Tiếp nhận và phục hồi chức năng cho người bệnh mắc hội chứng sau dịch bệnh

Chia sẻ từ BS.CKI. Huỳnh Bích Thảo, Trưởng khoa Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng (VLTL-PHCN), Bệnh viện Gia An 115 (thuộc Tập đoàn Hoa Lâm, Khu Y tế kỹ thuật cao Hoa Lâm Shangri-la, Q. Bình Tân, TP.HCM), bên cạnh với sự phối hợp của đội ngũ các bác sĩ chuyên ngành Hô hấp, Tim mạch, Tâm thần kinh… phòng điều trị cho các F0 đang mắc COVID-19, thời gian qua, các bác sĩ, kỹ thuật viên khoa VLTL-PHCN của Bệnh viện đã tiếp nhận, điều trị cho nhiều ca bệnh gặp các triệu chứng "hậu COVID-19".

Như bệnh nhân L.G.N (sinh năm 1983, ngụ Q. Tân Bình, TP.HCM), sau khi tự điều trị khỏi COVID-19 tại nhà và hết thời gian cách ly nhưng triệu chứng tê mặt và hụt hơi không giảm. Hay ông N.V.P (sinh năm 1958, ngụ Q. Bình Tân, TP.HCM), đã từng điều trị COVID-19 tại một bệnh viện lớn ở TP.HCM, trước khi mắc COVID-19 hoàn toàn khỏe mạnh và có thói quen chơi cầu lông nhưng sau khi điều trị khỏi COVID-19 thì cơ thể thường xuyên mệt mỏi, thậm chí chỉ đi vài mét từ giường vào nhà vệ sinh cũng thở mệt và mất nhiều sức. Khi ấy, người nhà lo lắng, đưa ông đến khám và nhập viện theo dõi. Trong các ngày đầu tiên, ông P biểu hiện rõ rệt tình trạng giảm SpO2 nhanh khi vận động dù chỉ ngồi và nhấc tay lên…

Hai người bệnh khác điều trị tại Trung tâm điều trị COVID-19, Bệnh viện Gia An 115 là N.V.C (sinh năm 1958, ngụ Q. Bình Tân, TP.HCM) và N.H.L (sinh năm 1963, ngụ huyện Bình Chánh, TP.HCM) sau khi âm tính với COVID-19 cũng có các triệu chứng thở nhanh, nông và giảm oxy khi vận động.

BS. Thảo cho biết, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hội chứng "hậu COVID-19" hay COVID-19 kéo dài là tình trạng người bệnh dù đã hồi phục khỏi COVID-19 nhưng các triệu chứng vẫn còn kéo dài trên 4 tuần kể từ lúc khởi phát bệnh.

Các triệu chứng này có thể đã có từ đợt bệnh cấp hoặc xuất hiện sau khi hồi phục. Có tới hơn 200 triệu chứng được báo cáo liên quan đến hội chứng "hậu COVID-19". Trong đó phổ biến là: mệt mỏi; khó thở; hồi hộp, lo lắng; đau hoặc tức ngực; các vấn đề về trí nhớ và khả năng tập trung; khó ngủ (mất ngủ); tim đập nhanh; chóng mặt; đau khớp; trầm cảm và lo âu… và bất kỳ ai bị mắc COVID-19 đều có thể có tình trạng "hậu COVID-19" bất kể mọi mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng cho người bệnh mắc hội chứng "hậu COVID-19"

