" Ơ chị em ơi, ra mó lấy nước về đổ vào ruộng cho cây lúa tốt tươi đi thôi...”, bà góa dẫn đoàn tế lễ đi đến từng nhà trong bản gọi chị em phụ nữ đi lấy nước. Theo tục lệ, dịp cuối xuân chớm hạ, đồng bào dân tộc Thái trong bản Nà Bó - xã Mường Sang - huyện Mộc Châu - Sơn La lại cùng nhau tổ chức Lễ cầu mưa mong cho những ngày nắng hạn kết thúc, nước trong nguồn chảy về, bà con có một năm mùa màng bội thu, ấm no sung túc.
-de19b.jpg "Cầu mưa ngày nắng hạn 1") Thầy cúng bắt đầu thực hiện nghi lễ cầu mưa, đàn bà, phụ nữ đi vòng tròn xung quanh theo tiếng cồng chiêng, cùng giơ tay xin ông Then cho nước. Ông Then (một người đàn ông đóng vai ông Trời) thì ngồi khuất sau bàn lễ để nghe lời thỉnh cầu của người dân. |
Các cụ già trong bản kể lại, trước đây, Lễ cầu mưa do dòng họ Lường ở Nà Bó tổ chức, đây là dòng họ lớn, có uy tín trong bản. Ngay cả trong thời kỳ phong kiến, “phìa tạo” (quan chức) trong bản cũng phải chấp nhận cho dòng họ Lường làm Lễ cầu mưa. Trước đây, năm nào dân bản cũng làm Lễ cầu mưa, tuy nhiên, sau đó, chiến tranh, rồi điều kiện kinh tế không cho phép, Lễ cầu mưa bị ngưng lại một thời gian. Từ năm 2011, dân bản họp và thống nhất khôi phục hoạt động tín ngưỡng này, vừa để gìn giữ một lễ hội truyền thống có từ lâu đời, vừa giúp cho thanh niên trong bản hiểu được những giá trị văn hóa đặc sắc mà cha ông để lại.
-de19b.jpg "Cầu mưa ngày nắng hạn 2") Buổi chiều ngày hôm trước khi làm lễ, phụ nữ trong bản cùng nhau treo các đồ sính lễ lên cây nêu. Đồ lễ được treo lên rất đa dạng, mỗi đồ vật lại mang trong mình những ý nghĩa riêng để chứng minh cho ông trời thấy nỗi lòng của người dân. Cây nêu sau khi trang trí xong sẽ được dựng ở giữa sân. |
-de19b.jpg "Cầu mưa ngày nắng hạn 3") Rạng sáng hôm sau, cụ bà Lường Thị Chức (93 tuổi) dẫn mọi người ra mó nước thượng nguồn cách bản chừng 3km và làm lễ cúng Thổ thần, Thổ địa xin phép được gánh nước về. |
-de19b.jpg "Cầu mưa ngày nắng hạn 4") Lời cúng đơn giản, nôm na rằng lâu nay trời khô hạn, cây cối không có nước nên khô héo, vật nuôi ốm yếu, vạn vật không sinh sôi nảy nở được, nay chúng tôi xin phép Thổ thần, Thổ địa được tổ chức Lễ cầu mưa, mong các ngài giúp cho buổi lễ được suôn sẻ, trọn vẹn. |
-de19b.jpg "Cầu mưa ngày nắng hạn 5") Về đến bản, bà góa Lò Thị Tóm (55 tuổi) quẩy đôi gánh buộc những ống bương đựng nước đi tới từng nhà gọi chị em phụ nữ cùng ra mó lấy nước. Sở dĩ phải là bà góa bởi vì câu chuyện ban đầu xuất phát từ việc trời khô hạn, mọi người muốn làm lễ cầu mưa nhưng lại e ngại, sợ ông Trời nổi giận sẽ phạt. Khi đó, một bà góa đã tình nguyện đứng ra làm người hy sinh, cùng thầy mo đi cầu mưa, bà nói rằng nếu ông Trời phạt, bắt phải chết thì chỉ mong dân bản hãy làm lễ cúng cho bà hàng năm. |
Bài và ảnh: Hồng Linh