Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng như nhiều chuyên gia y tế, chính sách, các Đại biểu Quốc hội đã nhấn mạnh những tác hại, gánh nặng do thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng gây ra với sức khỏe người sử dụng, cũng như tăng thêm gánh nặng tài chính chi cho điều trị bệnh tật do các sản phẩm này gây ra.
Cùng đó, Bộ Y tế đã nhiều lần nhất quán quan điểm cần phải CẤM chứ không QUẢN thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Vậy đâu là lý do WHO, Bộ Y tế và các chuyên gia y tế, chính sách cũng như các Đại biểu Quốc hội lại nêu quan điểm phải CẤM chứ không QUẢN thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng?
Báo Sức khỏe và Đời sống tổ chức tuyến bài "Vì sao cần phải CẤM chứ không QUẢN thuốc lá điện tử, nung nóng?"
Bài 1: Hệ lụy nghiêm trọng của thuốc lá điện tử, nung nóng: Nhìn từ bệnh viện
Bài 2: Hiểm họa khôn lường khi ma túy 'núp' trong thuốc lá điện tử
Tình trạng mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử pha trộn ma túy diễn biến phức tạp
Lần đầu tiên phiên giải trình trách nhiệm quản lý nhà nước về phòng chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã được diễn ra, thông tin tại phiên giải trình do Uỷ ban Xã hội và Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội đã tổ chức cho hay: Thuốc lá điện tử đang xâm nhập và được sử dụng ngày càng nhiều và gia tăng ở nước ta, nhất là trong thanh niên, thiếu niên, lứa tuổi học sinh. Thậm chí, có những lo ngại đối với thanh niên, thiếu niên khi thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có xu hướng đang dần thay thế cho thuốc lá truyền thống.
Tang vật thu giữ của cơ quan công an cho kết quả giám định là thuốc lá điện tử đều có ma túy loại ADB – BUTINACA. Ảnh: Tư liệu
Bên cạnh đó, tình hình nhập lậu thuốc lá, buôn bán, vận chuyển, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trên thị trường, qua không gian mạng ngày càng tăng về quy mô và mức độ nghiêm trọng, đặc biệt là tình trạng mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử, pha trộn ma túy (cần sa, ma túy tổng hợp) đang diễn biến phức tạp và gia tăng rất nhanh.
Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa - Giáo dục Đỗ Chí Nghĩa khi nhận định, nhiều trường hợp thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chính là những loại ma túy trá hình.
Thực tế, thời gian qua, lực lượng Công an đã phát hiện nhiều bài quảng cáo, rao bán thuốc lá điện tử, thuốc lá điếu có chứa ma túy trên các trang mạng xã hội, bắt giữ nhiều vụ việc đối tượng mua bán thuốc lá điện tử có chứa chất ma túy.
Các chuyên gia nhấn mạnh: Nếu không được ngăn chặn kịp thời, do khả năng gây nghiện cao và lan nhanh trong cộng đồng sẽ tạo ra một thế hệ mới nghiện nicotine và các chất gây nghiện khác như ma túy.
Co giật, bất tỉnh, rối loạn tri thức vì ngộ độc thuốc lá điện tử có ma túy 'núp bóng'
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết tại Trung tâm thường xuyên tiếp nhận các trường hợp ngộ độc thuốc lá điện tử vào điều trị, trong đó rất nhiều trường hợp là học sinh, thanh thiếu niên phải cấp cứu do ngộ độc chất ma túy trộn trong thuốc lá điện tử.
Cách đây không lâu, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận 2 bệnh nhân trẻ (23 tuổi và 29 tuổi) đều ở Hà Nội, bị ngộ độc nặng sau khi sử dụng thuốc lá điện tử.
Hình ảnh não 1 bệnh nhân 17 tuổi có tổn thương sau hút thuốc lá điện tử (Ảnh: BSCC).
