TS.BS Đỗ Nguyên Tín và ca thông tim bào thai như 'lái xe trong hẻm hẹp’

Áp lực và khó khăn lớn từ bệnh nhân nước ngoài

Dù đã có kinh nghiệm thực hiện nhiều ca thông tim xuyên bào thai trước đó nhưng với TS.BS Đỗ Nguyên Tín – Trưởng Đơn vị Can thiệp tim mạch, Bệnh viện Nhi đồng 1 - ca can thiệp lần này cho thai phụ K. W. S. (41 tuổi, quốc tịch Singapore) là ca đặc biệt nhất. Đặc biệt không chỉ vì kỹ thuật mà vì cả áp lực tâm lý, trách nhiệm và những rào cản chưa từng gặp.

"Thực sự, bệnh nhân nào mình cũng mong muốn ca can thiệp thành công, nhưng với bệnh nhân là người nước ngoài thì áp lực lớn hơn rất nhiều so với những ca trước đây. Việc bất đồng ngôn ngữ khiến chúng tôi cũng gặp rất nhiều khó khăn trong việc diễn đạt, trao đổi…", TS.BS Đỗ Nguyên Tín chia sẻ.

"May mắn là họ cũng là người Á Đông, cũng có những quan điểm và cách tiếp cận khá giống với bệnh nhân trong nước nên chúng tôi cũng bớt lo lắng phần nào. Tuy nhiên, vì là bệnh nhân nước ngoài và thực hiện ca can thiệp có nguy cơ cao nên chúng tôi cũng có những e ngại cũng như áp lực…, bác sĩ Tín nói.

TS.BS Đỗ Nguyên Tín vẫn nhớ rõ những ngày đầu tiên tiếp nhận thông tin về trường hợp đặc biệt này từ Singapore khi thai nhi mới 21 tuần tuổi. 

Phía bệnh viện Singapore đã gửi video siêu âm để tham khảo ý kiến chuyên môn từ Việt Nam. Tuy nhiên, việc chẩn đoán qua video là rất khó nên để có kết quả chính xác bệnh nhân buộc phải bay sang Việt Nam để được siêu âm trực tiếp.

Kết quả siêu âm tại Việt Nam cho thấy, van động mạch chủ bị hẹp nghiêm trọng, ngoài ra van hai lá có dấu hiệu hư hỏng, thất trái ngày càng dày lên. 

"Lúc đó tôi nghĩ, nếu nong được chỗ hẹp của van động mạch chủ, thì có thể giữ lại được chức năng của van còn lại, từ đó duy trì cấu trúc tim hai thất gần như bình thường cho bé. Nếu không làm, trái tim của thai nhi sẽ chỉ còn một thất, tức bé sinh ra với một buồng tim hoạt động thay vì hai như trẻ bình thường", bác sĩ Tín phân tích.

Các bác sĩ như 'lái xe trong hẻm'

Sau khi thăm khám và hội chẩn cùng các chuyên gia, TS.BS Đỗ Nguyên Tín đánh giá đây là trường hợp nặng nhất trong số các ca can thiệp tim bào thai từng thực hiện. Thai nhi không chỉ mang dị tật tim phức tạp mà còn diễn tiến nhanh, nặng sớm hơn so với thông lệ, trong khi tuổi thai lại quá nhỏ.

"Tình trạng tim lúc đó đã rất xấu, nếu chờ thêm vài tuần nữa thì gần như chắc chắn em bé sẽ mất trong bụng mẹ và khi đó thì mọi can thiệp đều vô nghĩa", bác sĩ Tín cho biết.

Chính vì vậy, quyết định được đưa ra là phải can thiệp sớm hơn khi thai chỉ mới 25 tuần tuổi. Tuy nhiên, quyết định này đi kèm với những rủi ro cực lớn. 

"Tuổi thai nhỏ thì tim bào thai càng nhỏ. Tim càng nhỏ thì thao tác can thiệp càng khó. Tôi hay ví von giống như lái xe trong hẻm, hẻm càng hẹp thì càng khó đi, hẻm rộng thì dễ đi hơn. Ngoài ra, ê-kíp còn chịu áp lực từ tình trạng tim của thai nhi, nguy cơ tai biến và thất bại cao gấp nhiều lần so với các ca trước", bác Tín cho biết.

Quyết định đúng khi dừng lại lần can thiệp đầu tiên

Ngày 22/5 là lần can thiệp đầu tiên, có lẽ đây là ngày cả ê-kíp không thể nào quên. Sau khi gây tê, gây mê cho thai phụ và thai nhi, khi mọi thứ đã sẵn sàng thì một điều bất ngờ xảy ra, em bé nằm sấp, không chịu xoay ngửa lên.

TS.BS Đỗ Nguyên Tín nhận định: "Thông thường, các bác sĩ Bệnh viện Từ Dũ rất giỏi trong việc xoay thai, dù là trường hợp khó đến đâu họ vẫn xoay được. Nhưng lần này, suốt hơn 2 tiếng đồng hồ em bé vẫn giữ tư thế nằm sấp, như thể đang chống lại ý định can thiệp.

Lúc đó, không biết mọi người nghĩ sao, nhưng riêng tôi thì nghĩ… có lẽ em bé chưa sẵn sàng. Mình cũng thử làm, nhưng cảm giác nếu cứ cố trong tư thế quá bất lợi như này có thể mọi chuyện sẽ tệ hơn. Vậy nên cuối cùng chúng tôi quyết định dừng để bảo đảm an toàn cho cả mẹ và bé".

