- Tôi đố bác tại sao các cụ ta lại truyền cho con cháu cụm từ so sánh "bán thóc giống", ví dụ như "nghe nó có mà bán thóc giống" hoặc "cái đồ bán thóc giống mà ăn"...?
- Đơn giản vì thóc giống là thứ để lại cho mùa sau tiếp tục, hình tượng hơn là thứ dành cho con cháu chứ không thể đem ra nấu và ăn ngấu nghiến ngay hôm nay. "Bán thóc giống" là bán tương lai, không cần biết ngày mai, chỉ cốt thỏa mãn hiện tại.
- Bác văn vẻ quá nhỉ! Vậy tiếp tục "hình tượng" thì thóc giống của một đất nước là gì?
- Khối! Ví dụ như tài nguyên, khoáng sản chẳng hạn. Có tài nguyên cũng nên khai thác nhưng không làm chủ công nghệ chế biến lại cứ đào ngoáy đem bán để tiêu, quên cả để dành cho con cháu mai sau thì cũng nên xem lại.
- Nhưng nước ta "rừng vàng biển bạc"...
- Ỷ lại vào tài nguyên thiên nhiên chẳng những không khá lên được mà còn có thể lún sâu vào tụt hậu. Như Sudan và một số nước Tây Phi giàu dầu mỏ, kim cương mà các chỉ tiêu về mức sống, giáo dục, tuổi thọ... lại thuộc loại thấp nhất thế giới, Arập Saudi xuất khẩu dầu mỏ nhiều nhất thế giới lại có đến 17% người dân thất học.
- Không lẽ chịu đói trên đống thóc giống?
- Vấn đề là sử dụng thóc giống thế nào thôi. Nhiều nước cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên nhưng nắm được tri thức khai thác, chế biến chúng, có lực lượng khoa học - công nghệ hùng hậu trong nhiều lĩnh vực nên vẫn cứ giàu mạnh như thường...
- Hóa ra tài nguyên khoáng sản mới chỉ là điều kiện ban đầu nhưng xử lý chúng thế nào mới là chuyện quyết định sao?
- Chứ sao nữa! Như việc đào bới cát đen trong mấy chục năm qua đã sinh lợi cho ai và nguồn lợi mà Nhà nước thu được có thấm gì nếu muốn khôi phục lại vùng ven biển miền Trung đã bị tàn phá hay không?
Hai Phiếm chẳng biết nói gì chỉ cầm chén cuốc lủi, không chạm môi mà gật gù:
- Các cụ mình giỏi thật! Khái niệm "bán thóc giống" đã có từ xửa từ xưa lưu truyền trong dân gian như một khuyến cáo...
CẢ NGHĨ