PV: Thưa PGS.TS Nguyễn Huy Nga nhiều năm nay trong điều trị răng thì thủy ngân được sử dụng khá phổ biến, tuy nhiên điều này vẫn còn nhiều quan điểm chưa thống nhất bởi liên quan đến việc có đảm bảo an toàn hay không, PGS có thể chia sẻ rõ hơn về vấn đề này?
TTƯT.PGS.TS Nguyễn Huy Nga: Amalgam là một vật liệu được dùng để hàn răng khá phổ biến, tuy nhiên, chúng chứa hàm lượng thủy ngân rất lớn, có thể gây độc hại đến không chỉ người được hàn răng mà còn cả các nhân viên y tế đang làm việc trong lĩnh vực nha khoa; không những vậy, nó còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường, gián tiếp ảnh hưởng tới toàn cộng đồng do thủy ngân đi từ môi trường vào chuỗi thức ăn. Việc hàn/trám răng thủy ngân hay hàn/trám răng bằng amalgam đã được sử dụng hơn 150 năm nay nhưng chúng không phải vật liệu tối ưu nhất. Chúng có những ưu điểm như chi phí hàn thấp nhất trong tất cả các loại vật liệu trám răng. Tuy nhiên, Amalgam là vật liệu trám răng kim loại nên có thể gây kích thích nhiệt độ nóng lạnh từ thức ăn, đồ uống và có thể gây kích ứng răng nướu, thậm chí phá hủy cấu trúc của răng, làm giảm tuổi thọ của răng.
Các đại biểu tại Hội thảo Hướng tới nền Nha khoa Không Amalgam vào năm 2020.
PV: Vậy nếu sử dụng Amalgam để hàn răng thì có hại như thế nào với con người , thưa PGS ?
TTƯT.PGS.TS Nguyễn Huy Nga: Amalgam còn được biết đến là “trám bạc” vì có màu giống như mảnh bạc. Ban đầu, bột Amalgam là một hỗn hợp kim loại chủ yếu là bạc, ngoài ra còn đồng, thiếc và kẽm. Sau khi được trộn với thủy ngân (chiếm khoảng 50%) sẽ tạo thành hỗn hống amalgam dùng để hàn răng.
Tác hại của thủy ngân tới sức khỏe con người đã được nhiều nhà khoa học trên thế giới nghiên cứu. Loại chất này có khả năng tích lũy trong cơ thể, gây độc mạn tính, dẫn đến một số vấn đề sức khỏe như: Giảm khả năng phòng bệnh, gây tổn thương một số cơ quan trong cơ thể như thận, gan; đặc biệt ảnh hưởng tới hệ thần kinh, gây giảm trí nhớ, trí thông minh.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã kết luận rằng, amalgam nha khoa là một nguồn tiếp xúc thủy ngân quan trọng ở người trưởng thành. Các nha sĩ và nhân viên phòng khám nha khoa có thể bị phơi nhiễm với hơi thủy ngân thoát ra trong không khí trong quá trình chuẩn bị, pha trộn amalgam trước khi hàn cho bệnh nhân, và ngay cả trong quá trình hàn. Ngay cả với người không dùng amalgam nhưng làm việc ở nơi có sử dụng amalgam, thì cũng bị phơi nhiễm với hơi thủy ngân.
PGS.TS Nguyễn Huy Nga - nguyên Cục trưởng Quản lý môi trường y tế, Bộ Y tế
Việc phơi nhiễm này rất nguy hiểm với các nha sĩ, phụ tá nữ nhất là khi họ chuẩn bị mang thai, đang mang thai hoặc đang cho con bú. Thủy ngân có thể đi vào cơ thể, qua nhau thai và sữa mẹ, tác động mạnh mẽ tới hệ thần kinh và các bộ phận cơ thể bào thai và trẻ nhỏ. Đây cũng có thể coi là một trong các nguyên nhân của những bệnh liên quan đến hệ thần kinh, não bộ như Alzheimer.
Với bệnh nhân, trong quá trình được hàn amalgam, nếu không được bảo hộ an toàn khoang miệng, một lượng nhỏ hơi thủy ngân có thể đi vào cơ thể trong lúc hàn. Sau đó, khi họ ăn thức ăn, nhai gặm vật cứng hay bị chấn thương răng, thủy ngân có thể thoát ra lượng nhỏ từ vết hàn, đi vào trong cơ thể. Đặc biệt, trẻ em là đối tượng nhạy cảm và dễ bị tổn thương khi hít phải hơi thủy ngân.
Bên cạnh đó, việc dùng amalgam để hàn răng có thể ảnh hưởng xấu tới môi trường không khí, đất và nước. Hơi thủy ngân trong quá trình tạo ra hỗn hợp amalgam góp phần gây ra ô nhiễm không khí. Ngoài ra, chất thải chứa thủy ngân (bao gồm amalgam) nói chung rất phức tạp và khó xử lý, dễ gây ô nhiễm môi trường đất và nước nếu không được quản lý đúng quy định (theo Thông tư liên tịch 58/TTLT-BYT-BTNMT ngày 31/12/2015 quy định về Quản lý chất thải Y tế. Chất thải này có thể đến từ các phòng khám nha khoa, tới từ phân và nước tiểu bệnh nhân, hoặc thậm chí khi họ chết đi, dù chôn lấp truyền thống hay hỏa thiêu, thủy ngân trong vết hàn đều sẽ đi vào môi trường, qua chuỗi thức ăn, quay lại với cơ thể con người.
Ông Charlie Brown và TS. Shahriar Hossain cùng các bác sĩ (BV RHM TƯ) tuyên bố không sử dụng thủy ngân tại bệnh viện
PV: Như PGS đã nói, phương pháp hàn răng bằng Amalgam ảnh hưởng không tốt đến sức khoẻ con người, vậy có vật liệu thay thế nào trong điều trị răng vừa đảm bảo được sức khoẻ mà lại thiết thực về lợi ích kinh tế?
TTƯT.PGS.TS Nguyễn Huy Nga: Nhằm bảo vệ sức khỏe con người và môi trường khỏi tác động tiêu cực từ Thủy ngân, trước hết cần sử dụng một số loại vật liệu thay thế phổ biến không có thủy ngân như composite nha khoa, glass ionomer, compomer... Ngành nha khoa hiện nay rất phát triển, có rất nhiều vật liệu thay thế amalgam vừa an toàn mà đảm bảo tính thẩm mỹ cao.
Để không bị ảnh hưởng của thủy ngân trong amalgam, trước hết cần nâng cao nhận thức của cả nha sĩ và người tiêu dùng về tác hại của loại vật liệu này, để họ loại bỏ dần amalgam. Người tiêu dùng cần trở thành những người tiêu dùng thông thái.
Các nha sĩ, người tư vấn nha khoa và các chuyên gia trị liệu nha khoa nên tư vấn người tiêu dùng lựa chọn sử dụng các vật liệu thay thế amalgam không chứa thủy ngân, đặc biệt đối với trẻ em dưới 15 tuổi, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú.
Nhìn chung, thủy ngân gây tác hại cho sức khỏe con người cũng như môi trường. Mặc dù lượng thủy ngân được dùng để trộn amalgam không lớn, nhưng để tránh ảnh hưởng sức khỏe sau này cũng như bảo vệ môi trường, chúng ta nên thay thế dần dần, tiến tới không sử dụng hỗn hợp amalgam trong tương lai.
Xin chân thành cảm ơn PGS.TS!