Sau đó, cả ê-kíp tiếp tục theo dõi suốt nhiều ngày với hy vọng thai nhi sẽ tự xoay ngửa. Nhưng đến cuối cùng, tư thế vẫn không thay đổi. Không thể chờ thêm, các bác sĩ buộc phải quyết định tiến hành can thiệp lần hai.

"Lần thứ hai, chúng tôi lại mất cả tiếng đồng hồ để xoay thai. Dùng đủ mọi cách, cuối cùng em bé cũng chịu xoay ngửa đúng tư thế cần thiết để thực hiện thủ thuật", bác sĩ Tín kể.

Nhưng khi mọi thứ tưởng chừng đã sẵn sàng thì tim thai bắt đầu chậm lại. Tim chậm thì nguy cơ rung thất rất cao có thể dẫn đến ngưng tim. Một lần nữa, cả ê-kíp đứng trước lựa chọn khó khăn nên tiếp tục hay ngưng can thiệp chờ tim bé đập mạnh trở lại rồi tiếp tục. Sau cân nhắc, các bác sĩ đưa ra quyết định tiến hành ngay lập tức.

"Chúng tôi lo rằng nếu dừng lại lần sau sẽ không thể xoay thai trở lại tư thế thuận lợi như lần này. Đó là lý do cả ê-kíp thống nhất thực hiện nhanh, gọn, chính xác theo kiểu "kiss and run" – can thiệp thật nhanh rồi hồi sức ngay lập tức", bác sĩ Tín nói.

Và may mắn đã mỉm cười, sau khi thông tim thành công, các bác sĩ nhanh chóng hồi sức, tim thai đập trở lại, ổn định. "Đó là một quyết định táo bạo. Nhưng nếu không làm như thế, có lẽ chúng tôi đã bỏ lỡ khoảnh khắc vàng để cứu lấy một trái tim bé nhỏ kia", bác sĩ Tín chia sẻ thêm.

Bác sĩ Tín nhận định rằng, may mắn chúng tôi quyết định dừng lại ở lần đầu tiên. Nếu lúc đó cố làm trong tư thế thai không thuận khả năng xảy ra tai biến rất cao và khó còn cơ hội cho lần thứ hai.

Đây là một ca khó, mạo hiểm nhưng đều có tính toán

"Đây là một ca khó, và chúng tôi đã rất mạo hiểm, nhưng là sự mạo hiểm có tính toán", TS.BS Đỗ Nguyên Tín thẳng thắn nhìn nhận.

Trước khi tiến hành can thiệp, ê-kíp đã hội chẩn với nhiều chuyên gia trong và ngoài nước, phân tích kỹ từng nguy cơ, từng kịch bản có thể xảy ra và xây dựng các phương án xử trí cụ thể cho từng tình huống.

Trước can thiệp, TS.BS Đỗ Nguyên Tín đã nghĩ ca can thiệp sẽ thành công. Nhưng ông hiểu rất rõ quyết định đâm kim vào buồng tim thai nhi là điểm không thể quay đầu. Khi đã đâm kim rồi, mọi thao tác phải diễn ra rất nhanh, dứt khoát.

"Thời điểm đó, hành động không còn hoàn toàn theo suy nghĩ lý trí mà theo phản xạ và cảm giác tích lũy từ kinh nghiệm. Lúc đó tôi chỉ sợ em bé không thể vượt qua được tổn thương từ sự xâm lấn. Nhưng thật may, bé đã vượt qua", TS.BS Tín cho biết.

"Khi thủ thuật kết thúc, kim được rút ra an toàn, trái tim bé nhỏ đập trở lại ổn định, cả ê-kíp không ai nói nên lời và ôm chầm lấy nhau. Chúng tôi hạnh phúc không chỉ vì ca mổ thành công mà vì chúng tôi cảm nhận được rằng mình vừa chiến thắng chính bản thân, vượt qua giới hạn, vượt qua nỗi sợ và những trở ngại tưởng chừng không thể vượt qua", TS.BS Đỗ Nguyên Tín chia sẻ.

Dù đây đã là ca can thiệp tim xuyên bào thai thứ 9 được thực hiện tại Việt Nam, nhưng TS.BS Đỗ Nguyên Tín vẫn cho rằng, "chúng tôi đang vừa làm vừa học, tích lũy kinh nghiệm qua từng trường hợp".

Được biết, sau can thiệp, thai phụ sẽ ở lại bệnh viện Từ Dũ theo dõi, nếu tình trạng ổn định sẽ được xuất viện.

Thai phụ dự sinh vào tháng 9/2025, thời gian tới, Bệnh viện Nhi đồng 1 và Bệnh viện Từ Dũ sẽ kết nối với thai phụ và các bệnh viện phía Singapore để theo dõi tình trạng của thai phụ và em bé trong suốt thai kì và sau sinh.

Thai phụ Singapore kể về cơ duyên 'chưa từng nghĩ tới' là đến Việt Nam

SKĐS - Cặp vợ chồng người Singapore xúc động chia sẻ, “chưa bao giờ chúng tôi cảm thấy cô đơn. Chúng tôi biết ơn sâu sắc những hỗ trợ từ Việt Nam" sau khi được các chuyên gia Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi đồng 1 thông tim cứu sống thai nhi 25 tuần mắc dị tật nặng.