Từ hệ thống định vị thông minh đến trí tuệ nhân tạo, công nghệ đang "thay máu" ngành vận tải. Những hành trình số hóa không chỉ là câu chuyện của những con chip - đó là cuộc cách mạng về tư duy, nơi bài toán chi phí, nhân lực và văn hóa doanh nghiệp được đặt lên bàn cân.
Cơ hội: Từ những con số biết nói
Khi được hỏi về hiệu quả cụ thể của chuyển đổi số, ông Trần Ngọc Đức mở ngay báo cáo vận hành năm 2023: "Từ khi dùng AI tối ưu tuyến đường, nhiên liệu giảm 18%, thời gian giao hàng rút ngắn 25%. Mỗi tháng tiết kiệm 300 triệu đồng chỉ tính riêng cho 50 xe đầu kéo". Con số này lý giải vì sao 67% doanh nghiệp vận tải trong khảo sát của Bộ GTVT (2023) coi số hóa là ưu tiên hàng đầu.
Chân dung ông Trần Ngọc Đức - Chủ tịch Công ty TNHH Vận tải Quốc tế Đức Phát.
Khách hàng cũng đang hưởng lợi từ cuộc cách mạng này. Anh Nguyễn Văn Hùng (chủ cửa hàng vật liệu xây dựng) chia sẻ: "Trước đây gọi 3 hãng vận tải mới xác nhận được đơn, giờ chỉ cần check app là thấy xe nào trống khoang, giá cả minh bạch". Ông Trần Ngọc Đức gật đầu: "Công nghệ giúp chúng tôi "đọc vị" khách hàng. Ví dụ hệ thống gợi ý giờ giao hàng ít tắc đường cho 82% đơn ở Hà Nội, tăng độ hài lòng lên 4.8/5 sao".
Thách thức: Bẫy chi phí và "lỗ hổng" con người
Nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng dám "xuống tiền". Chị Lê Thị Mai (chủ xe tải nhỏ tại Bình Dương) thở dài: "Tôi tính đầu tư 200 triệu cho phần mềm quản lý, nhưng phải 2 năm mới hoàn vốn. Trong khi xe cũ cần thay, nhân công đòi tăng lương... đành gác lại". Ông Trần Ngọc Đức thừa nhận: "Chi phí ban đầu luôn là rào cản. Nhưng đừng nghĩ mua xong là xong! Mỗi năm cần 15-20% ngân sách công nghệ để nâng cấp, bảo trì".
Ông Trần Ngọc Đức luôn phân tích kỹ càng các vấn đề của doanh nghiệp vận tải.
Vấn đề nhân sự còn nan giải hơn. "Có lần tôi lắp camera AI cảnh báo lái xe ngủ gật, anh tài xế 20 năm kinh nghiệm đòi nghỉ việc vì "mất tự do". Phải mất 3 tháng đào tạo, thưởng phạt minh bạch, họ mới thấy công nghệ là đồng minh chứ không phải kẻ thù", ông Trần Ngọc Đức kể.
Giải pháp: Cần một "cú hích" đồng bộ
Thay vì "đi một mình", nhiều doanh nghiệp chọn liên minh công nghệ. Công ty TNHH Vận tải Quốc tế Đức Phát đang hợp tác với startup Việt phát triển nền tảng kết nối 200 đơn vị vận tải nhỏ. "Chúng tôi chia sẻ hệ thống quản lý, họ đóng phí theo tháng. Cách này giúp DN vừa và nhỏ tiết kiệm 70% chi phí so với tự phát triển", ông Trần Ngọc Đức giải thích. Mô hình hợp tác win-win này đang được nhân rộng thông qua đề án "Logistics 4.0".
Ông Trần Ngọc Đức coi trọng việc mở rộng quan hệ, hợp tác với nhiều chuyên gia trong lĩnh vực.
Nhưng công nghệ chỉ thành công khi con người thích nghi. "Không thể ép nhân viên 50 tuổi học coding, nhưng có thể đào tạo họ đọc báo cáo tự động, dùng app đơn giản", ông Trần Ngọc Đức nói. Điều này đòi hỏi lộ trình bài bản: Từ workshop hàng tháng, thưởng "nhân viên số xuất sắc", đến xây dựng đội ngũ IT nội bộ. "Thay đổi phải diễn ra từng bước, như cách chúng tôi mất 3 năm để số hóa toàn bộ 300 xe", chủ tịch Đức Phát chia sẻ.
Hiện tại, Đức Phát đã hoàn thành năm 2024 với số lượng xe phòng lên tới 20 xe, cùng gần 100 xe trung chuyển, phục vụ hơn 2.000 khách mỗi ngày. Đức Phát luôn cố gắng phát triển hơn nữa bằng cách quản lý chiến lược và tầm nhìn xa. Chủ tịch Trần Ngọc Đức đã lên kế hoạch đào tạo nhân viên qua các lớp tập huấn về giao tiếp, quy định vận tải, và quản lý chấp hành pháp luật.
Hành trình số - cuộc chơi không dành cho kẻ đứng yên
Câu chuyện của ông Trần Ngọc Đức và Công ty TNHH Vận tải Quốc tế Đức Phát phản ánh sinh động thực tế về ngành vận tải: Cơ hội rộng mở nhưng thách thức chồng chất. Nhưng như cách ông chia sẻ: "Chuyển đổi số giống như lái xe trên cao tốc - nếu sợ tốc độ mà đạp phanh, bạn sẽ thành chướng ngại vật". Để không bị bỏ lại phía sau, doanh nghiệp cần dũng cảm "lên số", nhưng phải biết lắng nghe bài toán thực tế từ chính đội ngũ của mình.
Thu Nguyễn