Những cái chết bất ngờ của nhiều người có liên quan đến bệnh tim mạch trong đó có bệnh cơ tim phì đại thật sự là mối họa đáng sợ. Sử dụng sự màu nhiệm của chất cồn, bằng kỹ thuật can thiệp, các bác sĩ Viện Tim mạch Việt Nam đã cứu sống nhiều bệnh nhân bị cơ tim phì đại, mở ra một hướng điều trị hiệu quả bệnh lý nguy hiểm này.
Bệnh nhân cơ tim phì đại cần lưu ý: - Bệnh cơ tim phì đại di truyền theo tính trạng trội. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh cần đề nghị người thân trong gia đình (cha mẹ, anh em, con cái) đi khám bệnh và được siêu âm tim để tầm soát bệnh cơ tim phì đại. - Người bệnh không nên chơi những môn thể thao đòi hỏi nhiều gắng sức, vận động vừa phải. Tránh để mất nước. Ở bệnh nhân nghẽn đường ra thất trái cần phòng ngừa viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn (uống kháng sinh trước khi được nhổ răng hay làm thủ thuật). Tái khám và tuân thủ điều trị của bác sĩ chuyên khoa tim mạch.
Vốn là người khỏe mạnh, lại đang ở tuổi sung sức cường tráng nhưng bỗng nhiên anh Trần Thanh N., 36 tuổi (Hoài Đức - Hà Nội) đột ngột có dấu hiệu khó thở, đau ngực. Lo lắng với tình trạng sức khỏe bất thường của mình, anh đi khám tại Viện Tim mạch Việt Nam thì được biết anh bị phì đại vách liên thất. Mặc dù được chỉ định điều trị nội khoa tối ưu nhưng các dấu hiệu bệnh của bệnh nhân N. rất ít chuyển biến. Nếu không có biện pháp xử trí hiệu quả, bệnh nhân N. có nguy cơ tử vong. Để cứu sống người bệnh, các bác sĩ Phòng tim mạch can thiệp quyết định bơm cồn tuyệt đối gây tắc nhánh động mạch nuôi dưỡng vùng cơ tim phì đại. Sau ít ngày điều trị, tình trạng bệnh của anh N. đã ổn định, không còn nguy hiểm.
Nguy cơ đột tử hàng đầu ở những người trẻ tuổi
PGS.TS. Nguyễn Quang Tuấn - Trưởng phòng C4, Viện Tim mạch Việt Nam cho biết, cơ tim phì đại là bệnh lý có tình trạng cơ tim dày lên bất thường ở thành tim tâm thất trái (đồng tâm) hoặc vách liên thất (lệch tâm). Điều này khiến tim co bóp tống máu đi khó khăn, nghẽn đường ra thất trái, thiếu máu cơ tim, loạn nhịp tim. Bệnh mang tính di truyền trội. Người mắc bệnh này khó được nhận biết do bệnh không hoặc ít biểu hiện triệu chứng, đến viện thường đã có các dấu hiệu của bệnh nặng. Những dấu hiệu của bệnh thường là khó thở khi gắng sức, mệt mỏi, đau ngực, ngất.
Bệnh nhân cơ tim phì đại có nguy cơ bị rối loạn nhịp tim như nhanh thất hay rung thất, có thể đưa đến đột tử mà không có dấu hiệu báo trước. Đây là một nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột tử ở các bệnh nhân dưới 35 tuổi. Tuy nhiên, nhiều trường hợp bệnh nhân vẫn có thể chung sống hòa bình với bệnh mà không cần đòi hỏi các phương pháp điều trị đặc biệt. Các dấu hiệu suy tim có thể diễn biến tăng dần sau 35 - 40 tuổi. Các bệnh nhân lớn tuổi có thể có biểu hiện suy tim nặng sau một giai đoạn hoàn toàn không có triệu chứng lâm sàng. Một số ít các bệnh nhân trẻ tuổi phải nhập viện nhiều lần vì các cơn nhịp nhanh thất tái phát nhiều lần.
Cũng theo PGS.TS. Nguyễn Quang Tuấn, các dấu hiệu của bệnh rất giống với các bệnh lý tim mạch khác như suy tim, nhồi máu cơ tim, các bệnh van tim... Vì thế, để xác định chính xác cơ tim phì đại thì cần phải làm các xét nghiệm chẩn đoán đặc hiệu. Siêu âm tim, siêu âm Doppler, thông tim, đo áp lực buồng tim là các phương pháp hữu hiệu nhất để chẩn đoán, theo dõi tiến triển của bệnh cơ tim phì đại cũng như loại trừ các nguyên nhân khác như bệnh van động mạch chủ, đánh giá mức độ của bệnh để lựa chọn biện pháp điều trị phù hợp.
 Cơ tim phì đại. |
Phép màu của can thiệp
Hiện nay, với những tiến bộ mới trong điều trị bằng can thiệp, các bệnh nhân phì đại vách liên thất nặng được cứu sống bằng cách bơm cồn chọn lọc vào nhánh động mạch nuôi dưỡng vùng cơ tim phì đại để gây tắc chúng. PGS.TS. Nguyễn Quang Tuấn cho biết, để thực hiện được biện pháp này, cũng giống như can thiệp mạch vành, các bác sĩ dùng dây dẫn đưa vào nhánh động mạch vành cung cấp máu cho vách liên thất. Sau đó luồn bóng nhỏ và ngắn trượt trên dây dẫn đến nhánh động mạch vành này, sau đó bơm bóng lên để bịt kín mạch máu nuôi vách liên thất. Các bác sĩ sẽ bơm 4ml cồn tuyệt đối theo bóng nong gây hoại tử vách liên thất đó. Mục đích của biện pháp này là làm cho chênh áp ở đường ra thất trái giảm, bệnh nhân đỡ khó thở khi gắng sức, không bị ngất, hóa giải mối nguy đột tử. Tuy nhiên, khoảng 5 - 10% bệnh nhân phải đặt máy tạo nhịp vĩnh viễn.
Trong thời kỳ bơm cồn vào động mạch vành, bệnh nhân đau ngực dữ dội (vì làm nhồi máu vùng cơ tim bị phì đại), có thể xảy ra rối loạn nhịp trầm trọng như ngoại thu tâm thất, nhịp nhanh thất, thậm chí rung thất. Dấu hiệu thường gặp nhất là nhịp chậm, do vậy trước khi làm thủ thuật, các bác sĩ phải đặt máy tạo nhịp tạm thời. Muốn có được hiệu quả cao thì phải lựa chọn được nhánh động mạch vành gây tắc đủ lớn, nếu quá nhỏ thì biện pháp can thiệp không có hiệu quả. Sau can thiệp, bệnh nhân được điều trị tích cực từ 1 - 2 ngày, sau 3 - 4 ngày sẽ được xuất viện.