lặp nên sẽ được rút ngắn thời gian đào tạo để sớm được cấp chứng chỉ hành nghề.
Một tiết học của học sinh THCS quận Ba Đình (Hà Nội). Ảnh minh hoạ.
Cục trưởng Cục Nhà giáo nêu thực tế: có những đối tượng không công tác trong các cơ sở giáo dục, chỉ dạy học online cũng có nhu cầu được cấp giấy phép. Trong quá trình soạn thảo, ban soạn thảo đã đề cập đến, tuy nhiên những đối tượng này hoạt động nhanh và phức tạp, đặc biệt là những người đào tạo trực tuyến. Vì thế, ban soạn thảo sẽ có đề xuất thí điểm thực hiện quản lý một số đối tượng này, trên cơ sở đó sẽ tiếp tục chỉnh sửa, bổ sung.
Liên quan đến việc liệu có phải tất cả giáo viên sẽ cần cấp chứng chỉ hành nghề, Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục cho hay, nhà giáo công lập và ngoài công lập là nhóm đối tượng đương nhiên được cấp chứng chỉ này mà không cần sát hạch.
"Như vậy, chứng chỉ hành nghề này sẽ giúp nâng cao vị thế, vai trò của nhà giáo, nhằm phân biệt những người đủ tư cách dạy học với người không đủ tiêu chuẩn để dạy học nhưng tự xưng là nhà giáo trên mạng xã hội", ông Đức cho biết.
Theo Bộ GD&ĐT, việc đề xuất xây dựng Luật Nhà giáo là nhiệm vụ trọng tâm của toàn ngành trong giai đoạn từ 2021-2025. Vì vậy, việc chuẩn bị đề xuất xây dựng luật đã được chuẩn bị nghiêm túc, kỹ lưỡng, tạo cơ sở bước đầu quan trọng để xây dựng Luật.
Bộ cũng xác định đây là cơ hội để tiếp tục có cơ sở pháp lý cho việc phát triển đội ngũ nhà giáo nhưng đồng thời cũng là một thách thức đối với ngành. Luật Nhà giáo cần có đủ yếu tố mới, mạnh mẽ không phải chỉ quản lý nhà giáo mà là phát triển nhà giáo - một trong 3 mục tiêu đột phá chiến lược để phát triển đất nước.
