Lần đầu tiên kể từ khi thành lập, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) sẽ được lãnh đạo bởi một chuyên gia thuộc các nền kinh tế đang trỗi dậy. Đó là ông Roberto Azevedo, Đại sứ của Brazil tại WTO. Ông sẽ nhậm chức Tổng Giám đốc WTO kể từ ngày 1/9/2013.
 WTO đang mất vai trò và có xu hướng tàn lụi. |
Theo nhà kinh tế André Sapir thuộc Trung tâm Tư vấn Bruegel, tại Bruxelles thì các nước thành viên của WTO ra những tuyên bố hùng hồn, ủng hộ chiến lược quan hệ kinh tế đa phương, nhưng trong thực tế hằng ngày họ lại nỗ lực thúc đẩy quan hệ song phương và khu vực. Ông nói: Đúng là động lực thúc đẩy tự do hóa thương mại thế giới hiện nay không phải là ở Geneve. Thế nhưng, WTO vẫn là nơi đưa ra các quy định điều chỉnh thương mại quốc tế.
Thách thức quan trọng nhất đối với tân lãnh đạo WTO là dung hòa được hai quan niệm về tự do trao đổi mậu dịch. Một trong những hiệp định song phương quan trọng nhất là thỏa thuận tự do trao đổi mậu dịch Mỹ - Eu sẽ được thực hiện trong vòng 2 năm tới. Kinh tế Mỹ và châu Âu gộp lại chiếm tới một nửa tổng giá trị nền kinh tế thế giới và một phần ba trao đổi thương mại toàn cầu. Theo một số đánh giá thì thỏa thuận tự do thương mại Mỹ - Âu vào năm 2027 sẽ giúp châu Âu tăng trưởng thêm 0,5% và tổng sản phẩm quốc nội Hoa Kỳ tăng thêm 0,4%.
Cũng nhờ có thỏa thuận này, mỗi năm, nền kinh tế châu Âu sẽ tăng 86 tỷ euro và Hoa Kỳ là 65 tỷ euro. Đây sẽ là một khu vực tự do trao đổi mậu dịch cực kỳ lớn. Theo một số chuyên gia, nếu thỏa thuận Mỹ - Âu được triển khai thì WTO sẽ trở nên vô ích.
|
WTO có nhiệm vụ tiến hành các cuộc thương lượng mở cửa thị trường thương mại và xóa bỏ các hàng rào thuế quan, thúc đẩy tự do trao đổi thương mại, chống lại chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, các mức thuế quan và luật lệ được coi là thái quá, tạo đà tăng trưởng cho nền kinh tế thế giới. Mặt khác, WTO còn giúp đỡ các nước thành viên giải quyết các kiện tụng thương mại, hỗ trợ xuất - nhập khẩu cũng như hoạt động của các nhà sản xuất. Thất bại của vòng đàm phán Doha về tự do trao đổi mậu dịch, đầu tư, hỗ trợ các nước nghèo nhất đã làm cho một số chuyên gia dự báo là WTO đang mất vai trò và có xu hướng tàn lụi. Khi nhìn lại các vòng đàm phán Doha, dưới sự chủ trì của WTO, người ta có thể đặt câu hỏi về thiện chí của một số quốc gia như Trung Quốc, Ấn Ðộ, Brazil, Hoa Kỳ trong việc giúp đỡ các nước nghèo. Khởi động trở lại các cuộc đàm phán Doha là một trong những nhiệm vụ khó khăn và cấp thiết nhất đối với tân Tổng Giám đốc. WTO chủ trương phát triển quan hệ thương mại, đầu tư đa phương. Thế nhưng, chiến lược này hiện nay dường như bị lu mờ trước sự nở rộ các hiệp định thương mại song phương và khu vực trong hơn một thập niên qua. |
Thế nhưng, một số nhà quan sát lại tỏ ra lạc quan: Sự đe dọa này lại đưa ra một thông điệp khác. WTO cần một động lực mới, cần một lịch trình mới. Trao đổi mậu dịch trên thế giới không thể chỉ dựa trên những ưu tiên của Mỹ và châu Âu mà còn phải quan tâm đến các nước đang trỗi dậy và các nước đang phát triển.
Theo bà Marie-Françoise Renard, Giáo sư kinh tế tại Đại học Auvergne (Pháp) thì việc WTO lần đầu tiên có Tổng Giám đốc là người thuộc một quốc gia đang trỗi dậy sẽ mang lại lòng tin đối với tổ chức này trong mắt các nước đang phát triển. Khác với các nước giàu phát triển, những quốc gia nghèo đang phát triển không có khả năng và phương tiện để đưa các kiện tụng, tranh chấp mậu dịch ra trước WTO. Do vậy, Trung Quốc sẽ đóng một vai trò quan trọng.
Chuyên gia Renard giải thích: Trung Quốc là nền kinh tế thứ hai trên thế giới, nhưng luôn luôn tự coi mình là một nền kinh tế đang phát triển. Các nước nghèo, đang phát triển, ở phương Nam vẫn coi Trung Quốc là một nước phương Nam. Trung Quốc nên sử dụng lá bài là một quốc gia đang phát triển để ủng hộ lập trường của các quốc gia nghèo nhất và qua đó, vòng đàm phán Doha có thể đạt được những kết quả cụ thể.
Mặt khác, sự phát triển các hiệp định tự do mậu dịch song phương đe dọa tiến trình hội nhập kinh tế thế giới của các nước đang phát triển. Trong thời gian qua, nhiều nước đã lo ngại là hội nghị cấp Bộ trưởng lần thứ 9 của WTO được tổ chức ở Bali (Indonesia) vào tháng 12 năm nay sẽ lại thất bại.
Hương Linh
(Theo Bloomberg, AFP, RFI)
|
|