Từ khi các cơ quan chức năng phát hiện sữa có melamin đến nay thị trường sữa đã dần đi vào ổn định. Những mặt hàng sữa có "dính" melamin đã trong tầm kiểm soát, ngành y tế cũng đã công bố ngưỡng melamin trong sữa. Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn vấn đề, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với PGS.TS. Nguyễn Thị Khánh Trâm, Phó Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm.
PV: Trước đây Bộ Y tế kiên quyết không chấp nhận có melamin trong thực phẩm, dù với bất cứ hàm lượng nào. Với vai trò là cơ quan quản lý chuyên ngành, xin bà cho biết rõ hơn về quyết định trên? Tại sao bây giờ Bộ Y tế lại công bố ngưỡng melamin?
PGS.TS: Nguyễn Thị Khánh Trâm: Thực ra Bộ Y tế kiên quyết không chấp nhận việc chủ động cho melamin vào với mục đích gian dối. Quan điểm này vẫn nhất quán. Melamin là chất ô nhiễm không được phép hiện diện trong quá trình sản xuất ban đầu hoặc trong quá trình chế biến thực phẩm trên toàn cầu. Sự cố ý cho thêm melamin vào thực phẩm là một hành vi gian dối. Tại Hội nghị Bộ trưởng Y tế các nước Asean đã nhất trí rằng: tuyệt đối cấm cho melamin một cách có chủ ý vào thực phẩm dù với một lượng nhỏ và phản đối mạnh mẽ việc kinh doanh vô đạo đức và sự che giấu của bất kỳ thực thể nào. Vì vậy Bộ Y tế kiên quyết không chấp nhận một số nhà sản xuất cho melamin vào trong thực phẩm, dù với bất cứ hàm lượng nào là phù hợp với quy định chung của các nước Asean và để đảm bảo sức khỏe người dân.
Bộ Y tế vẫn luôn giữ quan điểm không chấp nhận có melamin trong thực phẩm do sự gian dối và cố ý của nhà sản xuất gây ra. Tuy nhiên, đôi khi sự ô nhiễm này là không thể tránh khỏi. Cả WHO và FAO đều cho rằng, Việt Nam phải chờ đợi cho tới khi có 1 khuyến cáo chính thức của quốc tế. Ngày 05/12/2008 Tổ chức Y tế Thế giới đã công bố thiết lập mức ăn vào của melamin trong cơ thể người có thể chịu đựng được trên cơ sở tổng quan kỹ lưỡng. Điều này dựa trên phân tích của WHO cho rằng có một lượng nhỏ do sự ô nhiễm không thể tránh khỏi. Từ đó Bộ Y tế đã ban hành giới hạn tối đa của melamin nhiễm chéo trong thực phẩm sau khi đã có những thảo luận sâu với hai tổ chức WHO, FAO, các chuyên gia đầu ngành về dinh dưỡng, độc học của Việt Nam, lãnh đạo các Bộ/ngành liên quan và dự trên cơ sở tính toán kỹ lưỡng về chỉ số sinh học của người Việt Nam. Việc ban hành này để xác định mức có thể chịu đựng được của cơ thể con người trong trường hợp ăn phải melamin bị nhiễm không cố ý vào thực phẩm.
PV: Có doanh nghiệp cho rằng, ngành y tế khi tiến hành kiểm định melamin đã cho kết quả bất lợi (lúc bảo có, lúc bảo không) khiến họ bị thiệt hại nặng. Cục ATVSTP có ý kiến gì về việc này, hướng giải quyết ra sao?
