Vụ án "Lập quỹ trái phép" tại NTSH qua hai cấp sơ thẩm và phúc thẩm ở Cần Thơ đã khiến dư luận đặc biệt quan tâm. Trước khi cấp phúc thẩm của TAND tỉnh Cần Thơ xét xử vụ án trên (kết thúc ngày 19/11/2009), SK&ĐS là một trong các tờ báo đầu tiên đã cảnh báo, phân tích một số vấn đề khó hiểu trong vụ án như "Quỹ trái phép" vốn là "Quỹ công đoàn" từ thời cố Giám đốc Trần Ngọc Hoằng liệu nay có thể xử quá khứ bằng luật hiện hành. Sau hơn 4 tháng kể từ phiên tòa phúc thẩm tuyên án, VKSNDTC đã có kháng nghị đề nghị TANDTC hủy cả hai bản án đã tuyên trong vụ án này để điều tra lại.
Bản kháng nghị số 09
Nhận định các sai lầm của tòa sơ thẩm và phúc thẩm vụ án "Lập quỹ trái phép" tại NTSH "là nghiêm trọng", Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao (VKSNDTC) vừa có kháng nghị số 09 ký ngày 6/4/2010 đề nghị Tòa Hình sự Tòa án Nhân dân Tối cao (TANDTC) tuyên "cần phải hủy cả bản án phúc thẩm và bản án sơ thẩm để giải quyết lại vụ án từ giai đoạn điều tra". VKSNDTC nhận định rằng "các sai lầm, thiếu sót" của cả tòa sơ thẩm (bản án số 25/2009/HSST của tòa án huyện Cờ Đỏ), tòa phúc thẩm (bản án số 137/2009/HSPT của Tòa án TP. Cần Thơ) trong quá trình xét xử vụ án "Lập quỹ trái phép" tại NTSH "là nghiêm trọng". Vì vậy, phía VKSNDTC đã đề nghị TANDTC "xét xử Giám đốc thẩm hủy các bản án hình sự nêu trên để điều tra lại theo thủ tục chung".
Những thiếu sót trong điều tra, xét xử
Theo bản kháng nghị trên, VKSNDTC nhận định rằng, từ 2001 đến tháng 12/2007, bà Trần Ngọc Sương và cấp dưới đã lấy từ các nguồn thu của NTSH duy trì một số lượng quỹ tiền mặt chi tiêu để ngoài sổ sách tài chính, không báo cáo cơ quan chức năng có thẩm quyền là "có thật". Từ đó, VKSNDTC khẳng định việc điều tra, truy tố, xét xử theo Điều 166 Bộ luật Hình sự "là đúng". Tuy nhiên, tình tiết để buộc tội với hàng loạt khoản tiền bị tòa sơ thẩm, phúc thẩm quy kết là "trái phép", thì VKSNDTC khẳng định chưa đủ căn cứ.
 Bà Trần Ngọc Sương. |
VKSNDTC cũng nhắc đến số tiền gần 2,3 tỷ đồng tiền vay các cá nhân bị coi là khoản thu đưa vào quỹ trái phép và yêu cầu điều tra làm rõ khoản tiền 950 triệu đồng chưa được xem xét (trong tổng số tiền 1,5 tỷ đồng các bị cáo vay của Trương Anh Dũng, đưa 550 triệu đồng vào quỹ trái phép, 950 triệu đồng vào bù đắp thâm hụt quỹ nông trường. Sau đó bà Sương phải bán cổ phiếu cá nhân trả 1,5 tỷ đồng cho ông Dũng), vì trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử mới chỉ cấn trừ số tiền 550 triệu đồng. Trong "kháng nghị" của VKSNDTC cũng liệt kê hàng loạt khoản chi yêu cầu điều tra làm rõ vì "chưa đủ cơ sở để xác định là thiệt hại và buộc các bị cáo phải bồi thường".
 Quyết định Kháng nghị giám đốc thẩm số 9 của VKSNDTC. |
Về số tiền 233 triệu đồng được cho là chi bồi dưỡng đoàn Kiểm toán Nhà nước năm 2004, VKSNDTC kháng nghị yêu cầu điều tra lại, nếu đúng thì thu hồi chứ không bắt bà Sương phải bồi hoàn số tiền này.
