LTS: Sau khi kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 kết thúc, một thế hệ học sinh đã chính thức bước chân vào cánh cửa đại học, cũng là lúc một thế hệ khác bắt đầu hành trình chinh phục tri thức để chuẩn bị cho kỳ thi quan trọng của cuộc đời học sinh. Với chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018, kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2026 sẽ có nhiều thay đổi đáng chú ý.
Báo Sức khỏe và Đời sống thực hiện tuyến bài "Cẩm nang 2026: Vượt vũ môn thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển đại học" nhằm cung cấp cho phụ huynh và học sinh những phương pháp học tập hiệu quả, giảm áp lực, đặc biệt là cách học tốt 2 môn thi bắt buộc và lựa chọn 2 môn tự chọn phù hợp nhất với năng lực và định hướng nghề nghiệp.
Bài 1: Bí quyết chinh phục hai môn bắt buộc Toán và Ngữ văn thi tốt nghiệp THPT
Năm học 2025-2026 chính thức khởi động, mở ra một hành trình mới đầy thử thách nhưng cũng không kém phần thú vị cho các sĩ tử lớp 12. Với những thay đổi trong chương trình GDPT 2018, kỳ thi tốt nghiệp THPT 2026 chỉ còn hai môn thi bắt buộc là Toán và Ngữ văn. Đây không chỉ là "cánh cửa" đầu tiên mà mọi học sinh phải vượt qua, mà còn là nền tảng quan trọng để xây dựng kiến thức và tư duy cho các môn học khác.
Toán: Chắc nền tảng, luyện tư duy ứng dụng
Trao đổi với PV Báo Sức khỏe và Đời sống, thầy Nguyễn Quốc Hoàn, giáo viên Toán tại Trường THPT Nguyễn Gia Thiều (Hà Nội) chia sẻ: "Chương trình GDPT 2018 mang đến một cuộc cải cách toàn diện, thay đổi vai trò của người thầy. Chúng tôi không chỉ truyền thụ kiến thức một chiều mà trở thành người thiết kế trải nghiệm học tập, người đồng hành, khơi dậy sự tò mò và khát khao chinh phục tri thức ở học sinh. Thầy và trò cùng nhau biến Toán học từ những con số khô khan thành chiếc chìa khóa vạn năng để mở ra cánh cửa tương lai".
Một trong những yêu cầu cốt lõi của chương trình GDPT 2018 là tăng cường mạch toán ứng dụng, nhằm trả lời câu hỏi "học Toán để làm gì?". Thầy Hoàn ví von: "Toán học thuần túy là bộ rễ, còn toán ứng dụng là thân cây. Rễ có vững thì thân mới vươn cao mạnh mẽ giữa đời thực". Thay vì dàn trải, chương trình đã lược bỏ những kiến thức hàn lâm không phù hợp, tập trung nuôi dưỡng phần gốc cốt lõi, giúp học sinh có thêm thời gian để vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thiết thực.
Để học sinh không chỉ giải bài toán mà còn hiểu mục đích của việc học, thầy Hoàn áp dụng phương pháp học theo vòng tuần hoàn: bắt đầu bằng một bối cảnh thực tế (ví dụ: tối ưu lợi nhuận cho quán cà phê), sau đó mô hình hóa và dịch sang ngôn ngữ Toán học, tiếp đến dùng kiến thức để giải quyết mô hình và cuối cùng là diễn giải lời giải đó trong bối cảnh ban đầu.
Thí sinh trao đổi bài thi sau buổi thi tốt nghiệp THPT 2025.
Thầy Hoàn cũng khuyến khích học sinh bước ra khỏi vùng an toàn. "Một trận bóng đá dạy em về chiến thuật, một buổi tập văn nghệ nuôi dưỡng sự sáng tạo, một hoạt động tình nguyện nuôi dưỡng lòng trắc ẩn. Đó không phải là đánh đổi, mà là sự cộng hưởng để tạo nên một con người có tư duy sắc bén và một tâm hồn rộng mở." Thầy cũng nhắn nhủ: "Áp lực là một phần của sự trưởng thành, nhưng đừng để nó nhấn chìm các em. Hãy chia sẻ với thầy cô, bạn bè và gia đình".
Đối với bí quyết chinh phục kỳ thi, thầy Hoàn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đọc kỹ đề, phân tích bối cảnh để xác định từ khóa và yêu cầu của bài toán, tuyệt đối không đọc lướt. Học sinh cần tự xây dựng sơ đồ tư duy và hệ thống hóa kiến thức, tạo một "sổ tay lỗi sai" của riêng mình. Quan trọng nhất là cần luyện giải đề nghiêm túc trong thời gian quy định và xây dựng chiến thuật phân bổ thời gian rõ ràng: "Dễ trước, khó sau" để đảm bảo chắc chắn điểm số và tạo tâm lý vững vàng.
Thầy Hoàn khẳng định, điểm số là quan trọng nhưng không phải là đích đến cuối cùng. Tài sản vô giá mà các em mang theo suốt cuộc đời chính là năng lực tư duy sáng tạo và một trái tim nhân hậu. Đó mới là giá trị thật sự của việc học.
Ngữ văn: Đọc, cảm nhận và khai thác chiều sâu
Cô giáo Nguyễn Thị Thủy - Tổ Văn, Trường THSC&THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội) chia sẻ: "Theo định hướng của chương trình GDPT 2018, môn Ngữ văn không còn dừng lại ở việc 'đọc – chép – học thuộc' mà hướng tới phát triển năng lực cảm thụ, tư duy phản biện và khả năng diễn đạt của học sinh".
Để thoát khỏi lối mòn học văn mẫu, học sinh cần thay đổi cách tiếp cận tác phẩm theo thể loại. Với thơ, cần bám sát các đặc trưng về thể thơ, cách ngắt nhịp, gieo vần, giọng điệu, biện pháp tu từ để hiểu các hình ảnh, âm thanh và từ đó nắm bắt chủ đề. Với truyện, cần tìm hiểu các yếu tố như cốt truyện, nghệ thuật xây dựng nhân vật, ngôn ngữ. Còn với văn bản nghị luận, học sinh cần tập trung tìm ra luận điểm, luận cứ, lập luận của tác giả để đánh giá tính đúng đắn.
"Thực tế cho thấy, một bài văn có thể chưa thật trau chuốt về nghệ thuật nhưng nếu có góc nhìn riêng, lập luận rõ ràng, chân thành thì vẫn được đánh giá cao", cô Thủy nhấn mạnh. Bí quyết là hiểu chắc kiến thức nền tảng, rèn luyện kỹ năng đọc hiểu và mạnh dạn bày tỏ chính kiến của bản thân.
Cô Thủy cũng khuyên học sinh nên rèn luyện thói quen đọc sách. "Môn Ngữ văn không đơn thuần là đọc hiểu, viết văn mà còn giúp các em rèn luyện tư duy, hỗ trợ các kỹ năng nói, thuyết trình, thuyết phục, diễn đạt trong tương lai. Vì thế, việc thay đổi tư duy và cách học môn Ngữ văn là điều hết sức cần thiết".
Sau khi đã có nền tảng vững chắc với hai môn bắt buộc, hãy cùng tìm hiểu cách lựa chọn môn tự chọn để định hướng tương lai trong bài viết tiếp theo.