Cụ thể, bệnh nhân 23 tuổi tại Thường Tín, Hà Nội có tiền sử hút thuốc lá điện tử 2 năm nay. Theo lời kể của người nhà, sau vài tiếng dùng thuốc lá điện tử được cho thêm hương liệu mới do người giao hàng giới thiệu, bệnh nhân lên cơn co giật, sùi bọt mép.
Bệnh nhân được đưa đi cấp cứu ở bệnh viện tuyến trước nhưng không đỡ, sau đó được chuyển đến Trung tâm Chống độc. Xét nghiệm mẫu thuốc lá điện tử mà gia đình bệnh nhân cung cấp, phát hiện chất ma túy cần sa tổng hợp là ADB-Butinaca - một loại ma túy thế hệ mới.
Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân L.H.H (29 tuổi, Đông Anh, Hà Nội) vào viện vì co cứng chân tay, rối loạn vận động. Bệnh nhân cũng sử dụng thuốc lá và thuốc lá điện tử nhiều năm nay. Thời gian gần đây, bệnh nhân có biểu hiện rối loạn vận động, run, vã mồ hôi, không điều khiển được động tác.
Theo TS Nguyên, phần lớn người dân và thanh thiếu niên quan niệm thuốc lá điện tử rất đơn giản, không có nicotine gây nghiện. Điều này hoàn toàn sai lầm. Trong thuốc lá điện tử có 3 nhóm nguy cơ gây hại cho sức khỏe là nicotine, hương liệu nhân tạo và ma túy.
Với thành phần chứa nicotine, thuốc lá điện tử có khả năng gây nghiện và độc hại không kém thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, một yếu tố khiến thuốc lá điện tử nguy hiểm hơn là người dùng có thể tự phối trộn nhiều chất khác nhau, thậm chí là ma túy.
"Sự tự phối trộn này làm tăng nguy cơ ngộ độc và các biến chứng nguy hiểm cho người sử dụng" - TS Nguyên nói.
Theo đó, một khảo sát của Trung tâm Chống độc nghiên cứu đối với mẫu thuốc lá điện tử được 120 bệnh nhân sử dụng cho thấy, trong các mẫu này có 16 mẫu dương tính với ma túy (chiếm tỉ lệ 13,3%). Kết quả xét nghiệm độc chất trong một số bệnh phẩm gửi Viện pháp y, đã phát hiện các chất ma túy với thành phần gồm: ADB-Butinaca, MDMD-butinaca; ADB-4en-pinaca; MDMB-4en-pinaca; EDMB-4en-pinaca; THC; PB-22.
Nhiều nguy hại khi giới trẻ sử dụng thuốc lá điện tử, nung nóng tăng
Theo một báo cáo của Bộ Y tế cho biết điều tra tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành tại 34 tỉnh, thành phố năm 2020 cho thấy tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở người trưởng thành (15 tuổi trở lên) tăng 18 lần (từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020), trong đó tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao nhất tập trung ở nhóm tuổi 15-24 với tỉ lệ là 7,3% sau đó là các nhóm tuổi 25 - 44 tuổi (3,2%), 45 - 64 tuổi (1,4%).
Ở thanh thiếu niên, theo kết quả tổng hợp từ các cuộc điều tra của WHO (GSHS 2019), Bộ Y tế (GYTS 2022), và kết quả sơ bộ nghiên cứu Thực trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong học sinh tại 11 tỉnh, thành phố năm 2023 cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Đây là con số đáng lo ngại.
Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022, lên 8% năm 2023;
Ở nữ giới tuổi 11-18, cũng theo kết quả sơ bộ của điều tra tại 11 tỉnh năm 2023 thì tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 4.3%;
"Hít hơi thuốc lá điện tử là cách thức đưa các hóa chất độc hại vào cơ thể với mức độ hấp thu nhiều nhất, nhanh nhất. Điều này đi ngược lại nhu cầu hít thở an toàn của con người mà tất cả chúng ta đang cố gắng bảo vệ với các tiêu chuẩn nghiêm ngặt, đó là không khí trong lành, các hương thơm tự nhiên và thuốc chữa bệnh…"- chuyên gia chống độc phân tích.
