Trong các thành viên Chính phủ hiện nay có hai người xuất thân là bộ đội thời đánh Mỹ, từng là binh nhì trong quân ngũ khi lên đường theo tiền tuyến gọi. Một người là Đại tướng Phùng Quang Thanh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và một người là Tiến sĩ Nguyễn Quốc Triệu, Bộ trưởng Bộ Y tế. Hoàn cảnh, quê quán và con đường lập thân lập nghiệp khác nhưng hai ông trở thành Bộ trưởng cùng một khóa. Điều lý thú là TS. Nguyễn Quốc Triệu dẫu chỉ có hai, ba năm súng đạn bom mìn tăng pháo cũng được các đại biểu Quốc hội gọi là Tư lệnh mặt trận không tiếng súng, mặt trận bảo vệ sức khỏe nhân dân. Nhân dịp đầu năm mới 2011, xin hầu chuyện bạn đọc về vị Tư lệnh đặc biệt, bác sĩ, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Triệu…
Năm 1971, đang học Đại học Y Hà Nội năm thứ ba, cùng nhiều anh chị em khác, sinh viên Nguyễn Quốc Triệu nhập ngũ. Nơi đến là chiến trường Nam vĩ tuyến 17, Thành Cổ Quảng Trị đang thời kỳ giao tranh quyết liệt giành giật từng mét chiến hào trên tọa độ lửa dữ dội hiếm có này. Cuộc chiến cam go, tràn đầy hào khí “… Khi lịch sử chọn ta làm điểm tựa. Không gì vinh bằng người lính đi đầu…” (thơ Chế Lan Viên) vậy mà lại gắn quyện với “… Màu tím hoa sim, tím chiều hoang biền biệt…” (thơ Hữu Loan ) trong ý chí và tâm hồn người sinh viên Trường Y tại mảnh đất kiên cường này. Khoảng lặng giữa hai trận chiến, cựu sinh viên y khoa Nguyễn Quốc Triệu nhẩm thơ Chế Lan Viên, thơ Hữu Loan và mơ ngày về lại mái trường xưa. Sau này, ông đã kể với vợ chồng nhà thơ Hữu Loan và bạn bè thân hữu trong chuyến “hành hương” về Ba Đình - Thanh Hóa vào tháng 12/2009 đúng dịp Kỷ niệm 65 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam rằng bài thơ Màu tím hoa sim là bài thơ ra trận mà ông, người trai binh nhì Kinh Bắc đã chép trong sổ tay. Trong không khí hội ngộ đầy xúc động, ông đọc Màu tím hoa sim cho Hữu Loan nghe. Đến câu…Một sáng thu về rợn rợn nước sông… ông đọc thành gợn gợn nên nhà thơ “đính chính” luôn. Ông tiến sĩ thêm xúc động nắm chặt tay nhà thơ chiến sĩ.
Chàng trai Kinh Bắc trưởng thành nhanh chóng trong chiến đấu. Ngày 25/8/1972, trong một căn hầm dã chiến tại thôn An Khê, xã Hải Thượng, huyện Hải Lăng, Quảng Trị, Nguyễn Quốc Triệu vinh dự được kết nạp vào Đảng. Trong ký ức của Nguyễn Quốc Triệu và đồng đội, Thành Cổ Quảng Trị được biết đến cuộc chiến đấu bảo vệ Thành Cổ suốt 81 ngày đêm mà họ đã có mặt cùng quân và nhân dân Quảng Trị. Còn nhớ, khi hai phần ba tỉnh Quảng Trị được hoàn toàn giải phóng vào đầu năm 1972 là sự quyết định thắng lợi tại bàn Hội nghị Paris về chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam. Vì vậy, để làm thay đổi hội nghị, Mỹ - ngụy đã âm mưu huy động tối đa lực lượng và phương tiện nhằm tái chiếm thị xã Quảng Trị mà trong đó mục tiêu công phá hàng đầu là Thành Cổ.
 Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu thăm nhân dân vùng lũ Thạch Thành - Thanh Hóa. Ảnh: Chí Cường |
Tại thị xã nhỏ bé chưa đầy 2km2 này, địch đã tập trung vào đây mỗi ngày 150 - 170 lần máy bay phản lực, 70 - 90 lần máy bay B52, hàng chục tàu khu trục, tàu tuần dương, 2 sư đoàn dù và thuỷ quân lục chiến, 1 liên đoàn biệt động, 4 trung đoàn thiết giáp (với 320 xe tăng, xe bọc thép) và hàng chục tiểu đoàn pháo cỡ lớn... Trong 81 ngày đêm, Mỹ - ngụy đã ném xuống đây gần 330.000 tấn bom đạn mà sức công phá còn lớn gấp 7 lần quả bom nguyên tử mà Mỹ đã ném xuống Hiroshima, Nhật Bản năm 1945. Riêng ngày 25/7, chúng xả vào Thành Cổ hơn 5.000 quả đại bác, mỗi giờ hơn 200 quả, tức khoảng 20 giây một quả đạn pháo lớn…
Trước cuộc tấn công cực kỳ dã man đó, quân và dân ta dù số lượng không đông (các đơn vị của sư 320, 308, 325 là chủ yếu và một số bộ đội địa phương, song với ý chí quyết tâm cao độ, tinh thần chiến đấu kiên cường đã đánh địch bật ra khỏi Thành Cổ và cả thị xã mà có khi “mỗi mét vuông đất là cả một mét máu”. Chiến công ở Thành Cổ Quảng Trị đi vào lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc Việt Nam những trang hào hùng. Thành Cổ là nơi hy sinh cao quý của biết bao chiến sĩ giải phóng quân và nhân dân Quảng Trị anh hùng. Đã gần 40 năm rồi, mỗi lần gặp lại nhau Nguyễn Quốc Triệu, Đinh Thế Huynh và đồng đội vẫn nhớ lại nhưng ngày máu lửa ấy…
Bị thương, Nguyễn Quốc Triệu được đưa về tuyến sau và sau đó xuất ngũ học tiếp chương trình dang dở, tốt nghiệp và được giữ lại trường làm công tác Đoàn. Chính công tác Đoàn đã nâng bước bác sĩ trẻ Nguyễn Quốc Triệu. Từ cán bộ đoàn Trường đại học Y Hà Nội anh trở thành cán bộ giảng dạy, cán bộ Thành đoàn rồi trở lại ngành y với chức Phó chủ nhiệm thường trực UB DS-KHHGĐ Hà Nội, rồi Giám đốc Sở Y tế rồi Phó Chủ tịch, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội. Đang là Chủ tịch UBND TP. Hà Nội, ông được Thủ tướng giới thiệu và Quốc hội phê chuẩn là Bộ trưởng Bộ Y tế.
Đứng mũi chịu sào ngành y tế, Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu biết thừa kế kinh nghiệm của những Bộ trưởng tiền nhiệm và ghi dấu ấn riêng của mình khi ông đặc biệt coi trọng y tế dự phòng theo phương châm đi tắt đón đầu. Phương châm phòng bệnh hơn chữa bệnh được ông và đồng nghiệp trong ngành vận dụng nhuần nhuyễn và sáng tạo.
Ông thường xuyên kiểm tra y tế dự phòng từ tuyến xã, thôn, bản mỗi khi có điều kiện. Ông muốn có tiêu chí để có thể biểu dương, khen thưởng xứng đáng cho tập thể, cá nhân làm tốt y tế dự phòng. Có thể người cựu chiến binh - Bộ trưởng muốn vận dụng đường lối chiến tranh nhân dân và quốc phòng toàn dân vào công tác y tế dự phòng.
Với khâu điều trị, ông xác định đây là “bộ mặt” của y tế. Người dân khi không may lâm bệnh, trở thành người bệnh, phải được y tế đón nhận mọi nơi, mọi lúc, với thái độ “thầy thuốc như mẹ hiền”. Ông cho rằng, về mặt này, ngành y tế đã làm được nhiều việc: đầu tư xây dựng mạng lưới khám chữa bệnh phủ khắp cả nước; nâng cấp trang thiết bị, trình độ chuyên môn, một số mặt đã đạt ngang tầm khu vực và quốc tế. Nhưng vẫn còn quá nhiều bất cập, nhân dân chưa hài lòng: cơ sở y tế tuyến dưới chưa đáp ứng, tuyến trên thường xuyên “quá tải”. Ông thừa nhận nơi này, lúc kia có những cán bộ, nhân viên y tế còn cửa quyền, hách dịch, có bác sĩ nhận hoa hồng kê đơn… Mấy năm qua, ông rất mừng khi Quốc hội đã ra nghị quyết chuyên đề thúc đẩy xã hội hoá y tế; Chính phủ cho phép phát hành trái phiếu y tế, tập trung vốn cho nâng cấp 645 bệnh viện tuyến huyện, phòng khám đa khoa khu vực. Đồng thời, cũng bố trí nâng cấp hơn 200 bệnh viện đa khoa, chuyên khoa tỉnh miền núi, vùng khó khăn, xây dựng một số bệnh viện cấp vùng, bệnh viện chuyên khoa vệ tinh. Chính phủ cũng đã cho phép tiếp tục áp dụng chế độ “cử tuyển” nhằm sớm đào tạo được đội ngũ cán bộ y tế địa phương, đặc biệt đối với các dân tộc thiểu số, vùng nhiều khó khăn. Đồng thời, cũng phải mở thêm nhiều tuyến đào tạo nhằm đáp ứng nhân lực chất lượng cao, đã và đang rất thiếu, tương lai nhu cầu sẽ càng bức xúc hơn (Ví dụ: tăng thêm nhiều chỉ tiêu đào tạo bác sĩ nội trú; bệnh viện lớn tham gia đào tạo nâng cao tay nghề cho tuyến dưới, đặc biệt là các bệnh viện chuyên khoa).