Ngoài ra còn những khoản tiền liên quan khác, VKSNDTC cũng đề nghị là rõ như:
Số tiền hơn 1 tỷ đồng chi lấp âm quỹ ngân sách, chuyển từ quỹ trái phép sang, kháng nghị của VKSNDTC nêu rõ, nếu không chứng minh được việc chi lấp âm quỹ này nhằm "che giấu các hành vi vi phạm pháp luật khác" thì không có cơ sở kết luận là thiệt hại và buộc bà Sương phải bồi thường.
Các khoản tiền chi mua quà sinh nhật, chi lương kiêm nhiệm, chi trợ cấp..., VKSNDTC khẳng định "không đúng quy định về chi tiêu tài chính". Tuy nhiên, nhận thấy do các khoản tiền này chi hỗ trợ khó khăn cho gia đình người đã chết, hỗ trợ công tác cán bộ, số tiền hằng tháng không lớn, kéo dài trong nhiều năm nên VKSNDTC chỉ khuyến nghị cần xem xét lại các khoản tiền này để "quyết định xử lý cho phù hợp, thấu tình đạt lý".
Số tiền hơn 678 triệu đồng bị cáo buộc "thiệt hại" do chi biếu tặng các cá nhân, ban, ngành địa phương và Trung ương, nay buộc bà Trần Ngọc Sương bồi thường toàn bộ, VKSNDTC khẳng định là "chưa đủ cơ sở", bởi trong quá trình điều tra đã không xác minh làm rõ các cá nhân, đơn vị nhận tiền để xác định có thực chi hay không, từ đó mới có căn cứ thu hồi.
Ngoài "Lập quỹ trái phép" có thêm tội "Tham ô tài sản"?
Sau khi xét xử sơ thẩm tội danh "Lập quỹ trái phép" tại NTSH, TAND huyện Cờ Đỏ đề nghị tiếp tục khởi tố tội danh "Tham ô tài sản" đối với bà Trần Ngọc Sương.
Về vấn đề này, VKSNDTC căn cứ theo thủ tục tố tụng đã nhận định rằng tòa sơ thẩm đã chấp nhận yêu cầu của kiểm sát viên tại tòa tách phần tiền hơn 301 triệu đồng và phần tiền 850 triệu đồng mà cáo trạng đã truy tố về tội "lập quỹ trái phép" để điều tra về tội "tham ô tài sản" là vi phạm Điều 117 Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) bởi trong quy định của điều luật này, việc tách các hành vi phạm tội chỉ được thực hiện trong giai đoạn điều tra, không được thực hiện trong giai đoạn xét xử.
Mặt khác, VKSNDTC nhận thấy rằng việc tách 2 hành vi nêu trên thực chất là rút một phần quyết định truy tố. Việc này vi phạm Điều 195 và Điều 221 BLTTHS. Bởi lẽ, 2 điều này quy định việc kiểm sát viên tại tòa có thể rút một phần quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn. Trong khi đó, việc tách 2 hành vi của kiểm sát viên lại dẫn tới việc khởi tố một tội nặng hơn (tội "Tham ô tài sản") so với tội danh đã khởi tố và đưa ra truy tố tại tòa (tội "Lập quỹ trái phép"). Thực tế diễn biến sau phiên sơ thẩm là việc TAND huyện Cờ Đỏ đã yêu cầu VKSND huyện Cờ Đỏ khởi tố vụ án hình sự "Tham ô tài sản" đối với 2 hành vi đã tách nói trên là vi phạm quy định của BLTTHS về việc một hành vi vi phạm của bà Trần Ngọc Sương không thể khởi tố đến 2 lần.
Từ những nhận định sau khi xem xét hồ sơ vụ án qua hai cấp xét xử sơ thẩm và phúc thẩm, kháng nghị của VKSNDTC căn cứ từ những sai lầm thiếu sót trong quá trình điều tra xét xử là nghiêm trọng đã đề nghị hủy cả hai bán án sơ thẩm và phúc thẩm trên để giải quyết lại vụ án từ giai đoạn điều tra.
Theo quy định của BLTTHS, phiên tòa giám đốc thẩm phải được tiến hành trong thời hạn 4 tháng, kể từ ngày nhận được kháng nghị. Dư luận mong chờ sự nghiêm minh của pháp luật, xử đúng người đúng tội, không để lọt tội phạm song cũng không làm oan người ngay.
Lưu Thủy