Theo BS. Huỳnh Bích Thảo, các bài tập VLTL-PHCN nhằm giúp người bệnh cải thiện chức năng phổi và các chức năng khác bị ảnh hưởng sau mắc COVID-19 cấp tính, ngăn chặn sự suy giảm về thể chất và tinh thần, tăng cường khả năng vận động, nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Tùy tình trạng người bệnh mắc phải mà các bác sĩ sẽ hướng dẫn bài tập VLTL-PHCN phù hợp. Chẳng hạn, khi người bệnh có các biểu hiện khó thở, hụt hơi, giảm ho không hiệu quả, mệt mỏi, đuối sức, giảm khả năng đi lại, thăng bằng, sức bền, khó khăn khi thực hiện các hoạt động sống hàng ngày… sẽ được hướng dẫn các bài tập hô hấp, bài tập vận động. Nếu người bệnh có các khó khăn kèm theo như: rối loạn giấc ngủ, các rối loạn về nuốt và giao tiếp, suy giảm chức năng nhận thức (chú ý, trí nhớ, tập trung…) sẽ được hướng dẫn kết hợp các phương pháp VLTL-PHCN khác phù hợp để nâng cao hiệu quả điều trị.

Như trường hợp các bệnh nhân L.G.N, N.V.P, N.V.C và N.H.L kể trên, sau khi khám tầm soát tổn thương phổi, nguy cơ tim mạch, các bác sĩ đã hướng dẫn người bệnh điều chỉnh kiểu thở, các bài tập giãn nở lồng ngực, trị liệu mô mềm, tập vận động vừa sức với sự theo dõi sát của bác sĩ, kỹ thuật viên vật lý trị liệu và máy đo nồng độ oxy. Người bệnh sau khi ra viện không cần thở oxy, được kiểm tra để đảm bảo có thể thực hiện các bài tập như hướng dẫn để thực hiện tại nhà.

BS. Thảo cho biết các bài tập sẽ được lựa chọn phù hợp thể trạng của từng bệnh nhân trong từng giai đoạn. Trong đó, các bài tập hô hấp gồm có:

- Các bài tập thở cải thiện thông khí, thông đàm hiệu quả giúp giảm hụt hơi, khó thở, hao năng lượng do thở sai cách, tăng cường trao đổi khí, giảm đau do ho nhiều, ho không hiệu quả.

- Các bài tập kéo giãn hỗ trợ di động lồng ngực, nở phổi, khắc phục tình trạng xơ xẹp phổi, ứ khí, căng cứng cơ gây ảnh hưởng bất lợi đến tình trạng hô hấp.

- Tập thở với dụng cụ phù hợp thể trạng và giai đoạn bệnh hướng đến phục hồi chức năng hô hấp hiệu quả.

- Hướng dẫn tư thế giảm khó thở, kỹ thuật thư giãn, bảo tồn năng lượng…

Các bài tập vận động hướng đến an toàn trong di chuyển, phòng ngừa té ngã, cải thiện sức mạnh, sức bền, thăng bằng, như: tập vận động trợ giúp, tập mạnh cơ tăng tiến, tập luyện thăng bằng, tập với thiết bị và dụng cụ bóng, dây đàn hồi, tạ, xe đạp…

Các bác sĩ còn có thể phối hợp các thiết bị, máy móc hiện đại về điều trị đau, rối loạn cảm giác, yếu liệt vận động, rối loạn nuốt, rối loạn giấc ngủ… để điều trị phục hồi chức năng cho người bệnh.

BS. Thảo cho biết thêm, chương trình can thiệp VLTL-PHCN cho người bệnh mắc hội chứng "hậu COVID-19" được đội ngũ y bác sĩ, kỹ thuật viên của Khoa thiết kế dựa trên hướng dẫn của Bộ Y tế, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và liên đoàn Vật lý trị liệu Thế giới. Người bệnh sau khi được khám, đánh giá các rối loạn sau mắc hội chứng "hậu Covid-19" sẽ được tư vấn chương trình can thiệp VLTL-PHCN phù hợp nhu cầu và thể trạng.

Người mắc COVID-19 không triệu chứng hay điều trị ICU đã khỏi đều có thể mắc hội chứng "hậu COVID-19". Do đó, BS. Huỳnh Bích Thảo khuyến cáo, nếu gặp các triệu chứng của hội chứng "hậu Covid-19", người bệnh không nên quá lo lắng, hãy đến các cơ sở y tế để được khám và hướng dẫn điều trị phù hợp.