Trước ngày 31/12 báo cáo việc xử lý melamin về Bộ Y tế Ngày 18/12, thừa lệnh Bộ trưởng Bộ Y tế, Thanh tra Bộ Y tế đã có Công văn số 8579/BYT-TTrB gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố hướng dẫn việc xử lý tiếp theo đối với các sản phẩm nhiễm melamin. Đối với những sản phẩm thực phẩm bị nhiễm chéo melamin không chủ định mà có hàm lượng không vượt quá 1mg/kg đối với thực phẩm dành cho trẻ em dưới 36 tháng tuổi; không vượt quá 2,5mg/kg đối với các sản phẩm thực phẩm khác và bảo đảm các chỉ tiêu về chất lượng, ATVSTP thì được lưu thông trên thị trường; Đối với các sản phẩm đã nhiễm melamin nhưng không đáp ứng yêu cầu trên thì có thể xử lý theo phương án chuyển đổi mục đích sử dụng hoặc tái xuất tiêu hủy theo quy định hiện hành... Công văn của Bộ Y tế cũng yêu cầu Sở Y tế các tỉnh, thành phố khẩn trương hướng dẫn doanh nghiệp triển khai thực hiện, bảo đảm việc xử lý sản phẩm thực phẩm có melamin theo đúng quy định và báo cáo về Bộ Y tế trước ngày 31/12/2008. B.T
PGS.TS. Nguyễn Thị Khánh Trâm: Kết quả kiểm nghiệm phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Trong đó mẫu gửi kiểm nghiệm đóng vai trò quan trọng. Để có thể so sánh giữa các kết quả kiểm nghiệm thì trong tất cả các trường hợp mẫu kiểm nghiệm phải đồng nhất về ngày sản xuất, hạn sử dụng, số lô, bản chất thực phẩm, trạng thái thực phẩm: dạng bột, nước, ngoài ra phương pháp thử, giới hạn phương pháp thử cũng phải đồng nhất. Trong trường hợp có khiếu nại hoặc kiến nghị xem xét lại kết quả kiểm nghiệm, cơ quan quản lý (Cục ATVSTP) sẽ tiến hành lấy mẫu lưu của thử nghiệm lần trước, gửi tới 3 đơn vị trọng tài tiến hành kiểm nghiệm lại, kết quả của 3 đơn vị trên là kết quả cuối cùng.
PV: Hiện Bộ đã có công văn cho phép thực phẩm nhiễm melamin dưới ngưỡng được lưu hành trở lại. Vậy hướng giải quyết, hỗ trợ đối với các doanh nghiệp đã nghiêm túc chấp hành ra sao? Cục ATVSTP có khuyến nghị về vấn đề này như thế nào?
PGS.TS. Nguyễn Thị Khánh Trâm: Đối với sản phẩm thực phẩm bị nhiễm chéo melamin (là ô nhiễm không chủ định, trực tiếp vào sản phẩm thực phẩm từ môi trường, dụng cụ, bao bì (tiếp xúc trực tiếp) hoặc gián tiếp từ nguồn khác) mà có hàm lượng dưới giới hạn tối đa cho phép theo quy định tại Quyết định 38/2008/QĐ-BYT ngày 11/12/2008 và bảo đảm các chỉ tiêu khác về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm thì được giải tỏa và lưu thông trên thị trường. Việc giải tỏa theo nguyên tắc: cơ quan, tổ chức nào niêm phong hàng hóa thì căn cứ các quy định hiện hành để cho phép hàng hóa đó được giải tỏa, lưu hành.
Đối với thực phẩm không đáp ứng yêu cầu trên thì có thể xử lý theo các phương án như: sử dụng làm nguyên liệu và thức ăn chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản (theo quy định tại Quyết định 3762/QĐ-BNN-CN ngày 28/11/2008 của Bộ NN&PTNT); tái xuất; tiêu hủy... theo phương án đã được báo cáo Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản số 1126/BC-BYT ngày 24/10/2008 của Bộ Y tế. BCĐ liên ngành cũng đã có kiến nghị lên Chính phủ xem xét hỗ trợ cho các doanh nghiệp.
PV: Trước, Bộ Y tế quan ngại nếu cho phép ngưỡng melamin sẽ khiến doanh nghiệp lợi dụng cho melamin vào một cách có chủ ý. Vậy trong trường hợp doanh nghiệp cố tình vi phạm sẽ xử lý như thế nào, thưa bà?
PGS.TS. Nguyễn Thị Khánh Trâm: Bộ Y tế ban hành Quyết định số 38/2008/QĐ-BYT ngày 11/12/2008 về việc ban hành "Quy định mức giới hạn tối đa của melamin nhiễm chéo trong thực phẩm". Với Quyết định này, cho phép kiểm soát hàm lượng melamin có trong thực phẩm lưu hành trên thị trường. Bộ Y tế cũng khẳng định bất cứ hành vi gian dối nào về vi phạm Quyết định trên sẽ bị xử phạt theo NĐ số 45. Các chế tài liên quan đến xử phạt theo tôi cần phải tiếp tục bổ sung và có hiệu lực đủ mạnh.
PV: Xin cảm ơn bà!
Hoàng Anh (thực hiện)