Ông cho biết, Bộ Y tế tiếp tục thực hiện chế độ cử cán bộ tuyến trên luân phiên về hỗ trợ tuyến dưới (Đề án 1816), giúp nâng cao tay nghề, chuyển giao công nghệ, tăng công suất sử dụng trang thiết bị của tuyến dưới, phấn đấu giảm mạnh số ca chuyển viện, thiết thực “chia lửa”, giảm tải cho tuyến trên. Dẫu “tự bạch” tự trả lời hay lần đầu tiên trả lời chất vấn của các Đại biểu Quốc hội, ông không né tránh, nhìn nhận thẳng câu hỏi. Tự bạch mà không kể lể thành tích, tự đánh bóng mình trước Quốc hội. Cử tri theo dõi tường thuật trên Truyền hình biết rằng ĐBQH Nguyễn Văn Tuyết (Yên Bái) đánh giá cao kết quả mà ngành y tế đạt được trong việc triển khai thực hiện các giải pháp giảm tải BV ở các tuyến, đặc biệt là thực hiện có hiệu quả Đề án 1816, góp phần nâng cao chất lượng KCB tuyến dưới. Tuy nhiên, ĐB Nguyễn Văn Tuyết đặt vấn đề về việc ngành y tế sẽ có những giải pháp nào giữ chân cán bộ y tế có chuyên môn tại cơ sở?
Trả lời chất vấn này, Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu cho biết, hiện nay, ngành y tế đã và đang thực hiện việc tăng cường đào tạo theo chế độ cử tuyển cán bộ y tế tại những địa phương vùng khó khăn. Ngoài ra, Bộ Y tế đã tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ký ban hành chế độ chính sách cho cán bộ y tế, trong đó có ưu tiên ba mức là độc hại, vùng miền, nặng nhọc và căng thẳng. Tại Khoản 5, Điều 8, Luật Khám bệnh, chữa bệnh đã quy định rõ trách nhiệm của thầy thuốc phải có nghĩa vụ về cơ sở công tác theo một thời gian cụ thể nào đó chứ không thể ở TW mãi trong suốt quá trình công tác.
Liên quan đến vấn đề giải pháp nào để chống quá tải BV ngoài những giải pháp mà ngành y tế đã và đang thực hiện. Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu cho rằng, giải pháp xây dựng thêm BV là lâu dài và cần thiết nhất. Trả lời câu hỏi của ĐBQH Hồ Thị Thu Hằng (Vĩnh Long) về việc có giải pháp gì để giảm thời gian chờ đợi của bệnh nhân? Bộ trưởng cho biết, có thống kê rằng một bác sĩ phải khám khoảng 80 - 100 bệnh nhân một ngày, như vậy là quá sức của bác sĩ. Do đó, hiện nay các BV đã triển khai nhiều giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao chất lượng KCB, tăng giờ khám, khám cả ngày nghỉ... để giảm thời gian chờ đợi của bệnh nhân, đồng thời nâng cao chất lượng KCB. Tuy nhiên, cốt lõi vẫn là phải tăng bác sĩ. Bộ trưởng cho rằng, nếu bác sĩ chuyên khoa 2, tiến sĩ… mà nghỉ hưu khi mới 55 tuổi đối với nữ, 60 với nam là rất… lãng phí. Do đó, Bộ Y tế đã có tờ trình để xin kéo dài tuổi làm việc của các chuyên gia ngành y tế.
Trả lời câu hỏi của ĐBQH Nguyễn Văn Bình (Hải Phòng) về việc ngành y tế sẽ triển khai những giải pháp gì để hạn chế tình trạng bệnh nhân ra nước ngoài KCB? Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu cho biết, hiện nay, bệnh nhân Việt Nam ra nước ngoài KCB đã giảm. Các giáo sư Việt Nam đã triển khai thành công nhiều lĩnh vực chuyên khoa sâu, kỹ thuật cao ngang tầm với các nước có nền y học phát triển ở khu vực và thế giới. Theo thống kê chưa đầy đủ, thường xuyên có khoảng 300 cán bộ y tế nước ngoài đến Việt Nam học hỏi về một số kỹ thuật cao trong KCB như can thiệp tim mạch... Ngoài ra, trang thiết bị y tế kỹ thuật cao, chuyên sâu của ngành y tế nước ta cũng đã được đầu tư đồng bộ, hiện đại, sánh ngang các nước khác...
