Bệnh đau nửa đầu

Trong bối cảnh của cuộc sống căng thẳng vì kẹt xe, giờ học, giờ làm việc, giá sinh hoạt, lại thêm bệnh tật chực chờ, muốn không đau đầu chỉ có thể là… siêu nhân! Nhưng chuyện gì cũng có nặng - nhẹ. Đánh giá theo cường độ của cơn đau, đau đầu kiểu nào cũng không thấm vào đâu nếu so sánh với cơn đau nửa đầu.

Quán quân về... đau đầu

Khác với đa số trường hợp đau đầu do viêm xoang, thoái hóa cột sống, cảm mạo... cơn đau nửa đầu xuất hiện đột ngột như trời giáng và kéo dài nhiều giờ, thậm chí đến đôi ba ngày! Cơn đau thường định vị nửa đầu, cứ như bị ai gõ búa vào đầu từng đợt đi kèm với cảm giác da đầu căng và rát như bị bỏng. Điểm đáng ghét của đau nửa đầu là bệnh thừa nước đục thả câu. Bằng chứng là bệnh chực chờ phát cơn đau vào những lúc như: hành kinh, sau một đêm mất ngủ, sau một ngày làm việc đuối sức, khi thay đổi thời tiết và nhất là khi tích lũy bực bội vì stress!

Đau nửa đầu kéo dài có thể gây nhiều hậu quả nguy hại như trầm cảm, đột quỵ, suy thoái võng mạc làm mất thị lực và mù vĩnh viễn.

Nếu chỉ có thế thì chứng đau nửa đầu chưa đủ điểm để nhận giải quán quân về đau đầu. Cùng lúc với cơn đau kêu trời không thấu, nạn nhân chứng đau nửa đầu còn phải chịu trận khổ triền miên với hàng loạt biểu hiện: rối loạn thần kinh dưới hình thức ù tai, mờ mắt, tê dại nửa người, biến động tâm lý dưới dạng trầm uất, sợ ánh sáng, sợ tiếng động, sợ mùi tanh, rối loạn tiêu hóa, nôn mửa đến mật vàng, mật xanh...

Khi người bệnh đi khám thì đau nửa đầu vẫn dễ bị chẩn đoán nhầm với một số nguyên nhân gây đau đầu khác như viêm xoang… nên có thể dẫn đến điều trị không đúng căn nguyên. Những người bị đau nửa đầu không chỉ thường xuyên bị cơn đau hành hạ, mà lâu ngày bệnh còn dẫn đến những hậu quả nguy hại khác cho sức khỏe như suy giảm trí nhớ, khó tập trung, trầm cảm, đột quỵ, suy thoái võng mạc, dẫn đến mất thị lực và mù vĩnh viễn.

Lệ thuộc thuốc đau đầu - đòn bẩy của nhiều bệnh

Khổ hơn nữa cho người bệnh là tuy hiện nay không thiếu thuốc giảm đau nhưng để cắt đứt cơn đau nửa đầu lại thật không dễ - vì bệnh hầu như “xem” thuốc giảm đau loại thông thường “không ra gì”! Thầy thuốc tuy đang có trong tay một số thứ thuốc đặc hiệu, nhưng éo le lại ở điểm thuốc nào cũng có phản ứng phụ khi dùng dài lâu, đặc biệt trên hệ tuần hoàn. Hậu quả là có bệnh nhưng không dám uống thuốc (!).

Đi xa hơn nữa, theo Hiệp hội Đau nửa đầu CHLB Đức (DMG), dùng thuốc giảm đau trong trường hợp đau nửa đầu dễ dẫn đến hội chứng đau đầu vì lệ thuộc thuốc. Vì thế, để tránh phải lệ thuộc không nên dùng thuốc đau đầu mỗi lần lâu hơn 3 ngày và mỗi tháng nhiều hơn 10 ngày.

Kẹt cho nạn nhân đau nửa đầu là bệnh ít khi kéo dài vài giờ. Bệnh cũng ít khi xuất hiện mỗi tháng vài ngày. Chính vì thế mà bệnh nhân đau nửa đầu là “ứng viên” hàng đầu của tình trạng không - uống - thuốc - không - xong - nhưng - nghỉ - thuốc - lại - đau -đầu. Nếu tưởng chỉ hại có thế thì lầm. Theo cảnh báo của DMG, lệ thuộc thuốc đau đầu chính là đòn bẩy của tai biến mạch máu não và trầm uất.

Tác nhân gốc tự do

Các nghiên cứu gần đây nhận thấy, gốc tự do và các hóa chất trung gian sinh ra trong quá trình chuyển hóa ở não làm gia tăng hoạt động bạch cầu, khởi phát quá trình viêm và sản sinh chất gây giãn mạch nitric oxide và histamine. Tình trạng này xảy ra quá mức làm tổn thương lớp nội mạc mạch máu. Những cơ chế phức tạp này dẫn đến những rối loạn vận mạch, khiến mạch máu não giãn nở, biến đổi bất thường và gây nên cơn đau nửa đầu.

Nghiên cứu tại ĐH Graz (Áo) thấy rằng ở những bệnh nhân đau nửa đầu, các men chống gốc tự do thấp hơn nhiều so với nhóm chứng. Nhiều nghiên cứu khác cũng chỉ ra chỉ số phản ứng oxy hóa trong máu tăng cao ở những bệnh nhân đau nửa đầu, làm sản sinh ra vô số gốc tự do gây hại cho mạch máu.

Bên cạnh đó, gốc tự do còn là tác nhân thúc đẩy sự hình thành những mảng xơ vữa và tạo huyết khối, từ đó làm hẹp động mạch, cản máu vận chuyển oxy và dưỡng chất đến não, khiến hoạt động não bị ảnh hưởng và gây nên nhiều bệnh nguy hiểm cho não.

Ngoài tác nhân gốc tự do, những cơn đau nửa đầu còn được biết đến là hậu quả của các yếu tố khác như: sự di truyền gen dễ bị tổn thương, ảnh hưởng của các kích thích dây thần kinh cảm giác, sự phóng thích các peptides thần kinh...

Đón đầu dễ hơn rượt đuổi

Gặp ùn tắc ắt phải tìm lối khác. Không riêng gì chứng bệnh đau nửa đầu, đau đầu kiểu nào cũng thế, nếu mạch máu trong não bộ đừng co thắt thái quá đến độ gây thiếu máu, đồng thời dòng máu đừng tăng áp lực đột ngột thì không còn cơn đau đầu.

Nói cách khác, thay vì phải đánh đổi với phản ứng phụ của thuốc hóa chất, tốt hơn nhiều là làm sao thư giãn mạch máu bằng cách giữ độ đàn hồi thành mạch và độ loãng lý tưởng của dòng máu. Đáng tiếc là nhiều nạn nhân của chứng bệnh đau nửa đầu chưa được thông tin về công dụng bảo vệ hệ thần kinh và thông mạch máu của chất chống gốc tự do như anthocyanin, pterostilbene... trong blueberry, từ đó giúp ngăn chặn cơn đau ở người dễ đau đầu. Mặt khác, các hoạt chất sinh học chống gốc tự do này có khả năng vượt qua hàng rào máu não, kích hoạt các men chống gốc tự do tự nhiên của cơ thể như catalase và superoxide dismutase… Các men này góp phần giúp bảo vệ tế bào thần kinh, duy trì tốt hoạt động cho não.

Đón đầu bao giờ cũng dễ hơn rượt đuổi, hay đợi bệnh đến rồi mới chữa?!

BS. Lương Lễ Hoàng