Sở dĩ được gọi là "hot" bởi vì cả ba cuốn tiểu thuyết sẽ đề cập đến dưới đây đều thuộc một trong ba đề tài ăn khách nhất hiện nay. Thực ra ở Việt Nam vài năm trở lại đây thấy rộ lên hai đề tài về những vấn đề chính trị-xã hội và sex. Ở đề tài thứ nhất phần lớn rơi vào những hồi ký văn chương của một số người có tên tuổi như: Tô Hoài, Nguyễn Khải, Nguyễn Đăng Mạnh, Tô Hải, Hoàng Minh Tường... Đề tài thứ hai chủ yếu thuộc về giới trẻ. Ba cuốn lọt tới Vòng chung khảo của nhà sách Bách Việt là Blogger của Phong Điệp, Gọi con người của Hòa Bình và Thể xác lưu lạc của Tiến Đạt. Họ đều là những người thuộc thế hệ 7x, 8x. Cả ba cuốn đều có chung một đối tượng độc giả là giới trẻ, đều do Nhà xuất bản Hội Nhà văn và Công ty sách Bách Việt phối hợp xuất bản trong năm 2009. Ba cuốn sách có độ dày mỏng khác nhau, chừng khoảng từ 202, 230 và 270 trang.
 Bìa tiểu thuyết Blogger. |
Sự dày, mỏng về dung lượng trang viết chưa hề nói gì về chất lượng và giá trị của tác phẩm. Nhưng nó lại đem đến cho độc giả một tín hiệu ban đầu rằng, cả ba tác giả của chúng hoặc đều bận bươn chải, không có đủ thời gian để viết dài, hoặc cũng có thể họ là những người am hiểu thế hệ mình nhất nên không muốn viết dài, làm mất thì giờ của bằng hữu và công chúng ở thời sa lộ thông tin, kinh tế thị trường này hay vì một lý do nào đấy mà họ không thể viết dài hơn. Vả lại thời buổi này, viết ngắn thường dễ in, dễ bán, nên cũng dễ được các nhà xuất bản, các nhà sách tư nhân, thậm chí các đầu nậu sẵn sàng bỏ tiền ra in rồi trả nhuận bút cao hoặc mua đứt bản quyền. Như vậy tính chất "mì ăn liền", "tiền tươi thóc thật", "nói thẳng cho vuông" ở đây khá nổi trội, từ đề tài, chủ đề đến lối viết và cả dung lượng trang. Đã vậy khi ba cuốn sách vừa in xong, đã có tới hàng chục bài báo đăng tải phỏng vấn các tác giả và lời bàn luận của nhiều người.
Và dường như tình hình lại có vẻ "hot" hơn, khi vào sáng ngày 9/10/2009 vừa qua, Trung tâm Văn hóa Pháp cùng Bách Việt đã phối hợp mở cuộc trao đổi. Những người làm tổ chức cuộc Hội thảo khá khôn khéo đặt cho nó một chủ đề thuận tai, nhằm thu hút cử tọa: Nhà văn trẻ và câu chuyện thế hệ. Từ trong nội dung, cả ba cuốn sách trực tiếp hay gián tiếp, ít hay nhiều đều muốn gửi đến độc giả của mình một thông điệp: Hãy xem giới trẻ chúng tôi bây giờ viết văn đây này. Nó không con cà con kê mà bốp chát, huỵch toẹt, xì xộ tiếng tây, tiếng tàu. Từ công nghệ vi tính, thời trang, blog, đến những cơn khát tình dục, những nỗi cô đơn, sự khỏa thân, "tinh thần hiện sinh", ... Thôi thì đủ cả. Cứ hầm bà làng vào trong đó, rồi đặt cho nó một cái tên rõ kêu, như mọi người đã biết, thế là xong béng.
Trong một trả lời phỏng vấn, Hòa Bình, tác giả của Gọi con người đã không ngần ngại trắng phớ ra: "Tôi là kẻ không ngại khỏa thân cho người đời ngắm, nếu đó là khỏa thân nghệ thuật. Và có thể thật sự là tôi đã khỏa thân trong cuốn sách. Còn nhìn ngắm nó bằng con mắt nghệ thuật hay dung tục là việc của người đọc". Đúng. Hòa Bình hoàn toàn có quyền và có thể "khỏa thân" cả trên trang sách lẫn trong cuộc đời. Sự dũng cảm của Hòa Bình sẽ đáng nể hơn nhiều, nếu như không có thêm mệnh đề giả định rào trước đón sau: "nếu đó là khỏa thân nghệ thuật". Hóa ra sự dũng cảm ấy cũng chỉ là nửa vời sặc mùi cải lương, cốt là để câu khách.