Một trong những vấn đề thu hút sự quan tâm chất vấn của nhiều ĐBQH (ĐB Lê Thị Nguyệt - Vĩnh Phúc; ĐB Dương Kim Anh - Trà Vinh...) là vấn đề giá thuốc và sự phát triển của công nghiệp dược trong nước.
Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu thẳng thắn đưa ra số liệu thống kê của Tổng cục Thống kê cho thấy, chỉ số nhóm hàng dược phẩm, y tế trong các năm vừa qua đều thấp hơn chỉ số giá tiêu dùng và có xu hướng giảm dần. Cụ thể, trong năm 2009, chỉ số giá tiêu dùng của 11 mặt hàng thiết yếu tăng 8,6%, nhưng giá thuốc chỉ tăng 3,2% - 3,5 %. Thực tế cho thấy, qua kiểm tra của tổ công tác liên ngành về giá thuốc cho thấy, có khoảng 95% lượng thuốc cơ bản luôn đảm bảo đáp ứng nhu cầu điều trị của bệnh nhân và giá cả ổn định. 5% số thuốc còn lại là thuốc mới phát minh, thuốc độc quyền, thuốc hiếm, thuốc dạng hàng xách tay... thường có sự biến động giá, nhưng trong đó chỉ thực sự có khoảng 30 mặt hàng thuốc là có biến động mạnh và thường xuyên. Tuy số lượng không nhiều, nhưng sự biến động của mặt hàng này đã gây nên một số bức xúc trong dư luận, do đó nhằm tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực này, Bộ Y tế và tổ công tác liên ngành đã có nhiều giải pháp. Bộ trưởng cũng khẳng định: “Chúng tôi sẽ cùng với các bộ ngành liên quan để có giải pháp quản lý tốt vấn đề giá thuốc nhằm đảm bảo quyền lợi của người bệnh”.
Trong gần hai tiếng đồng hồ trả lời chất vấn, cảm nhận của các ĐBQH đối với người đứng đầu ngành y tế là sự thẳng thắn và rất trách nhiệm. Không né tránh các câu hỏi, trả lời ngắn gọn và súc tích, đi thẳng vào vấn đề mà ĐBQH quan tâm, đã rút ngắn khoảng cách giữa người trả lời chất vấn và ĐBQH. Ngay sau phần trả lời chất vấn của Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng nói: Lĩnh vực y tế là lĩnh vực thu hút nhiều sự quan tâm của dư luận, hiện nay, ngành y tế đã làm được nhiều việc trong chiến lược nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân. Tuy vẫn còn một số tồn tại, nhưng quan trọng là Bộ trưởng và các cơ quan liên quan đều thấy được đường hướng để phát triển và khắc phục; tập trung nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân... Còn ĐB Dương Trung Quốc (Đồng Nai) nhận xét về việc trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ Y tế như sau: Nói về sự thay đổi của một ngành nào đó trong thời gian giữa 2 kỳ họp của Quốc hội là không hề đơn giản. Chúng ta cần phải chia sẻ tìm kiếm nhân tố mới để hy vọng sự đổi mới. Qua theo dõi các phiên chất vấn, tôi thật sự quý trọng tính thẳng thắn của Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu, từ sự thẳng thắn này, dễ tạo được sự đồng cảm, chia sẻ của ĐBQH cũng như cử tri cả nước. Bên cạnh đó, tôi đánh giá cao việc mạnh dạn đề xuất phát hiện những đặc thù của ngành y tế của Bộ trưởng để có kiến nghị phù hợp với Quốc hội như nên kéo dài thời gian công tác cho chuyên gia đầu ngành y tế là giải pháp giải “khát” nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành.
Tuy nhiên với TS. Nguyễn Quốc Triệu, điều làm ông ưu tư nhất, bận tâm nhất không phải là y thuật mà là một khía cạnh của y đức, trong suốt 4 năm thực hành Cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong ngành y tế trở thành điểm tựa vững vàng cho đội ngũ lương y Việt Nam vượt lên trong sự nghiệp xây dựng con người mới và nề nếp văn hóa y tế. Đây chính là văn hóa y tế tương xứng với đất nước con người Việt Nam được hun đúc từ Tuệ Tĩnh, Hải Thượng Lãn Ông đến Đặng Văn Ngữ, Phạm Ngọc Thạch, Tôn Thất Tùng… thời đại Hồ Chí Minh. Thành tựu ấy, cống hiến ấy có sự đóng góp xứng đáng của người lính Thành Cổ năm xưa, Tư lệnh mặt trận chăm sóc sức khỏe nhân dân, Tiến sĩ - Bác sĩ - Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu.
|
|