Bộ Y tế cũng thông tin, tại Việt Nam mỗi năm có ít nhất là 40.000 người tử vong vì các bệnh liên quan thuốc lá, trong đó đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi là những nguyên nhân chính.
Tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, nung nóng nhất là trong học sinh, sinh viên đang gia tăng...
Tại một hội nghị chia sẻ thông tin với báo chí mới đây về vấn đề này, TS.BS Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) lo ngại, tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, nhất là trong học sinh, sinh viên đang gia tăng. Do đó, khi ma túy được đưa vào thuốc lá điện tử sẽ ảnh hưởng lớn đến giới trẻ. Thậm chí, các chất ma túy sẽ "nhập nhèm" ẩn chứa trong các hương liệu, dung dịch, nicotine của thuốc lá điện tử, không thể kiểm soát được.
"Chúng ta sẽ không thể kiểm soát được ma túy ở trẻ em nếu chúng ta mở đường cho thuốc lá điện tử. Ngành công nghiệp thuốc lá đang nhắm tới giới trẻ là khách hàng tiềm năng, lâu dài của họ. Nếu chúng ta không nhanh mà chậm trễ trong việc cấm, chỉ cần chờ đến khi ra Luật thì e rằng khi đó con em mình đã sử dụng thuốc lá điện tử"- ông Khoa nói và cho rằng, cuộc chiến với thuốc lá mới là cuộc chiến cam go.
Tại phiên giải trình trách nhiệm quản lý nhà nước về phòng chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng mới đây, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là nguy cơ cho thế hệ tương lai của đất nước.
Trong khi đó, các nhà sản xuất đã và đang sử dụng nhiều cách thức khác nhau để thu hút thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng thông qua hương vị hấp dẫn, thiết kế sản phẩm bắt mắt, thời trang, theo xu hướng công nghệ, bán hàng qua mạng, tài trợ cho người nổi tiếng...
Tổ chức Y tế Thế giới cũng khuyến cáo, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy, thuốc lá điện tử cũng gây nguy hại đối với sức khỏe cộng đồng tương tự thuốc lá thông thường. Trong thuốc lá điện tử chứa nicotine là chất gây nghiện, vì thế trẻ vị thành niên khi sử dụng có thể vật vã, khó chịu.
Bộ Y tế cũng dẫn thông tin của Tổ chức Y tế thế giới cho biết, phơi nhiễm nicotine tác động bất lợi cho sức khỏe bà mẹ và bào thai trong thời kì thai nghén, gây ra đẻ non, thai chết lưu, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, gây hậu quả nghiêm trọng kéo dài đối với sự phát triển não bộ bào thai, trẻ em và vị thành niên. Việc nghiện nicotine ở thanh thiếu niên dẫn đến rối loạn nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập và rối loạn tâm thần.
Mặt khác, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cũng làm tăng nguy cơ dẫn tới sử dụng thuốc lá điếu ở người trẻ. Nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên và người trẻ chưa bao giờ hút thuốc lá nhưng khi sử dụng thuốc lá điện tử thì có nguy cơ bắt đầu hút thuốc lá điếu cao hơn 3,5 lần so với với những người chưa từng sử dụng thuốc lá điện tử.
Bộ Y tế đã nhiều lần khẳng định nhất quán chính sách của Bộ Y tế là bảo vệ sức khỏe người dân là trên hết, phải bảo vệ thế hệ tương lai và ngăn ngừa thế hệ trẻ sử dụng các sản phẩm thuốc lá.
Với những tác hại rõ ràng và của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng thì phải cấm, không thể 'quản'...
Mời bạn đón đọc các bài tiếp theo của tuyến bài "Vì sao cần phải CẤM chứ không QUẢN thuốc lá điện tử, nung nóng?" trên Sức khỏe và Đời sống.