Còn Thể xác lưu lạc của Tiến Đạt, thực chất chỉ là một vũng lầy ngập tràn sắc dục, có những kẻ vật lộn hòng thoát ra, nhưng không thể, như anh chàng Trần, còn số đông là bị nhấn chìm trong vũng lầy đó. Bởi lẽ trên mỗi bước đi, bọn họ đều phải đối mặt với sự quyến rũ của nhục thể đàn bà. Và cuối cùng: "Anh khỏa thân nằm một mình, ngủ tích cực, triền miên, ngủ như trẻ thơ, cứ mặc những mùa gió cũ quay ngược chở nặng ký ức xao động giữa cố hương". Có thể nói đây là cách Tiến Đạt muốn đem cái thể xác đầy bản năng tính dục ra, mà bấy lâu nay vẫn thưa vắng trong văn chương, để đối lập lại cái trật tự vật chất- xã hội với những khẩu hiệu sáo rỗng. Vì thế có người đã không ngần ngại cho rằng Thể xác lưu lạc "mang tinh thần hiện sinh" của văn chương Âu châu những năm giữa thế kỷ XX. Xu hướng đó là tiếng chuông cảnh báo về một bộ phận giới trẻ hôm nay đang bị mất phương hướng, chống chuyếnh như những gã say trên con đường đi tìm tình yêu và ý nghĩa cuộc sống đích thực .
 Nhà văn trẻ Hòa Bình. |
Hay theo một cách khác, nhân vật chính của Blogger lại suốt ngày đi tìm cho mình một Entry (lối, cửa vào). Ở đây tùy theo cách quan niệm của người đọc, lối vào tình yêu, vào thành phố hay vào cuộc đời hoặc có thể là cả ba. Nhưng thật trớ trêu, trên đời làm gì có một lối vào chung cho tất cả mọi người, cũng không hề có một lối vào trinh nguyên nào, mà người đi sau không cóp nhặt, di chuyển dù ít hay nhiều kinh nghiệm của tiền nhân. Vậy là Hạ, nhân vật chính của Blogger cũng đành phải chấp nhận một cách làm thường thấy của giới báo chí, truyền thông hôm nay là: copy and paste để refresh lại chính mình (tạm dịch: cắt và dán để làm mới lại chính mình). Thế nhưng mọi chuyện đâu có đơn giản thế, bởi lẽ hình thức cắt và dán chỉ để làm mới lại một văn bản, hay nói chính xác hơn là làm mới một cuộc sống ảo. Còn trong cuộc đời thực, mọi sự cắt dán không những không làm mới lại mình được, mà còn làm cho mình tả tơi, tàn tạ hơn gấp bội lần. Minh chứng là Hạ, khi biết Quân cưới người khác, dù điều ấy cô không muốn tí nào, nhưng cái cô bé nhà quê ra tỉnh, giàu tham vọng "làm mới mình" ấy, hiền lành, tốt bụng và yếu đuối nhường kia liệu có làm nên cơm cháo gì, khi mà vừa muốn dấn thân vào cuộc sống đô thị vốn đầy cạm bẫy, lại vừa muốn giữ mình cho trong sạch. Rốt cuộc, cô chỉ loay hoay đi tìm cho mình một Entry bằng cách copy and paste để refresh lại chính mình. Đấy cũng là một bi kịch không kém anh chàng Trần sau khi người yêu bị mất tích, anh loay hoay đi tìm, nhưng nào có đi được đến đâu, chứ chưa nói là tìm được, ngoài những quan hệ sắc dục với những người đàn bà khác.
Thái độ cực đoan của các nhân vật trong Thể xác lưu lạc, Gọi con người và Blogger trong quá trình sa vào cạm bẫy của sắc dục, dù có khác nhau, nhưng đấy là một thực tế không thể chối cãi được. Phía sau những cuộc tình mây mưa đó là sự thảm thê đến tột độ, là bi kịch của một bộ phận giới trẻ hôm nay. Khi mở cửa hội nhập, không khí xã hội nói chung và văn chương nói riêng sẽ dân chủ hơn. Chuyện sắc dục và nhiều thứ khác nữa không còn là điều "taboo customs" (cấm kỵ) nghiêm ngặt như trước đây. Tuy nhiên, nếu ai quá "nghiện" nó thì sớm muộn cũng phải chuốc lấy thảm họa. Đấy là lời cảnh báo ngọt ngào được rút ra từ ba cuốn tiểu thuyết nói trên.
Như vậy câu chuyện thế hệ mà các nhà tổ chức khởi xướng cho Hội thảo này xem ra mãi vẫn chỉ là một cái hố sâu hoắm ngăn cách giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, không bao giờ lấp đầy được. Phải chăng đặt vấn đề thế hệ ở đây, nhất là trong văn chương chỉ là một động tác "bắt cóc bỏ đĩa", có chăng cũng chỉ là nói cho vui mà thôi, phỏng có ích gì?
Đỗ Ngọc Yên