Nobel y học được trao cho các nhân vật đã khám phá những nguyên tắc chính yếu trong cơ chế hoạt động của hệ thống miễn dịch bẩm sinh, khám phá về tế bào hình cây và vai trò của nó trong sự miễn dịch thích nghi. Các nghiên cứu của ba nhà khoa học về hệ thống miễn dịch được Ủy ban trao giải mô tả là mở ra viễn cảnh mới về chữa trị bệnh ung thư và các bệnh dịch khác. Vậy hệ thống miễn dịch bẩm sinh là gì?
 |
Đặc điểm của miễn dịch bẩm sinh
Miễn dịch bẩm sinh không chỉ cung cấp khả năng đề kháng ở giai đoạn sớm mà còn định hướng cho hệ thống miễn dịch thích ứng đáp ứng lại các vi sinh vật khác nhau bằng những cách khác nhau sao cho có thể chống lại các vi sinh vật đó một cách hiệu quả nhất.
Đặc điểm chung của các cơ chế miễn dịch bẩm sinh là chúng nhận diện và đáp ứng lại các vi sinh vật mà không phản ứng chống lại các chất không phải của vi sinh vật. Miễn dịch bẩm sinh có tác dụng ngay khi vi sinh vật xâm nhập vào các mô của cơ thể, không cần có sự tiếp xúc trước với vi sinh vật.
Các thành phần của miễn dịch bẩm sinh nhận diện các cấu trúc giống nhau giữa các vi sinh vật khác nhau mà cấu trúc đó không hề có trên các tế bào của cơ thể sinh vật chủ.
Các thụ thể của hệ thống miễn dịch bẩm sinh thường được mã hoá ở dòng mầm (germline) và không được tạo bởi sự tái tổ hợp thân của các gen. Các thụ thể nhận diện kiểu mẫu được mã hoá ở dòng mầm này đã tiến hoá như một dạng chọn lọc tự nhiên để bảo vệ chống lại các vi sinh vật có tiềm năng gây nguy hiểm.
Các thành phần của hệ thống miễn dịch bẩm sinh đã được tiến hoá để nhận diện các cấu trúc của vi sinh vật mà các cấu trúc này thường có vai trò sống còn cho sự tồn tại và khả năng lây nhiễm của vi sinh vật.
Hệ thống miễn dịch bẩm sinh không phản ứng chống lại cơ thể. Sự không phản ứng chống lại các tế bào và phân tử của cơ thể phần nào có thể do tính đặc hiệu trong di truyền của miễn dịch bẩm sinh đối với các cấu trúc của vi sinh vật và phần nào có thể do các tế bào của động vật có vú có các phân tử điều hoà trên bề mặt của chúng ngăn không cho các phản ứng miễn dịch bẩm sinh tấn công chúng.
 |
Các cơ chế miễn dịch tự nhiên
Các cơ chế cơ học và hoá học
Ba vị trí tiếp xúc giữa cơ thể và môi trường bên ngoài là da, đường tiêu hoá và đường hô hấp. Cả ba cửa ngõ này đều được che phủ bởi các biểu mô nối liền với nhau có tác dụng như những hàng rào sinh lý ngăn cản không cho vi sinh vật xâm nhập.
Các tế bào biểu mô còn tạo ra các chất kháng sinh có bản chất là các peptide có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn. Bên cạnh đó độ toan của dịch dạ dày giúp hạn chế và tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn xâm nhập theo đường tiêu hoá.
Ngoài ra biểu mô còn có một loại tế bào lympho trong biểu mô (intraepithelial lymphocyte). Các tế bào lympho trong biểu mô được coi như người gác cổng ngăn không cho các tác nhân nhiễm trùng xâm nhập qua các biểu mô.
Các cơ chế tế bào
Hai loại tế bào làm nhiệm vụ thực bào trong máu là các bạch cầu trung tính và các tế bào mono. Đây chính là các tế bào máu được điều động đến các vị trí có nhiễm trùng để nhận diện rồi “nuốt” và phân hủy các vi sinh vật đó.
Các tế bào giết tự nhiên (tế bào NK): Các tế bào NK nhận diện các tế bào của cơ thể đã bị biến đổi do nhiễm vi sinh vật hoặc do chuyển dạng thành tế bào ung thư. Các tế bào bất thường bị tiêu diệt nhờ đó các khối u ác tính không thể hình thành.
Các cơ chế thể dịch
Hệ thống bổ thể là một tập hợp các protein gắn trên các màng và protein lưu hành trong hệ thống tuần hoàn có vai trò quan trọng trong đề kháng chống vi sinh vật. Nó có khả năng bắt giữ, phá hủy, tiêu diệt vi sinh vật hoặc có khả năng hấp dẫn hoá học làm các tế bào bạch cầu trung tính và các tế bào mono di chuyển tới, thúc đẩy phản ứng viêm tại nơi diễn ra hoạt hoá bổ thể.
Các cytokine của miễn dịch bẩm sinh:Khi có các vi sinh vật xâm nhập, các đại thực bào và các tế bào khác đáp ứng lại bằng cách chế tiết ra các protein được gọi là các cytokine có tác dụng tham gia vào rất nhiều tương tác giữa các tế bào với nhau trong đáp ứng miễn dịch tự nhiên. Các cytokine là các protein hoà tan tham gia vào các phản ứng miễn dịch và phản ứng viêm. Các cytokine đóng vai trò truyền tin qua lại giữa các bạch cầu với nhau và giữa các bạch cầu với các tế bào khác.
|
|